Wikipedia

Konstancja wodzisławska

księżna wodzisławska z dynastii Piastów

Konstancja wodzisławska (zm. 1351) – księżna wodzisławska z dynastii Piastów.

Konstancja wodzisławska
Ilustracja
Figura Konstancji w niszy kamienicy przy rynku w Wodzisławiu Śląskim
Księżna wodzisławska
Poprzednik

wydzielone z księstwa raciborskiego

Następca

włączone do księstwa raciborskiego

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie

Data śmierci

1351

Ojciec

Władysław opolski lub Przemysław raciborski

Mąż

Henryk IV Prawy?

Imiennie Konstancja pojawia się w źródłach dwukrotnie. Jako księżna (ducissa) raciborska występuje w indulgencji papieskiej z 1321[1], natomiast Kronika raciborska, tytułując ją księżną wodzisławską, wspomina o jej śmierci w roku 1351[2]. Żadne ze źródeł nie przekazało pochodzenia Konstancji. Literatura przedmiotu jest zgodna tylko w tym, że była ona przedstawicielką dynastii Piastów. Trudności w ustaleniu, czyją była córką, są przyczyną występowania w nauce dwóch poglądów dotyczących jej losów.

Pierwszy z nich[3] głosi, że Konstancja była córką Władysława opolskiego. Została wydana za mąż za Henryka IV Prawego, który po kilku latach współżycia oddalił ją od siebie. Porzucona przybyła do Raciborza, do braci Mieszka i Przemysława. Z księstwa raciborskiego został wydzielony dla niej Wodzisław, w którym rezydowała do śmierci. Badacze niezgadzający się z tą hipotezą podają, że Władysław opolski miał córkę o nieznanym imieniu, która zmarła albo wkrótce po zaślubinach z Henrykiem[4], albo pomiędzy odsunięciem jej przez męża a zawarciem przez niego kolejnego małżeństwa[5].

Według drugiego poglądu[6], opartego na tytulaturze Konstancji w źródłach: księżna (ducissa) raciborska i księżna wodzisławska, Konstancja była córką Przemysława raciborskiego. Z pewnością do końca życia pozostała niezamężna. Osiadła w Wodzisławiu, stanowiącym najpewniej jej dożywotnie uposażenie.

Życiorys

edytuj

Poglądy o córce Władysława opolskiego

edytuj

Problem identyfikacji

edytuj
 
Epitafium Władysława opolskiego w kościele klasztornym w Rudach Wielkich

Ze źródeł wiadomo jedynie, że z małżeństwa z Eufemią, córką księcia wielkopolskiego Władysława Odonica, Władysław opolski miał córkę, która została poślubiona przez księcia wrocławskiego Henryka IV Prawego. Żadne źródło nie przekazało bezpośrednio jej imienia, w związku z czym literatura historyczna jest podzielona w kwestii jej identyfikacji. Część historyków podziela pogląd, iż ową córką Władysława opolskiego była właśnie Konstancja wodzisławska[7], przeciwnicy tej koncepcji utrzymują, że jej imię pozostaje nieznane[8]. Nie zyskały aprobaty hipotezy, jakoby córka Władysława opolskiego miała na imię Małgorzata[9] albo Grzymisława[10]. Z braku informacji źródłowych i z oparcia się jedynie na przesłankach wynikają rozbieżności w poglądach rekonstruujących jej losy.

Narodziny

edytuj

Dokładna data narodzin córki Władysława opolskiego nie jest znana. Przybliżony rok urodzenia został ustalony na podstawie jednej z dwóch suplik skierowanych do papieża, aczkolwiek ich wiarygodność podawana jest w wątpliwość[11]. W dokumencie tym jej bracia – uważani w literaturze za autorów obydwu skarg – nadmienili, że wychodząc za mąż za Henryka Prawego, była ona w wieku niezdatnym do małżeństwa. Jako że związek został zawarty między 1277 a 1280, Piastówna urodziła się ok. 1265[12]. Jej narodziny najprawdopodobniej miały miejsce w Opolu, stolicy księstwa jej ojca, bądź w Raciborzu[13]. Umownie wśród potomstwa Władysława opolskiego i Eufemii Odonicówny jest umieszczana na ostatnim, piątym miejscu, aczkolwiek mogła być starsza od Przemysława raciborskiego[14]. Gdyby miała na imię Konstancja, jej miano nawiązywałoby do siostry wujecznej Konstancji, córki Przemysła I wielkopolskiego[15].

