Jaskinia Kasprowa Niżnia
Jaskinia Kasprowa Niżnia (W Kasprowej II, Kasprowa Dolna, Dziura za Polaną, Kasprowa Grota) – jaskinia położona u podnóża Zawraciku Kasprowego w Dolinie Kasprowej w Tatrach Zachodnich na wysokości 1228 metrów n.p.m.[2] Długość zbadanych korytarzy jaskini wynosiła w kwietniu 2016 roku 3100 metrów, a jej deniwelacja 47 metrów[3].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
3100 m |
| Rozciągłość pozioma |
780 m |
| Głębokość |
22 m |
| Deniwelacja |
47 m |
| Wysokość otworów |
1228 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
0 m |
| Ekspozycja otworów |
ku NE |
| Data odkrycia |
znana od dawna |
| Ochrona i dostępność |
dostępna dla taterników jaskiniowych[1] |
| Kod |
(nr inwentarzowy PIG) T.D-16.03 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°15′17″N 19°58′42″E/49,254778 19,978306
| |
Opis jaskini
edytujJaskinia Kasprowa Niżnia wykształciła się w dość jednolitej serii wapieni pochodzących z najwyższego piętra jury (malmu)[4].
Ma ukształtowanie generalnie poziome i dlatego jest jedną z łatwiej dostępnych jaskiń w Tatrach. Do wnętrza prowadzi duży, nisko położony otwór. Znajduje się on niemalże w samym korycie Kasprowego Potoku. Zaraz za otworem jaskinia opada w dół. Cały korytarz wejściowy jest zwykle suchy, jednak w okresie obfitych opadów lub roztopów wypływa z niego na powierzchnię wielki strumień wody pod dużym ciśnieniem[4] i wówczas otwór jaskini staje się wypływem krasowym. Z tego względu, a także z powodu licznych stawków i syfonów, Jaskinia Kasprowa Niżnia jest odwiedzana przeważnie zimą, gdy poziom wód nieco się obniża. Charakterystyczne dla tej jaskini są także liczne progi skalne wymagające użycia liny[5].
Główny ciąg prowadzi od otworu do Komory Wstępnej, a następnie korytarzykiem z okresowym jeziorkiem przez próg do Komory za Progiem i dalej korytarzem do Komory przed Progiem. Ciąg główny wiedzie w górę przez Wielki Próg, natomiast na wprost ciągną się Partie Gąbczaste, pełne różnej wielkości otworów i studzienek. Idąc głównym ciągiem, dochodzi się do Komory Stalaktytowej i dalej do salki nazwanej Gniazdo Złotej Kaczki. Ma ona formę kotła prawie dwumetrowej średnicy i podobnej wysokości, którego dno pokrywa żółty piasek[4]. Z salki biegnie Wielki Korytarz do największej sali w jaskini – Sali Rycerskiej. Tutaj główny korytarz rozgałęzia się na dwa ciągi: jeden względnie suchy (w kierunku Partii Sylwestrowych) i drugi „mokry” z wieloma syfonami o łącznej długości 657 metrów.
Ciąg północny w kierunku syfonów. Z Sali Rycerskiej korytarz z dwoma jeziorkami prowadzi do ciągu Syfonów Końcowych zawsze zalanych wodą z krótkimi odcinkami suchymi. Najpierw jest Syfon Danka, potem Sala Błotnego Robola, Syfon Krakowski, Syfon Muminków, Syfon Mamuci i Syfon Warszawiaków. Jest to największy z dotychczas poznanych syfonów w Polsce, ma 333 metry długości i 22 metry głębokości. Za syfonem znajduje się Sala Urodzinowa i kolejny syfon – Syfon Kondoniarzy (167 metrów długości). Za nim krótki odcinek suchego ciągu i Syfon FFS. W nim korytarz rozgałęzia się na wiele odnóg, z których zbadano dwie. Jedna prowadzi do niezbadanego Syfonu Błotnego, druga do również niezbadanego Syfonu Kociego[2].
Ciąg południowy do Partii Sylwestrowych. Z Sali Rycerskiej korytarz prowadzi przez jeziorko do Sali Złomisk. Potem przez Jeziorko z Zapałkami i kolejne jeziorko dochodzi się do pochylni nazwanych Golgotą. Tutaj korytarz rozgałęzia się na Partie Zakopiańskie i Partie Krakowskie. Partie Zakopiańskie kończą się ślepo, natomiast Partie Krakowskie biegną do Komory Gwiaździstej i ciągu nazwanego Szczeliną prowadzącego do Partii Sylwestrowych. Stąd przez parę progów i komin dochodzi się do Wiszącej Salki i do Głębokiego Syfonu.
Partie Gąbczaste. Zaczynają się w Komorze przed Progiem. Zaraz na początku po przejściu dwóch jeziorek dzielą się na trzy ciągi. Dwa dochodzą do Wielkiego Korytarza, trzeci natomiast prowadzi do syfonu i dalej przez progi skalne dochodzi do Sali Rycerskiej[2].
