KDE Plasma 5
środowisko graficzne
KDE Plasma 5 – piąta generacja środowiska graficznego stworzonego przez KDE. KDE Plasma 5 jest następcą KDE Plasma 4 i została wydana po raz pierwszy 15 lipca 2014 r. Zawiera nowy domyślny motyw - Bryza. Interfejs graficzny został przepisany do QML, który wykorzystuje OpenGL do akceleracji sprzętowej, co spowodowało lepszą wydajność i mniejsze zużycie energii[1][2].
 Logo programu | |
| |
| Autor | KDE |
|---|---|
| Pierwsze wydanie | 15 czerwca 2014; ponad 10 lat temu |
| Aktualna wersja stabilna | 5.27.11 (6 marca 2024) [±] |
| Aktualna wersja testowa | 5.26.90 (19 stycznia 2023) [±] |
| Język programowania | C++, QML |
| Platforma sprzętowa | x86_64 |
| System operacyjny | Linux, FreeBSD |
| Rodzaj | środowisko graficzne |
| Licencja | GPL 2.0 lub nowsza |
| Strona internetowa | |
Przegląd
edytuj
Architektura oprogramowania
edytujKDE Plasma 5 używa bibliotek Qt 5 oraz KDE Frameworks 5.
Poprawia obsługę wyświetlaczy HiDPI i dostarcza konwergentną powłokę graficzną, która może się dostosowywać do używanego urządzenia. Zawiera również nowy domyślny motyw, nazwany Bryza. Zmiany pod maską obejmują migrację do nowego, w pełni sprzętowo akcelerowanego stosu grafiki opartego na OpenGL (ES). Plasma 5 kończy migrację KDE Plasma 4 do QtQuick. QtQuick 2 używa przyspieszonego sprzętowo scenariusza OpenGL (ES) do komponowania i renderowania grafiki na ekranie, co pozwala na odciążenie kosztownych obliczeniowo zadań renderowania grafiki na GPU, co zwalnia zasoby na głównym procesorze systemu, jest szybsze oraz bardziej wydajne energetycznie[1][2].
System okien
edytujKDE Plasma 5 używa X Window System oraz Wayland. Początkowe wsparcie dla Wayland zostało udostępnione w wersji 5.4[3]. Stabilne wsparcie dla podstawowej sesji Wayland zostało dostarczone w wersji 5.5 (grudzień 2015)[4]. Wsparcie dla własnościowego sterownika NVIDIA dla Plasmy na Wayland zostało dodane w wydaniu 5.16 (czerwiec 2019)[5]
Funkcje pulpitu
edytuj- Krunner - Funkcja wyszukiwania z kilkoma dostępnymi wtyczkami. Oprócz szybkiego uruchamiania aplikacji umożliwia także przeszukiwanie plików i folderów oraz wykonuje wiele innych zadań, takich jak konwersja walut oraz jednostek. Działa również jako kalkulator[6].
- Aktywności - „wirtualne pulpity”, które mają własne układy i tapety. Można je nazywać i nawigować za pomocą menu Aktywności.
- Zarządzanie sesjami - pozwala na automatyczne ponowne uruchomienie aplikacji, które były uruchomione w momencie wyłączenia systemu, w takim samym stanie, w jakim były wcześniej.
- Ogólnosystemowy system powiadomień obsługujący funkcję szybkiej odpowiedzi oraz przeciągania i upuszczania bezpośrednio z powiadomień, widok historii oraz tryb "Nie przeszkadzać".
- Rozbudowany schowek z pamięcią wcześniej skopiowanych fragmentów tekstu, które można dowolnie wywoływać.
- Wygląd ikon, kursorów, kolorów aplikacji, elementów interfejsu użytkownika, ekranów startowych i innych elementów może być zmieniany, a nowe style stworzone przez innych użytkowników mogą być pobierane z poziomu aplikacji Ustawienia Systemowe. Motywy globalne umożliwiają zmianę całego wyglądu i działania systemu za pomocą jednego kliknięcia.
