Konrad Górski
Konrad Józef August Górski (ur. 22 kwietnia 1895 w Wągrach, zm. 7 kwietnia 1990 w Toruniu) – polski historyk i teoretyk literatury, specjalizujący się w historii literatury polskiej.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: polonistyka | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |
| Status PAN |
członek krajowy |
| Status PAU |
członek krajowy |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Jagielloński – 1973 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – 1979 Katolicki Uniwersytet Lubelski – 1980 | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Wileński |
| dziekan Wydziału Humanistycznego UMK | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujSyn Jana i Heleny z Rozdajczerów[1]. W 1913 roku ukończył prywatne Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie (jego nauczycielem był m.in. Marian Massonius) i zdał maturę w V Gimnazjum Państwowym w Warszawie. W latach 1913–1915 studiował prawo na Uniwersytecie w Dorpacie, równocześnie udzielając korepetycji oraz studiując indywidualnie historię filozofii greckiej pod kierunkiem Mariana Massoniusa. W latach 1915–1917 pracował jako nauczyciel domowy na granicy Żmudzi i Kurlandii.
W 1918 roku podjął studia w zakresie filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W 1921 roku przedstawił pracę zatytułowaną Ewolucja stosunku Mickiewicza do racjonalizmu i wieku oświecenia w latach młodzieńczych. Promotorem pracy był Józef Ujejski, ale ze względu na jego wyjazd rozprawa faktycznie sprawdzana była przez Bronisława Gubrynowicza oraz Zygmunta Łempickiego. W 1953 roku na podstawie tej samej pracy, wydanej pod tytułem Pogląd na świat młodego Mickiewicza, Centralna Komisja Kwalifikacyjna (CKK) przyznała mu stopień doktora nauk filologicznych.
W 1920 roku przez cztery miesiące służył w wojsku, w 201 ochotniczym pułku artylerii polowej.
W latach 1922–1923 studiował bohemistykę na Uniwersytecie Karola w Pradze, równocześnie prowadząc tam lektorat z języka polskiego. Po powrocie z Pragi został nauczycielem języka polskiego w szkole dla dziewcząt, prowadzonej przez Jadwigę Kowalczykównę i Jadwigę Jawurkównę („Szkoła na Wiejskiej”). Pracował w niej w latach 1923–1934[2].
W 1929 roku uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Grzegorz Paweł z Brzezin: monografja z dziejów polskiej literatury arjańskiej XVI wieku i objął stanowisko docenta na Uniwersytecie Warszawskim. W 1934 roku otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego historii literatury polskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Pełnił funkcję przewodniczącego sądu dyscyplinarnego USB. 18 marca 1937 roku miał miejsce zamach bombowy na jego mieszkanie[3]. Po zamknięciu uczelni w 1939 roku pracował w wileńskiej bibliotece Akademii Nauk Litewskiej SRR oraz brał udział w tajnym nauczaniu na poziomie licealnym i uniwersyteckim.
1 października 1945 r. zatrudnił się na organizowanym Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie na podstawie prowizorycznej nominacji rektora, wydanej 8 października, objął stanowisko profesora zwyczajnego w Katedrze Historii Literatury Polskiej oraz funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego. Dziekanem był do 1947 roku, potem przez rok prodziekanem oraz kierownikiem Zakładu Literatury Polskiej XIX wieku. W 1950 roku został odsunięty z powodów politycznych od zajęć dydaktycznych i do 1956 roku pracował w Instytucie Badań Literackich PAN. Powrócił na UMK w 1956 roku i pracował na tej uczelni do przejścia na emeryturę w 1965 roku.
Od roku 1947 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a od roku 1969 – PAN[4]. W kwietniu 1978 r. został członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych.
W 1964 podpisał tzw. „List 34”. Po nagonce partyjnej wycofał, jako jedyny, swój podpis, po czym napisał list do premiera Cyrankiewicza, w którym za wciągnięcie go do tej sprawy obciążył Jerzego Turowicza. List ten został odczytany przez Zenona Kliszkę na zebraniu Związku Literatów[potrzebny przypis].
Wybrane publikacje
edytuj- Mickiewicz jako historyk i krytyk czeskiej literatury (1926)
- Grzegorz-Paweł: monografja z dziejów polskiej literatury arjańskiej XVI wieku (1927)
- Historja literatury polskiej do r. 1863 (1932)
- Nacjonalizm a katolicyzm (1934)
- François Mauriac: studjum literackie (1935)
- Dążenia utopistów a chrześcijański realizm (1937)
- Literatura a prądy umysłowe: studia i artykuły literackie (1938)
- Literatura polska. Cz. 1, Historia literatury i języka polskiego dla 1 kl. liceów ogólnokształcących (1938)
- Literatura polska. Cz. 2, Wypisy z literatury polskiej i powszechnej dla 1 kl. liceów ogólnokształcących (1938)
- Divide et impera (1944, 1995)
- Juliusz Słowacki jako poeta aluzji literackiej (1959)
- Mickiewicz: artyzm i język (1977)
- Mickiewicz – Lelewel (1986)
- Mickiewicz – Towiański (1986, ISBN 83-01-06992-9)
- Adam Mickiewicz (1989, ISBN 83-01-07796-4)
- Literatura i katolicyzm (2004, ISBN 83-7363-174-7)
Wyróżnienia i nagrody
edytuj- Doktoraty honoris causa:
- Uniwersytet Jagielloński (1973)
- Uniwersytet Mikołaja Kopernika (1979)[5]
- Katolicki Uniwersytet Lubelski (1980)[6]
- Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za rok (1975), za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego
- Nagroda im. Herdera (1986)
- Order Świętego Grzegorza Wielkiego (1986)
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 222.
- ↑ praca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974.
- ↑ Aleksander Srebrakowski, Zamachy petardowe w Wilnie, w 1937 roku. Kronika dokumentalna, [w:] Tomasz Głowiński (red.), Z Jeleniej Góry do Wrocławia i z powrotem. Wokół historii społecznej i gospodarczej, Wrocław: Wydawnictwo TUM, 2018, s. 259, ISBN 978-83-7454-441-2.
- ↑ GÓRSKI, Konrad [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].
- ↑ Doktorzy Honoris Causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. kul.pl. [dostęp 2011-02-23].
Bibliografia
edytuj- Sławomir Kalembka (red.): Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–1994. Materiały do biografii. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1995, s. 234–236. ISBN 83-231-0670-0.
- Prof. zw. dr hab. cz Konrad Górski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-11-21].