Przyroda
edytujSzata naciekowa jaskini jest bogata, szczególnie w partiach wstępnych, Komorze Stalaktytowej i jej okolicy oraz w Partiach Krakowskich. Są tu polewy kalcytowe, stalaktyty i stalagmity (niektóre dużych rozmiarów), stalagnaty, draperie.
W jaskini występują jeziorka i małe syfony o charakterze okresowym i stałym. Najwięcej jest ich w Partiach Gąbczastych, Krakowskich i końcowych. W jaskini Istnieje najdłuższy w Polsce ciąg głębokich syfonów (680 metrów), nie poznany do końca[2].
Legendy związane z jaskinią
edytujGeolog Ludwik Zejszner przytoczył w swojej pracy z 1849 roku, zatytułowanej Podhale i północna pochyłość Tatrów, opowieść, którą usłyszał od jednego z góralskich przewodników. Mówi ona o niedobrej suce utopionej w stawie przez juhasów z Hali Gąsienicowej. Kilka dni po tym zdarzeniu miała ona zostać znaleziona w „Dziurze za polaną” (chodzi o Jaskinię Kasprową Niżnią) przez owego przewodnika szukającego tam złota. Opowieść ta dobrze obrazuje kierunek spływu wód, Jaskinia Kasprowa Niżnia bowiem rzeczywiście odwadnia Dolinę Gąsienicową. Kolejna legenda związana z jaskinią (choć przez Sabałę skojarzona z Wypływem spod Pisanej) opowiada o tajemniczym, długim i niezmiernie pięknym podziemnym jeziorze, po którym pływa szczerozłota kaczka, w Noc Świętojańską znosząca diamentowe jajko, dlatego jedno z miejsc w jaskini nosi nazwę Gniazdo Złotej Kaczki.
Historia poznania
edytujZe względu na łatwo dostępny otwór jaskinia była znana od dawna. Oprócz wcześniej wspomnianej wzmianki z 1849 r. kolejna pochodzi od Gotfryda Ossowskiego z 1882 r. Opis wstępnych partii jaskini zamieścił pięć lat później Jan Gwalbert Pawlikowski w swoim artykule. Kolejne wzmianki z ówczesnych przewodników również nie zawierają większej ilości szczegółów. W 1913 r. Mariusz Zaruski, Tadeusz Korniłowicz i Józef Oppenheim odkryli górne piętro jaskini i nazwali zamulony syfon Gniazdem Złotej Kaczki. Dalej dotarł w 1921 r. Mieczysław Świerz wraz z towarzyszami, odkrywając Salę Rycerską. Korytarze odgałęziające się z tej komory penetrował Dering. W późniejszym okresie kolejnych odkryć dokonali bracia Tadeusz i Stefan Zwolińscy (w latach 1924–1925). Następnie jaskinia była eksplorowana w 1951 przez nowo powstałe Koło Jaskinioznawcze przy Zarządzie Oddziału PTTK w Zakopanem i krakowskich grotołazów w latach 1952–1956. Osiemnastoosobowa wyprawa krakowska, która miała miejsce w dniach od 1 do 5 lutego 1956 r., odkryła blisko 200 m nowych korytarzy. Łączna długość korytarzy jaskini wzrosła w ten sposób do nieco ponad 1800 metrów, co dało jej wówczas drugie miejsce na liście najdłuższych jaskiń Polski[6]. Drobnych odkryć dokonano jeszcze podczas dokumentowania jaskini w 1978 i 1981. Znaczną część syfonów poznano podczas nurkowań w latach 1996 i 2002[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Taternictwo jaskiniowe. Strona internetowa Tatrzańskiego Parku Narodowego. [dostęp 2010-01-02].
- ↑ a b c d Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-02-20].
- ↑ Jaskinie Tatr [online], 31 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
- ↑ a b c Zbigniew Wójcik. Z geomorfologii jaskiń tatrzańskich. „Wierchy. Rocznik poświęcony górom i góralszczyźnie”. R. 27 (1958), s. 55-75, 1959. Komisja Turystyki Górskiej ZG PTTK. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (pol.).
- ↑ Jaskinia Kasprowa Niżnia, Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego pod patronatem KTJ PZA [online], www.sktj.pl [dostęp 2016-02-20].
- ↑ Burchard Przemysław: Wyprawa do Jaskini Kasprowej Niżniej, w: „Wierchy” R. 25 (1956), s. 229-230
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Bibliografia
edytuj- Wyprawa do Gniazda Złotej Kaczki. W: Stefan Zwoliński: W podziemiach tatrzańskich. Wydawnictwo Geologiczne, 1987. ISBN 83-220-0263-7.
- Oficjalna Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego przy KTJ PZA – opis jaskini, zdjęcia, plan. [dostęp 2008-08-17].