Kościół Chrystusa Króla w Jeleńczu
Kościół Chrystusa Króla w Jeleńczu – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w Jeleńczu.
 nr rej. A/1549/1-2 z dnia 26.01.2010[1]
| |||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 Kościół Chrystusa Króla w Jeleńczu | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Jeleńcz 29 | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Kęsowo  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu tucholskiego  | |||||||||||||||||
 53°33′35,11″N 17°44′41,31″E/53,559753 17,744808
| |||||||||||||||||
Historia kościoła
edytujPoprzedni, drewniany kościół pw. św. Wojciecha został wybudowany w 1767 r. 19 czerwca 1871 r. wicher wywrócił wieżę kościelną[2]. Nie odbudowano jej, ponieważ już wówczas konstrukcja kościoła groziła zawaleniem. W 1923r. nadgniłe deski zastąpiono nowymi, naprawiono dachy i okna, a części ściany podmurowano. Dokładny opis budowli: „Jest to budynek wieńcowy, bez specjalnie architektonicznej wartości, o ścianach pokrzywionych i spróchniałych poszczególnych wieńcach. Kościół został podparty drewnianymi podporami, jak twierdzi ks. proboszcz jeszcze w 1864 r. Niektóre z tych podpór zgniły i zostały usunięte. Budowę nowego kościoła uważam za konieczną, a ponieważ nie jest kościół w obecnym stanie pod względem bezpieczeństwa zupełnie pewny i nie jest wykluczone jego zawalenie się, w razie większego wichru – proponuję spowodowanie zamknięcia kościoła, ewentualnie wzmocnienie go nowymi podporami. Ksiądz proboszcz Mazella wyjaśnił mi, że na wiosnę parafia zamierza przystąpić do budowy nowego kościoła, istniejący rozebrać, a materiał uzyskany wykorzystać na budowę sali, w której będzie można tymczasowo odprawiać nabożeństwa”.[3] Ostatnie nabożeństwo w drewnianej świątyni odbyło się 23 czerwca 1929 roku o godzinie 9:00, a o godzinie 11:00 podczas sumy ks. proboszcz Żelazny z Pruszcza przedstawił historię świątyni[4]. Znajdowały się w niej między innymi: 4 drewniane ołtarze, drewniana ambona, 2 konfesjonały, chrzcielnica, ławy na 143 osoby, organy, dzwon z liną i sygnaturka[5]. Stary kościół rozebrano w czerwcu 1929 r. Projekt nowej świątyni wykonał architekt Stefan Cybichowski. W wyniku przetargu wygrała firma braci Szatkowskich z Tucholi. Pod ich kierownictwem pracowało 53 pracowników. Poświęcenie kamienia węgielnego pod kościół nastąpiło 12 kwietnia 1931 r. przez ks. prałata Pawła Czaplewskiego z Byszewy[6]. 13 sierpnia odbyła się uroczystość zawieszenia wieńca na szczycie kopuły kościoła, który zawisł na wysokości 32 m pomiędzy dwoma sztandarami polskimi. Poświęcenia kościoła dokonał 16 września ks. proboszcz Jan Mazella[7], a konsekracji ks. biskup Stanisław Okoniewski 30 października 1932 r. w niedzielę. W uroczystości udział wzięli: ks bp. Stanisław Okoniewski, architekt Stefan Cybichowski i p. Prądzyński, wojewoda pomorski Stefan Kirtiklis, ks. prepozyt i infułat Juliusz Bartkowski, ks. dziekan Walerian Siegmund, ks. Hom, ks. Jan Wałdoch. Kazanie wygłosił ks. Wincenty Górecki z Tucholi. Na zakończenie odśpiewano "Boże coś Polskę"[8]. W 1936 r. parafianie z okazji 25-lecia kapłaństwa swojego proboszcza ofiarowali kościołowi trzy dzwony zamówione u ludwisarzy w Przemyślu[9].
Architektura kościoła
edytujKościół jest orientowany. Zbudowany w stylu neoklasycystycznym na rzucie koła przenikającego się z krzyżem greckim nakryty kopułą. W wyposażeniu kościoła między innymi:
- ołtarz późnobarokowy (1720r.) z wizerunkiem św. Barbary i św. Marii Magdaleny de' Pazzi,
- ołtarze boczne rokokowe (II poł. XVIII w.) z obrazem NMP Niepokalanie Poczętej i św. Wojciecha,
- chrzcielnica i konfesjonały rokokowe,
- ambona neoklasycystyczna (1930-1932),
- dwa feretrony z I poł. XVIII w.,
- monstrancja,
- dwa kielichy wykonane przez Matthiasa Pichelli (1639-1683), złotnika gdańskiego,
- pod chórem muzycznym znajduje się tablica poświęcona budowniczemu i proboszczowi ks. Janie Mazelli, rozstrzelanego przez hitlerowców w 1939 r.
Kopułę kościoła widać przy dobrej pogodzie z wielu kilometrów.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków - województwo kujawsko-pomorskie. nid.pl, 2013-06-30. s. 101. [dostęp 2016-05-07].
- ↑ Diecezja chełminska. Zarys historyczno-statystyczny. Pelplin: Kuria Biskupia, 1928.
- ↑ Adam Węsierski: Ksiądz proboszcz Jan Mazella budowniczy kościoła w Jeleńczu. Toruń: 2016. ISBN 978-83-65118-25-7.
- ↑ Głos Tucholski, t. nr 41, 22 czerwca 1929.
- ↑ Rachunki kościelne parafii Jeleńcz. AP B. UWP w Toruniu sygn. 4231.
- ↑ Głos Tucholski, t. nr 44, 16 kwietnia 1931.
- ↑ Słowo Pomorskie, t. nr 248, 27 października 1932.
- ↑ Głos Tucholski, t. nr 127, 5 listopada 1932.
- ↑ Maria Ollick: Wybitni, Niepospolici, Zasłużeni. Znani i nieznani, czasem zapomniani przedstawiciele regionu. Tuchola: 2004-2005.