Historia
edytuj
Pierwsza wersja poglądowa (zwana wówczas Plasma 2 Technology Preview) została wydana 13 grudnia 2013 r.[7][8] 15 lipca 2014 r. światło dzienne ujrzała pierwsza wersja nowej powłoki - Plasma 5.0. Wiosną 2015 roku Plasma 5 zastąpiła Plasmę 4 w wielu popularnych dystrybucjach, takich jak Fedora 22, Kubuntu 15.04[9] i openSUSE Tumbleweed[10].
Wydania
edytujWydania dodające nowe funkcje ukazują się co cztery miesiące (do wersji 5.8 co trzy miesiące), a poprawki błędów pojawiają się w kolejnych miesiącach. Od wersji 5.8 LTS KDE wspiera każdą nową wersję LTS przez 18 miesięcy, podczas gdy nowe regularne wersje otrzymują nowe funkcje[11].
| Wersja | Data | Podstawowe zmiany |
|---|---|---|
| 5.0 | 15 lipca 2014(dts) | Pierwsze wydanie[1] |
| 5.1 | 15 października 2014(dts) | Przeportowanie brakujących funkcji z Plasma 4[12]. |
| 5.2 | 27 stycznia 2015(dts) | Nowe komponenty:
|
| 5.3 | 28 kwietnia 2015(dts) | Tech preview Plasma Media Center. Nowe aplety Bluetooth i touchpada. Poprawiono zarządzanie energią[14]. |
| 5.4 | 25 sierpnia 2015(dts) | Początkowe wsparcie dla sesji Wayland, nowy napisany w QML-u aplet głośności, alternatywny pełnoekranowy launcher[3][15]. |
| 5.5 | 8 grudnia 2015(dts) | Ulepszono wsparcie dla Waylanda[4]. |
| 5.6 | 22 marca 2016(dts) | Ulepszono przełącznik zadań. Dodano widget z informacjami o pogodzie[16]. |
| 5.7 | 5 lipca 2016(dts) | Ulepszono wsparcie dla Waylanda. Aplet głośność umożliwia kontrolowanie głośności poszczególnych aplikacji[17]. |
| 5.8 LTS | 4 października 2016(dts) | Wersja z wydłużonym okresem wsparcia[18]. |
| 5.9 | 31 stycznia 2017(dts) | Ulepszono wsparcie dla Wayland. Nowy moduł konfiguracji sieci. Globalne menu[19]. |
| 5.10 | 30 maja 2017(dts) | Lepsze wsparcie dla ekranów dotykowych. Kontrolowanie multimediów z ekranu blokady. Moduł ustawień umożliwiający zmianę animacji ładowania systemu[20]. |
| 5.11 | 7 listopada 2017(dts) | Przeprojektowanie ustawień systemowych. Historia powiadomień. Dodano Plasma Vaults. Ulepszono wsparcie dla Wayland[21]. |
| 5.12 LTS | 6 lutego 2018(dts) | Poprawa stabilności i szybkości. Ulepszono wparcie dla Waylanda[22]. |
| 5.13 | 12 czerwca 2018(dts) | Integracja z przeglądarkami; nowe ekrany blokady oraz logowania[23]. |
| 5.14 | 9 października 2018(dts) | Globalne menu dla aplikacji GTK. Ulepszono wsparcie dla Waylanda[24]. |
| 5.15 | 12 lutego 2019(dts) | Sesja Wayland obsługuje wirtualne pulpity, drag-and-drop; protokoły XdgStable, XdgPopups i XdgDecoration zostały w pełni zaimplementowane[25]. |
| 5.16 | 10 czerwca 2019(dts) | Przeprojektowany system powiadomień z funkcją „Nie przeszkadzaj", grupowaniem powiadomień, krytycznymi powiadomieniami w pełnoekranowych aplikacjach i lepszymi powiadomieniami postępu przenoszenia plików. Wsparcie dla własnościowych sterowników NVIDII na Waylandzie. Pełne wsparcie dla VPN-ów WireGuard. Więcej możliwości konfiguracji touchpada na X11. Poprawa wyglądu ekranów logowania, blokowania i wylogowywania[5]. |
| 5.17 | 10 października 2019(dts) | Plasma wykrywa, kiedy aplikacja działa w trybie pełnoekranowym i blokuje powiadomienia. Wsparcie dla skalowanie frakcyjnego na Waylandzie[26]. |
