Komnenowie
Komnenowie – jedna z ostatnich dynastii bizantyjskich panujących w Cesarstwie Bizancjum, a następnie Cesarstwie Trapezuntu.
Dzieje
edytujMichał Psellos uważał, że rodzina wywodziła się z wioski Komne w Tracji wspomnianej także w XIV w. przez Jana Kantakuzena. Pogląd ten podziela większość współczesnych badaczy[1][2]. Pierwszy znany członek rodziny, Manuel Erotikos Komnen, nabył rozległe tereny w rejonie miasta Kastamonu w Paphlagonii, które stały się ostoją rodową Komnenów w XI w. [3][4]. Rodzina dość szybko stała się częścią potężnej i prestiżowej arystokracji wojskowej (dynatoi) w Azji Mniejszej, tak więc, mimo że mieli pochodzenie trackie, to uważani byli za rodzinę bizantyjską.[5] Manuel Erotikos Komnenos był ojcem Izaaka Komnene, który jako pierwszy z rodu zasiadł na tronie jako Izaak I Komnen w 1057 r. Już jednak po dwóch latach musiał abdykować na rzecz dynastii Dukasów. Na tron wrócili w 1081 r., kiedy cesarzem został bratanek Izaaka, Aleksy I Komnen (zm. 1118 r.). Jego prośba o pomoc przeciwko Turkom i porozumienie z papieżem Urbanem II stały się przyczyną zorganizowania wypraw krzyżowych na Bliski Wschód. On i jego potomkowie przez prawie sto lat zasiadali na tronie Bizancjum. Był to ostatni okres świetności Cesarstwa Bizantyjskiego. W 1185 r. po zamordowaniu cesarza Andronika I, koronę ponownie przejęła rodzina Angelosów.
Dwadzieścia lat później, w 1204 r. Konstantynopol zdobyły wojska czwartej wyprawy krzyżowej. Wówczas część dawnych ziem cesarstwa wokół Trapezuntu podporządkował sobie Aleksy I Wielki Komnen (zm. 1222 r.), wnuk Andronika I. Przyjął tytuł cesarski. Jego potomkowie Wielcy Komnenowie panowali w cesarstwie Trapezuntu przez ponad 250 lat. Ostatni cesarz Trapezuntu, Dawid II (zm. 1463 r.) został usunięty z tronu w 1461 r. (osiem lat po upadku Konstantynopola). Jego cesarstwo zajęli Turcy.
Cesarz Dawid wraz z siedmiorgiem (spośród dziewięciorga) dzieci zostali ścięci 1 listopada 1463, w Konstantynopolu. Było to ostatnie wydarzenie z dziejów władców bizantyjskich jakie miało miejsce w dawnej stolicy ich cesarstwa.
Genealogia
edytuj| Manuel Erotikos 955-1020 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Izaak I 1005–1061 cesarz Bizancjum | Katarzyna Bułgarska | córka | Michał Dukeian zm. 1050 | Jan 1015–1067 | Anna Dalassena 1025–1102 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Manuel 1030–1042 | Maria ur. 1034 | Manuel 1045–1071 | Anna Diogenissa | Maria 1047–1094 | Michał Taronites | Izaak 1050–1102 | Irena Alańska zm. 1108 | Eudokia 1052–1136 | Nicefor Melissenos | Teodora 1054–1136 | Konstantyn Diogenes zm. 1073 | Aleksy I 1057–1118 cesarz Bizancjum | Irena Dukaina 1066–1133 | Adrianos 1060–1105 | Zoe Doukaina 1062–1136 | Nicefor 1062–1136 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jan 1073–1106 książę Durazzo | Anna Dukaina | Aleksy książę Durazzo | Zoe | Konstantyn książę Beroia | Antiochena Euforbena | Anna 1083–1153 | Nicefor Bryennios 1062–1137 | Grzegorz Gabras | Maria ur. 1085–1136 | Ncefor Euforbanos | Jan II 1087–1143 cesarz Bizancjum | Irena Węgierska 1088–1134 | Andronik 1090–1130 | Irena Rurykowiczówna | Izaak 1093–1152 | Katarzyna Serbska | Teodora ur. 1096 | Konstantyn Angelos 1122–1166 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy 1107–1142 współcesarz | Maria ur. 1107 | Jan Roger Dalassen | Andronik 1142–1108 | Irena Aineidasa zm. 1151 | Anna | Stefan Kontostephanos | Izaak 1113–1154 | Teodora Kamaterina zm. 1144 | Teodora | Manuel Anemas | Eudokia | Teodor Vatatzes | Berta z Sulzbach 1110–1159 | Manuel I 1118–1180 cesarz Bizancjum | Maria z Antiochii 1145–1182 | Jan | Andronik I 1123–1185 cesarz Bizancjum | Agnieszka Francuska 1171–1204 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria | Jan Kantakuzen zm. 1176 | Jan zm. 1176 | Maria Taronitissa | Teodora zm. 1184 | Henryk 1107–1177 książę Austrii | Eudokia | Michał Gabras | Maria | Stefan IV zm. 1165 król Węgier | Teodora ur. 1145 | Baldwin III 1130–1162 król Jerozolimy | Maria 1152–1182 | Rainer z Montferratu 1162–1183 | Aleksy II 1167–1183 cesarz Bizancjum | Manuel 1145–1185 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria 1154–1217 | Amalryk I 1136–1174 król Jerozolimy | Aleksy zm. 1170 | Irena 1168–1183 | Aleksy zm. 1188 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy I 1182–1222 cesarz Trapezuntu | Teodora Aksouchina | Dawid I 1184–1214 cesarz Trapezuntu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jan I zm. 1238 cesarz Trapezuntu | Anna Xylaloe zm. 1240 | Manuel I 1218–1263 cesarz Trapezuntu | Rusudan | córka | Andronik I cesarz Trapezuntu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Irena Syrikaina | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Joannikos | Andronik II 1240–1266 cesarz Trapezuntu | Teodora 1253–1285 cesarzowa Trapezuntu | Jerzy 1255–1284 cesarz Trapezuntu | córka | Demetriusz II 1259–1289 król Gruzji | Jan II Komnen 1262–1297 cesarz Trapezuntu | Eudokia Paleologina 1265–1302 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy II 1282–1330 cesarz Trapezuntu | Dżiadżak Dżakeli | Michał 1284–1349 cesarz Trapezuntu | kobieta | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Andronik III 1310–1332 cesarz Trapezuntu | Irena Paleolog 1315–1341 | Bazyli 1315–1340 cesarz Trapezuntu | Irena zm. 1382 | Michał Anachutlu zm. 1330 | Jerzy Achpougas zm. 1330 | Anna Anachutlu zm. 1342 cesarzowa Trapezuntu | Eudokia | Adil emir Synopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Manuel II 1323–1332 cesarz Trapezuntu | Aleksy III 1338–1390 cesarz Trapezuntu | Teodora Kantakuzena 1340–1390 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Anna 1357–1406 | Bagrat V zm. 1393 król Gruzji | Bazyli 1358–1377 | Eudokia z Gruzji zm. 1395 | Manuel III 1364–1417 cesarz Trapezuntu | Anna Philanthropenos zm. 1404 | Tajedyn emir Synopy | Eudokia zm. 1395 | Konstantyn Dragaš 1365–1395 | córka | Suleyman Beg emir Chalybii | córka | Mutahharten emir Erzincanu | córka | Qara Osman | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy IV 1382–1429 cesarz Trapezuntu | Teodora Kantakuzen 1382–1426 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jan IV 1403–1459 cesarz Trapezuntu | Gruzińska księżniczka 1415–1438 | Maria zm. 1439 | Jana VIII Paleologa 1392–1448 cesarz Bizancjum | Aleksander zm. 1459 cesarz Trapezuntu | Maria Gattilusio | Maria z Gotii 1447–1459 | Dawid II zm. 1463 cesarz Trapezuntu | Helena Kantakuzena | córka | Dżahanszah 1397–1467 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy 1455–1463 | Teodora | Uzun Hasan 1423–1478 sułtan Ak Kojunlu | Eudoksja | Mikołaja Crispo 1392–1450 pan Siros | Aleksy | Bazyli zm. 1463 | Manuel zm. 1463 | Andrzej zm. 1463 | Jerzy 1460–1463 | Zagan Pasza | Anna 1447–1463 | Sinan | córka | Mamia Guriel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ ODB ↓, "Komnenos" (A. Kazhdan), str. 1143–1144.
- ↑ Varzos 1984 ↓, Vol. A, str. 25.
- ↑ ODB ↓, "Komnenos" (A. Kazhdan), pp. 1143–1144.
- ↑ Varzos 1984 ↓, Vol. A, str. 25–26.
- ↑ Varzos 1984 ↓, Vol. A, str. 26.
Linki zewnętrzne
edytuj- genealogia Komnenów w: M.Marek Genealogy.Eu