Juliusz Bardach
Juliusz Bardach (ur. 3 listopada 1914 w Odessie, zm. 26 stycznia 2010[1] w Warszawie) – polski historyk ustroju i prawa, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, członek PAN (1983 członek korespondent, 1989 członek rzeczywisty)[2]. Autor prac z zakresu ustroju i prawa dawnej Litwy, parlamentaryzmu polskiego, historii porównawczej prawa.
| |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 listopada 1914 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943–1948 |
| Jednostki | |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujUrodził się w zasymilowanej żydowskiej rodzinie Marka Bardacha, lekarza stomatologa, i Otylii z Neudingów. Był bratem Janusza Bardacha (1919–2002), chirurga plastycznego, autora książki „Człowiek człowiekowi wilkiem” opisującej osobiste doświadczenie 5-letniego pobytu w sowieckim gułagu w czasie II wojny światowej. Jego dziadek Natan Neuding zamieszkał w Odessie po powrocie z Syberii, dokąd został zesłany z Warszawy w czasie powstania styczniowego[3].
Absolwent gimnazjum Mikołaja Kopernika we Włodzimierzu Wołyńskim[4], do którego jego rodzina przybyła w 1922 roku, gdy Juliusz miał 8 lat[3]. Ukończył następnie wydział prawa na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (prof. Stefan Ehrenkreutz i prof. Henryk Łowmiański), 1938–1939 redaktor wileńskiej mutacji „Robotnika” i działacz PPS[4]. Po wybuchu wojny w 1939 roku wrócił do Włodzimierza Wołyńskiego, a następnie zamieszkał we Lwowie pod okupacją radziecką[3]. Po ataku III Rzeszy na ZSRR powołany do Armii Czerwonej[3]. Od marca 1942 roku pracował jako robotnik w Uzbekistanie[3]. Od 1943 w Wojsku Polskim w ZSRR początkowo jako szeregowy, a następnie jako oficer pionu polityczno-wychowawczego w randze pułkownika, 1945–1947 attaché wojskowy Ambasady RP w Moskwie. Odwołany ze stanowiska po konflikcie z ambasadorem Marianem Naszkowskim[3]. W 1948 uzyskał doktorat na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie pracy opublikowanej w Wilnie w 1938 roku pt. „Adopcja w prawie litewskim XV i XVI wieku", a jego promotorem był ówczesny dziekan wydziału prof. Adam Vetulani[5] (w 1998 odnowiony). W 1950 roku został usunięty z Wojska Polskiego, za to, że wg opinii Szefa Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej Bardach „posiada poglądy prawicowo-pepesowskie. Notowano wrogie wypowiedzi o Związku Radzieckim”.[3] Był członkiem Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków[6], członek PZPR w latach 1948–1990[7][4].
Pracownik naukowy Zakładu Historii Państwa i Prawa Polskiego, członek: Rady Instytutu Historii Prawa oraz Rady Wydziału Prawa i Administracji UW, Komitetu Nauk Historycznych PAN, Komitetu Nauk Prawnych PAN, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Rady Wydawnictwa „Przegląd Wschodni”.
Pod jego kierunkiem stopień doktora uzyskali m.in. Michał Pietrzak i Andrzej Zakrzewski[8].
W 1995 Uniwersytet Łódzki[9], 19 listopada 1996 Uniwersytet Warszawski[10], a w 1997 Uniwersytet Wileński przyznały mu tytuły doktora honoris causa.
Zmarł w Warszawie. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 29C-tuje-8)[11].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2 sierpnia 2002)[12]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1984)[13]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy[13]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[13]
- Złoty Krzyż Zasługi (19 lipca 1946)[14]
- Srebrny Krzyż Zasługi[13][15]
- Krzyż Oficerski Orderu „Za Zasługi dla Litwy” (Litwa, 2006)[16]
Wybrane publikacje
edytuj- Historia państwa i prawa Polski do połowy XV wieku (1957)
- Historia państwa i prawa polskiego (1976, wspólnie z Bogusławem Leśnodorskim i Michałem Pietrzakiem, ISBN 83-01-00104-6)
- Themis a Clio czyli Prawo a historia (2001, ISBN 83-7206-036-3)
- Dzieje Sejmu Polskiego (1993, ISBN 83-7059-044-6)
- O dawnej i niedawnej Litwie (1988, ISBN 83-232-0118-8)
- Historia ustroju i prawa polskiego (1993, ISBN 83-01-11026-0)
- O Rzeczpospolitą Obojga Narodów (1998, ISBN 83-03-03692-0)
- Statuty litewskie a prawo rzymskie (1999, ISBN 83-912525-0-7)
- W obiektywie nauki i w lustrze pamięci (o uczonych, pisarzach i politykach XIX i XX wieku) (2004, ISBN 83-7387-541-7)
Bibliografia
edytuj- Tomasz Siewierski, Juliusz Bardach (1914–2010): O lituanistycznej pasji uczonego [w:] Multum, non multa. Młodzi badacze w poszukiwaniu prawdy, red. U. Czyżewska, T. Siewierski, R. K. Tabaszewski, J. Żołnierz, Lublin 2012, s. 107–120.
Przypisy
edytuj- ↑ Odeszli. „UW : Uniwersytet Warszawski”. 2 (46), s. 40, marzec 2010. Uniwersytet Warszawski. ISSN 1640-2758. (pol.).
- ↑ BARDACH, Juliusz [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Michał Kozłowski, Juliusz Bardach – kłamca katyński, „Wojna i Pamięć” 1 (2019), s. 101-120 [online] [dostęp 2021-12-21].
- ↑ a b c Bogdan Szlachta: Juliusz Bardach (1914-2010). W: Uczeni żydowskiego pochodzenia we współczesnych dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, s. 77-85. ISBN 978-83-233-3888-8. [dostęp 2023-01-24].
- ↑ Uroczysta promocja na U. J.. „Dziennik Polski”, s. 4, Nr 141 z 26 maja 1948.
- ↑ Zbigniew Romek, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944-1970, Warszawa 2010, s. 135.
- ↑ Spętana akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL. Materiały partyjne 1950-1986, t. II, wybór, wstęp i opracowanie Patryk Pleskot, Tadeusz Paweł Rutkowski, Warszawa 2012, s. 68.
- ↑ Prof. Juliusz Bardach, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2008-10-22].
- ↑ Doktorzy honoris causa UŁ. [dostęp 2011-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 grudnia 2010)].
- ↑ Doktoraty HC [online], uw.edu.pl [dostęp 2011-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-22].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ M.P. z 2002 r. nr 57, poz. 778 „w uznaniu wybitnych zasług w działalności naukowej i dydaktycznej, za osiągnięcia w pracy zawodowej”.
- ↑ a b c d Janusz Kapuścik (red.): Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. T. V: Suplement A–Ż. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 2006, s. 61-62. ISBN 83-916278-4-5.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 16, poz. 35 „za pracę społeczną”.
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 36–37. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė. grybauskaite.is.lt. [dostęp 2011-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lipca 2011)]. (lit.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Prof. zw. dr czł. rz Juliusz Bardach, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2008-10-22].
- Juliusz Bardach– bibliografia osobowa w LitDok Bibliografia Historii Europy Środkowowschodniej, Herder-Institut (Marburg)
- Henryk Olszewski, Wspomnienie o Juliuszu Bardachu (1914-2010)