| 5.18 LTS | 11 lutego 2020(dts) | Przebudowany sposób edycji elementów środowiska. Nowy wygląd panelu powiadomień. Powiadomienia o stanie baterii urządzeń podłączonych przez Bluetooth. Dialog umożliwiający łatwe wstawianie Emoji[27][28]. |
| 5.19 | 19 czerwca 2020(dts) | Nowe widgety monitorowania systemu. Przeprojektowany Ośrodek informacji. Ulepszony wygląd i działanie tacki systemowej. Ustawienia prędkości animacji[29]. |
| 5.20 | 13 października 2020(dts) | Więcej opcji dostosowania zachowania przełącznika zadań. Dodanie do ustawień systemowych przycisku umożliwiającego podświetlenie zmienionych opcji. Poprawienie wyglądu okienka wyświetlanego podczas zmiany poziomu głośności lub jasności ekranu[30]. |
| 5.21 | 16 lutego 2021(dts) | Nowy uruchamiacz programów. Poprawiony domyślny motyw aplikacji. Monitor systemowy. Poprawione ustawienia systemowe, dodanie ustawień zapory sieciowej. Ulepszony aplet "Odtwarzacz multimedialny". Wayland: klawiatura ekranowa dla aplikacji gtk[31]. |
| 5.22 | 8 czerwca 2021(dts) | Dostosowująca się przezroczystość paneli. Ustawienia systemowe po otwarciu wyświetlają stronę z najczęściej używanymi ustawieniami. Poprawienie wyglądu oraz użyteczności tacki systemowej oraz KRunnera[32]. |
| 5.23 | 14 października 2021(dts) | Poprawiony domyślny motyw. Możliwość ustawienia koloru akcentu. Przełączanie trybu wydajności/oszczędzania energii (na wspieranym sprzęcie)[33]. |
| 5.24 LTS | 8 lutego 2022(dts) | Nowy podgląd okien i wirtualnych pulpitów. Odświeżenie motywu Bryza. Możliwość wyboru dowolnego koloru jako koloru akcentu. Wyróżnienie wizualne ważnych powiadomień. Ulepszenie przełącznika zadań, tacki systemowej i widżetów. Obsługa czytników linii papilarnych. Ulepszony Odkrywca (ośrodek oprogramowania)[34]. |
| 5.25 | 14 czerwca 2022(dts) | Menedżer przeglądów wyświetla wszystkie otwarte okna i wirtualne pulpity. Obsługa gestów gładzika. Synchronizacja koloru akcentu z tapetą. Nowy tryb dotykowy z elementami o zmiennej wielkości. Nowe opcje dostosowywania. Przepracowana strona aplikacji Odkrywca. Szersze opcje motywów globalnych[35]. |
| 5.26 | 11 października 2022(dts) | Widżety panelu z możliwością zmiany ustawień. Nowy widget minutnika. Nowa przeglądarka Aura i odtwarzacz multimedialny Plank dla Plasmy Bigscreen. Ulepszenia funkcji Night Color. Ostrzejszy skalowany tekst w aplikacjach XWayland. Zmiana tapety wraz z trybem ciemnym. Wyłączanie powiadomień środkowym kliknięciem.[36]. |
| 5.27 LTS | 14 lutego 2023(dts) | Nowa aplikacja powitalna Plasmy. Nowy system kafelkowania. Poprawiony motyw aplikacji. Uporządkowanie ustawień systemowych. Ulepszenia widgetów. Lepsza obsługa wielu monitorów. Discover: nowa strona startowa, ulepszone wyszukiwanie aplikacji[37]. |
|
wersja przestarzała wersja przestarzała wciąż wspierana obecne wydanie wersja planowana | ||
Galeria
edytuj-
Domyślny ekran blokady Plasmy 5 -
Plasma 5.0 - KRunner i zarządzanie wyświetlaniem -
Zarządzanie energią oraz jasnością klawiatury -
Ekran wyłączania Plasmy 5 -
Ustawienia systemu
Przypisy
edytuj- ↑ a b c New Plasma brings a cleaner interface on top of a new graphics stack. 2014-07-15. (ang.).
