Janusz Żurakowski

Janusz Żurakowski herbu Sas (ur. 12 września 1914 w Ryżawce, zm. 9 lutego 2004 w Barry's Bay, Ontario, Kanada) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego II RP, pilot doświadczalny, brat konstruktora lotniczego i pilota, mgr inż. Bronisława Żurakowskiego.

Janusz Żurakowski

Zura

3 zwycięstwa
Janusz Żurakowski
podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	12 września 1914 Ryżawka
Data i miejsce śmierci	9 lutego 2004 Barry's Bay
Przebieg służby
Lata służby	od 1937
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	161 eskadra myśliwska dywizjon 316
Stanowiska	dowódca
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	pilot doświadczalny (oblatywacz)
Odznaczenia

Życiorys

Jan Żurakowski siadł za sterami samolotu w wieku piętnastu lat. W 1935 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa, a dwa lata później Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (X promocja, 12 lokata). Po promocji przydzielony został do 161 eskadry myśliwskiej 6 pułku lotniczego we Lwowie. W marcu 1939 przeniesiony został do Ułęża, na stanowisko instruktora. Był honorowym członkiem Klubu Pilotów Doświadczalnych w Polsce, z legitymacją nr 2. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939, następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii i służył w RAF. Od 5 czerwca do 28 grudnia 1942 dowodził 316 dywizjonem myśliwskim Warszawskim. W 1943 awansowany na kapitana, przydzielono mu funkcję zastępcy dowódcy skrzydła w Northolt. Otrzymał wiele odznaczeń bojowych za udział w misjach na terenie Niemiec oraz w bitwie o Anglię, m.in. Virtuti Militari i Krzyż Walecznych (trzykrotnie).

Końcowy okres wojny spędził w Imperialnej Szkole Pilotów Doświadczalnych w Boscombe Down (Anglia). Był oblatywaczem większości typów myśliwców RAF-u oraz samolotów brytyjskiej i amerykańskiej marynarki wojennej. Znany z umiejętności wykonywania akrobacji powietrznych, opracował i wykonał nowe figury – Zurabatic Cartwheel i Falling Leaf, wcześniej w oczach fachowców uchodzące za niemożliwe do wykonania. Jego pokazy akrobacji w Farnborough przeszły do legendy. Pobił także rekord szybkości przelotu na trasie Londyn-Kopenhaga-Londyn. Oblatał blisko sto nowych konstrukcji lotniczych.

Wojnę zakończył mając na koncie 3 zwycięstwa pewne, 1 prawdopodobne oraz 1 samolot uszkodzony, co dało mu 75. miejsce na Liście Bajana.

Od 1952 mieszkał w Kanadzie. Pracował jako pilot doświadczalny w zakładach Avro Canada, był pierwszym pilotem testującym pierwszy kanadyjski myśliwiec przechwytujący CF-100 Canuck, uchodzący za jeden z najnowocześniejszych w latach 50., na którym jako pierwszy lotnik w Kanadzie pokonał barierę prędkości dźwięku oraz osiągnął prędkość 1000 mil na godzinę. W marcu 1958 rozpoczął testowanie myśliwca przechwytującego CF-105 Arrow. W zgodnej opinii fachowców był to najlepszy ponaddźwiękowy samolot myśliwski tego czasu, wyposażony w najnowocześniejszą aparaturę nawigacyjną i łącznościową oraz elektroniczne kierowanie ogniem.

W lutym 1959 zapadła polityczno-ekonomiczna decyzja premiera Diefenbakera o wstrzymaniu programu budowy CF-105 Arrow. 13 tysięcy pracowników Avro i Orenda Engines zostało zwolnionych z pracy. Zniszczono dziesiątki tysięcy rysunków konstrukcyjnych i planów samolotu. Samolot, który miał szanse zmienić stan wyposażenia lotnictwa myśliwskiego państw NATO w okresie zimnej wojny – przestał istnieć, a Żurakowski odszedł od pracy w lotnictwie, prowadził popularny wśród Polonii ośrodek wypoczynkowy Kartuzy Lodge w Barry's Bay.

Model samolotu CF-105 Arrow w parku im. Żurakowskiego w Barry’s Bay (Ontario)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8488 – 1943
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP – 22 listopada 1999
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Medal Lotniczy

Wyróżnienia

• Wyróżniony m.in. członkostwem honorowym Międzynarodowego Stowarzyszenia Pilotów Doświadczalnych w Los Angeles, które umieściło jego imię na liście najwybitniejszych lotników wszech czasów.
• Wyróżniony tytułem „Pioniera lotnictwa kanadyjskiego” i członkostwem lotniczego „Hall of Fame” w Kanadzie. Za zasługi otrzymał niezwykle cenny puchar McKee Trophy.
• Odznaczony Honorową Odznaką Nr 2 Klubu Pilotów Doświadczalnych w Polsce.
• Miasto Edmonton nadało mu swoje odznaczenie Order Lotu.
• Jego imieniem nazwano jeden z budynków lotniczego ośrodka doświadczalnego w Albercie.
• Miasto Barry’s Bay otworzyło park im. Żurakowskiego wraz z jego pomnikiem i modelem samolotu CF-105 Arrow.
• W 1996 wydano srebrną monetę o nominale 20 dolarów kanadyjskich z jego wizerunkiem.
• Wiele drużyn harcerskich nosi imię Żurakowskiego.
• Dnia 15 kwietnia 2010 Rada Miejska w Kartuzach podjęła uchwałę o nadaniu Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Kartuzach imienia Janusza Żurakowskiego.
• Więcej informacji i fotografii o Januszu Żurakowskim, Jego osiągnięciach lotniczych i życiu w Kanadzie...

Bibliografia

• Bill Zuk, Janusz Żurakowski - Janusz Żurakowski: Legenda przestworzy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, ISBN 978-83-245-8928-9
• Anna i Janusz Żurakowscy – Janusz Żurakowski: Nie tylko o lataniu, Polski Fundusz Wydawniczy, Toronto, 2002 ISBN 0-921724-29-2
• JacekJ. Kozak JacekJ., Szkice z bobrem, Mississauga: Biogram Publishing, [2005], ISBN 0-9738143-1-4, OCLC 61427011 . Brak numerów stron w książce
• Aleksandra Ziółkowska-Boehm - Złamana strzała /W:/ Amerykanie z wyboru i inni, Warszawa 1998, ISBN 83-900358-7-1
• Aleksandra Ziółkowska-Boehm - The Roots Are Polish, Toronto, 2004, ISBN 0-920517-05-6
• JANUSZ ŻURAKOWSKI, ŻURA - Człowiek Szybkości Dźwięku... Wywiad z Januszem Petera Grajdy. Barrys Bay, październik 2000.

Linki zewnętrzne

• Piotr Wieslaw Grajda: Janusz Zurakowski i Kanadyjski Mysliwiec CF105 Avro Arrow
• Janusz Żurakowski, Moje dzieje, "Skrzydła" Nr 146 (632)
• Zurakowski Park in Barry's Bay, Ontario. Oficjalna strona Parku Żurakowskiego. [dostęp 2010-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 sierpnia 2010)]. (ang.).
• http://zurakowskiavroarrow.weebly.com/wywiad-interview.html