Kazimierz Granat
Kazimierz Granat (ur. 24 lutego 1912 w Kijowie, zm. 7 marca 1979 w Sanoku) – polski działacz komunistyczny.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Miejsce zamieszkania |
Sanok |
| Narodowość |
polska |
| Partia | |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujUrodził się 24 lutego 1912 w Kijowie[1][2][3]. Był synem Ludwika (robotnik i stolarz, który został zesłany na Sybir na przełomie 1903/1904) i Genowefy[1][4][3]. Podczas I wojny światowej i rewolucji październikowej 1917 przebywał nadal z rodziną (ojciec, brat) w Kijowie[1]. W 1919 przybyli do niepodległej Polski, w latach 20. Rzeczypospolitej zamieszkiwał z rodziną (pięciu braci, trzy siostry) pod Ostrowcem, gdzie ojciec pracował w tamtejszej hucie[1][5]. Jego rodzina liczyła 9 osób[5]. On sam uczył się w gimnazjum w Ostrowcu[5].
W 1927 w Ćmielowie wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej[2][3][1][6][7]. Rok później został działaczem Komunistycznej Partii Polski[1][6][7][3]. W latach 30. działał konspiracyjnie w rejonie Ostrowca, Opatowa i Ćmielowa[1]. Po tzw. „wsypie” działalności komunistycznej w powiecie opatowskim został aresztowany w kwietniu 1932[8][3], był sądzony przed sądem w Sandomierzu i skazano go na karę 4 lat pozbawienia wolności za działalnością rewolucyjną oraz dodatkowo na karę 1,5 roku za przemówienie podczas procesu, łącznie orzeczono karę w wymiarze 5,5 roku pozbawienia wolności[1][6][7][9][10]. Był osadzony w więzieniu we Wronkach, gdzie spędził cztery lata[1][6][7][11][12]. Na skutek amnestii wyszedł na wolność w maju 1936[11][3]. Jak sam przyznał w 1977, w więzieniu nauczył się konspiracji oraz stwierdził, iż władze państwowe „zamknęły małego komunistę, a wypuściły wielkiego bolszewika”[1]. Po wyjściu na wolność pozostawał bez pracy[5].
Po wybuchu II wojny światowej i klęsce polskiej wojny obronnej pod koniec 1939 przekroczył granicę Generalnego Gubernatorstwa ze Związkiem Radzieckim i udał się do tego kraju[1][13]. Podczas wojny nie działał politycznie[5]. W ZSRR nie został przychylnie przyjęty z uwagi na przeszłość w KPP, wobec czego wyjechał z tego kraju, przez Iran trafił do Afryki, gdzie przez kilka lat żył w obozie dla ludności cywilnej[5][6][7][11]. W tym okresie był przez okres 4,5 miesiąca więziony – jak stwierdził później – na skutek wyrażenia swoich przekonań politycznych[5].
Do Polski wrócił w 1947[5][3]. W 1947 został aktywistą Polskiej Partii Robotniczej[6][7][14][3]. Pracował w Komitecie Wojewódzkim PPR w Kielcach, następnie był I sekretarzem Komitetu Powiatowego PPR w Sanoku do lipca 1947, później powołano go do pracy w KW PPR w Rzeszowie, po czym powrócił do Sanoka[6][7][14][5]. W tym mieście zamieszkał z rodziną w październiku 1947[1]. Wszedł w skład Miejskiej Rady Narodowej (MRN) w Sanoku[6][7]. W 1947 objął funkcję przewodniczącego prezydium MRN w Sanoku[15]. W procesie scalenia PPR i PPS oraz po powołaniu powiatowej instancji PZPR, został pod koniec grudnia 1948 jej drugim sekretarzem (drugim był Kazimierz Rzeszutko)[16]. Jako radny w 1948 był autorem wniosku przemianowania nazw sanockich ulic Macieja Kluski na Stefana Okrzei i Andrzeja Potockiego na Ludwika Waryńskiego, który przegłosowano[17]. Pracował w dziale propagandy KW PZPR w Rzeszowie, jako kierownik ośrodka szkolenia w Radymnie, w Zarządzie Głównym Związku Zawodowego Naftowców w Krośnie (do maja 1951)[18]. Następnie był dyrektorem handlowym w PSS „Społem” w Sanoku, od maja 1953 do lipca 1955 był dyrektorem w Okręgowej Mleczarni w Sanoku, a potem ponownie zatrudniony na poprzednim stanowisku w PSS[18][6][7]. We wrześniu 1955 został skierowany na dwuletnie szkolenie do Centralnej Szkoły Partyjnej PZPR, gdzie jednak przebywał do czasu odwilży październikowej 1956[18]. Powrócił wtedy do Sanoka, ponownie pracował w PSS „Społem”, potem w Spółdzielni Mleczarskiej[18]. W 1959 przeszedł na rentę[18].
Został wybrany radnym MRN w Sanoku w 1958[19], członkiem Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku[20]. 14 lipca 1959 wybrano go przewodniczącym zarządu powiatowej Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Sanoku[21]. Od 1960 do 1973 był członkiem Komitetu Powiatowego PZPR w Sanoku oraz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie[6]. W 1971 zasiadł w Komitecie Honorowym obchodów 30-lecia PPR w województwie rzeszowskim[22]. W 1974 został członkiem komisji ds. odznaczeń w Sanoku[23]. Od 1960 był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Sanoku[24]. 12 marca 1961 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej oddziału powiatowego w Sanoku ZBoWiD[25], ponownie 17 marca 1963 członkiem komisji rewizyjnej[26]. Był prezesem sanockiego oddziału Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów[27]. Po przejściu na emeryturę działał w komisji ds. ruchu robotniczego w Komitecie Miejskim PZPR i w komisji ds. działaczy ruchu robotniczego w historii partii przy KW PZPR w Krośnie[6][7]. Był ławnikiem Sądu Powiatowego w Sanoku[28].