- ↑ a b lucas__: Plasma 5 wydana. 2014-07-15. [dostęp 2020-07-13].
- ↑ a b Arkadiusz Bednarczyk: Plasma 5.4 – nowe wydanie pulpitu KDE. 2015-08-25.
- ↑ a b KDE Plasma 5.5 Release. 2015-12-08. (ang.).
- ↑ a b KDE Plasma 5.16: Now Smoother and More Fun. 2019-07-11. (ang.).
- ↑ Swapnil Bhartiya: How to Use KDE Plasma Desktop Like a Pro. 2015-02-22. (ang.).
- ↑ Plasma 2 Technology Preview. [dostęp 2020-07-14]. (ang.).
- ↑ lucas__: Plasma 2 "Technology Preview" wydana. 2013-12-24. [dostęp 2020-07-14].
- ↑ Kubuntu 15.04. (ang.).
- ↑ Marius Nestor: openSUSE Tumbleweed Now Uses KDE Plasma 5.3 as Default Desktop. 2015-05-16. (ang.).
- ↑ Plan wydań Plasma 5. (ang.).
- ↑ Plasma 5.1 Brings Back Many Popular Features. 2014-10-15. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.2 Release. 2015-01-27. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.3 Release. 2015-04-28. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.4 Release. 2015-08-25. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.6 Release. 2016-04-22. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.7 Release. 2016-07-05. (ang.).
- ↑ KDE at 20: Plasma 5.8 LTS. Here for the Long Term.. 2016-10-04. (ang.).
- ↑ Plasma 5.9 Kicks off 2017 in Style.. 2017-01-31. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.10, Simple by Default, Powerful when Needed. 2017-05-30. (ang.).
- ↑ Plasma 5.11 Makes the Desktop More Powerful, Elegant and Secure. 2017-10-10. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.12.0 LTS, Speed. Stability. Simplicity.. 2018-02-06. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.13: Fast, Lightweight and Full Featured.. 2018-07-12. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.14: Reliable, Light and Innovative.. 2018-10-09. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.15: Lightweight, Usable and Productive.. 2019-02-12. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.17: Thunderbolt, X11 Night Color and Redesigned Settings. 2019-10-15. (ang.).
- ↑ KDE Plasma 5.18: More Convenient and with Long Term Stability. 2020-02-11. (ang.).
- ↑ Maciej Olanicki: Środowisko KDE Plasma 5.18 LTS już dostępne. Oto najważniejsze nowości. 2020-02-11.
- ↑ Plasma 5.19: A more Polished Plasma. 2020-06-09. (ang.).
- ↑ Plasma 5.20 New and improved inside and out. 2020-10-13. (ang.).
- ↑ Plasma 5.21 We made something pretty. 2021-02-16. (ang.).
- ↑ Plasma 5.22 Stability, Usability, Flexibility. 2021-06-08. (ang.).
- ↑ Plasma - 25th Anniversary Edition 25 Years of Awesomness. 2021-10-14. (ang.).
- ↑ Plasma 5.24 Perfect Harmony. 2022-02-08. (ang.).
- ↑ Plasma 5.25. 2022-06-14. (ang.).
- ↑ Plasma 5.26. 2022-10-11. (ang.).
- ↑ Plasma 5.27. 2023-02-14. (ang.).