Kabalistyczny zapis dat
Kabalistyczny zapis dat stosowano, podobnie jak chronostych, w okresie baroku.
Ten pomysł nawiązywał do kabały, w której literom hebrajskim przypisane były liczby. W tym wypadku litery alfabetu łacińskiego odpowiadały następującym liczbom[1]:
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X | Y | Z |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 60 | 70 | 80 | 90 | 100 | 200 | 300 | 400 | 500 |
Datę oblicza się sumując wszystkie liczby odpowiadające kolejnym literom tekstu. Zapis stosowano w drukach i rękopisach. W przypadku druków najczęściej podawano pod poszczególnymi słowami sumę liczb ich liter. Autorzy trudzili się nad stworzeniem tekstu, z którego daje się odczytać datę.
| Te | o | Pater | aeterna | in | patria | pars | pace | reviset |
| 105 | 50 | 246 | 232 | 49 | 251 | 231 | 69 | 489 |
czyli rok 1722.
Niektórzy twórcy potrafili połączyć chronostych z zapisem kabalistycznym:
Mentes eDoCtas seCtata es LeX sata sorte
Tak datował Szymon Banaczkowski swe dzieło Honor philosophicus[2], wydane w Krakowie w roku 1760 (datę można odczytać zarówno jako chronostych, jak i w zapisie kabalistycznym)[1].
Kabalistyczny zapis dat stosowany był głównie do datowania druków czy rękopisów, a incydentalnie tylko pojawiał się w inskrypcjach. Być może jedyny taki przykład kabalistycznego zapisu daty można zobaczyć na cokole figury św. Jana Nepomucena w Niedźwiedniku koło Ziębic w pow. ząbkowickim[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Szymański 2012 ↓, s. 146.
- ↑ Szymon Bonawentura Banaczkowski, Honor Philosophicus a Generis Claritate Major a virtutum & eruditionis praestantia Maximus in XVIII. VV. DD. Secundae Laureae Candidatis Excellens. [...] Protectione [...] D. Cajetani Ignatii Sołtyk [...] a [...] D. M. Stanislao Mamczynski [...] Rectore [...], Drukarnia Szkoły Głównej Koronnej, [1760] [dostęp 2020-10-12].
- ↑ Anna Kowalczewska, Michał Zalewski: Figura z kabalistycznym zapisem daty. Almanach wrocławski, 2022. [dostęp 2023-02-22].
Bibliografia
edytuj- Józef Szymański: Nauki pomocnicze historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. ISBN 978-83-01-16171-2.