Do końca życia był rencistą i mieszkał w Sanoku przy ul. Szopena 17[29][2]. Zmarł nagle 7 marca 1979 w wieku 67 lat[6][7][14][29][30][12]. Po śmierci trumna z jego zwłokami była wystawiona w budynku Sanockiego Domu Kultury[14]. Jego pogrzeb odbył się 9 marca 1979[14][29]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku[29][31]. Jego żoną była pochodząca z Gwoźnicy Górnej Bronisława z domu Przyboś (1913–2009)[32][33]. Jego synem był Wiesław Granat, w 1979 zastępca dyrektora WSSE w Krośnie z siedzibą w Sanoku[34].
Odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy II klasy (1978)[6][7][14][35][36]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)[28][1][6][7][14].
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)[37][1][6][14].
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)[28][1]
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1973)[28]
- Odznaka Grunwaldzka[28]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)[28]
- Odznaka „Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego” (1966)[28]
- Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” (1978)[38]
- Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego” (1975)[1][6][7][39][40][41]
- Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa krośnieńskiego” (1976, w gronie pierwszych trzydziestu wyróżnionych osób)[1][6][7][40][28]
- List gratulacyjny dla działacza rewolucyjnego i partyjnego od Edwarda Gierka z okazji obchodów rocznicy 60-lecia Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej (1977)[42]
- Inne odznaczenia, wojskowe i medale[6][7][14]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Adam Warzocha. We wspomnieniach komunistów. Zerwany plakat. „Nowiny”. Nr 252, s. 6, 5–6 listopada 1977.
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 13.
- ↑ a b c d e f g h Deklaracje (N) ↓, s. 110.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 13, 18.
- ↑ a b c d e f g h i Deklaracje ↓, s. 18.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Towarzysz Kazimierz Granat nie żyje. „Nowiny”. Nr 53, s. 2, 9 marca 1979.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zmarł tow. Kazimierz Granat. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 8, s. 2, 10–20 marca 1979.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 13, 14.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 14. Tu on sam podał łączny wymiar kary 6 lat.
- ↑ Deklaracje (N) ↓, s. 110. Także jego żona podała wymiar kary 6 lat..
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 14.
- ↑ a b Deklaracje (N) ↓, s. 111.
- ↑ Deklaracje (N) ↓, s. 110. Tu podano przełom 1939/1940.
- ↑ a b c d e f g h i Kazimierz Granat. Nekrologi. „Nowiny”. Nr 53, s. 2, 9 marca 1979.
- ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. W dobie stalinowskiego terroru w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 775.
- ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. W dobie stalinowskiego terroru w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 778.
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 107. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ a b c d e Deklaracje ↓, s. 19.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 163.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 181.
- ↑ Powiatowe zjazdy TPP-R. „Nowiny”. Nr 171, s. 1, 17 lipca 1959.
- ↑ Komitet Honorowy i Komitet Organizacyjny obchodów 30-lecia PPR w woj. rzeszowskim. „Nowiny”. Nr 179, s. 1, 1 lipca 1971.
- ↑ Stachowicz 2008 ↓, s. 241-242.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 17.
- ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 58.
- ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 70.
- ↑ Józef Ząbkiewicz. 25 lat sanockiego oddziału PZERiI. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 23, s. 2, 10–20 sierpnia 1985.
- ↑ a b c d e f g h Deklaracje ↓, s. 15.
- ↑ a b c d Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), poz. 384.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 13. Tu podano 8 marca 1979.
- ↑ Kazimierz Granat. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ Deklaracje (N) ↓, s. 107, 109.
- ↑ Bronisława Granat. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ Kondolencje. „Nowiny”. Nr 53, s. 2, 9 marca 1979.
- ↑ W historyczne rocznice powstania KPP i utworzenia PZPR. „Nowiny”. Nr 287, s. 2, 18 grudnia 1978.
- ↑ W 30-lecie zjednoczenie polskiego ruchu robotniczego uroczysta akademia miejska. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 36, s. 1, 20-31 grudnia 1978.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 14, 15.
- ↑ Z okazji Święta Pracy „Zasłużeni dla Sanoka”. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 13, s. 1, 1–10 maja 1978.
- ↑ Spotkanie Egzekutywy KW PZRP z wpisanymi do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 97, s. 1, 2, 29 kwietnia 1975.
- ↑ a b Sławomir Bałda. W dniach lipcowego święta. Pierwszy wpis do „Księga Zasłużonych dla woj. krośnieńskiego” / Wpisani do „Księgi ludzi zasłużonych dla woj. krośnieńskiego”. „Nowiny”. Nr 165, s. 1, 3, 21–22 lipca 1977. Sanoczanie w „Księdze zasłużonych dla woj. krośnieńskiego”. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 15 (60), s. 1, 1–15 sierpnia 1976.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 15. Tu podano 1975.
- ↑ Spotkanie z weteranami i przodownikami pracy na Podkarpaciu. „Nowiny”. Nr 253, s. 9, 7 listopada 1977.
Bibliografia
edytuj- Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych G Grabowski-Guzek 1963-1982, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 62). s. 1-200.
- Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków nadzwyczajnych Gacek-Guzek 1963-1993, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 117). s. 1-180.
- Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 131-320, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.