Małżeństwo z Henrykiem IV Prawym

edytuj
 
Henryk IV Prawy na miniaturze z Codex Manesse

Córka Władysława opolskiego została wydana za mąż za księcia wrocławskiego Henryka IV Prawego. Celem małżeństwa było utrwalenie sojuszu opolsko-wrocławskiego. Termin zaślubin różni historycy umieszczają między drugą połową 1277 a marcem 1280[16]. Termin początkowy wyznacza wypuszczenie Henryka z półrocznej niewoli u stryja Bolesława II Rogatki 22 lipca 1277[17]. Ceremonia ślubna nie mogła odbyć się wcześniej, gdyż w opisie wydarzeń z okresu niewoli Kronika polsko-śląska określiła księcia wrocławskiego mianem chłopca, co byłoby niemożliwe, gdyby Henryk był wówczas żonaty[18]. Termin końcowy związany jest ze zjazdem w Wiedniu z marca 1280, na którym to w dokumencie kończącym pewien spór pomiędzy książętami wrocławskim i opolskim Władysław nazwał Henryka zięciem. Możliwe, że umocnieniem tego porozumienia były właśnie zaślubiny córki Władysława z Henrykiem[19].

Istnieje hipoteza[20] zawężająca okres zawarcia małżeństwa między córką Władysława opolskiego i Henrykiem Prawym do lat 1277–1278. Opiera się ona na następujących przesłankach. W liście króla czeskiego Przemysła Ottokara II do biskupa ołomunieckiego Brunona z 15 sierpnia 1277 król czeski wspomniał o zjeździe z księżnymi polskimi. Jako że te chciały spotkać się w Raciborzu, wnosi się, że miały nimi być księżna opolska Eufemia wraz z córką, a na zjeździe miano omówić sprawy związane z zaślubinami Władysławówny i Henryka[21]. Zabiegi króla czeskiego tłumaczy się natomiast chęcią uzyskania przez niego wsparcia Władysława opolskiego i Henryka Prawego w wojnie z Rudolfem Habsburgiem. Według omawianej hipotezy istnieje źródło przekazujące, iż w drugiej połowie 1277 istniał sojusz pomiędzy książętami wrocławskim i opolskim. Wśród dokumentów wystawionych przez Władysława opolskiego i jego synów znajduje się również akt udzielenia poparcia dla wszystkich planów Henryka IV. Dokument ten został wydany po zawarciu małżeństwa, ponieważ książę opolski nazwał w nim Henryka zięciem, zaś najpóźniej w 1278, gdyż znalazła się w nim klauzula, iż gwarantem zobowiązań księcia opolskiego był Przemysł Ottokar II, poległy w sierpniu 1278 w bitwie pod Suchymi Krutami. Przypuszcza się, że do zaślubin doszło jeszcze w 1277, ponieważ właśnie wtedy – po odzyskaniu wolności za cenę odstąpienia Bolesławowi Rogatce trzeciej części ziem, ze Środą i Strzegomiem, odziedziczonych po stryju Władysławie wrocławskim – zawarcie sojuszu z księciem opolskim było dla Henryka Prawego najbardziej korzystne. Na podstawie supliki do papieża przedstawiona hipoteza przyjmuje, że ceremonia ślubna odbyła się w księstwie opolskim, a przewodniczył jej biskup wrocławski Tomasz II. Najprawdopodobniej dopiero po uzyskaniu lat sprawnych Piastówna przybyła do księstwa Henryka.

Po zażegnaniu sporu z Henrykiem Prawym na zjeździe w Wiedniu z marca 1280 Władysław opolski wystawił dokument[22], w którym obiecywał księciu wrocławskiemu, nazwanemu w akcie zięciem, udzielenie pomocy w uzyskaniu polskiej korony królewskiej. Warunkiem wsparcia miała być koronacja królewska córki księcia opolskiego, która już wtedy znajdowała się u boku męża. Podający w wątpliwość wiarygodność suplik do papieża wskazują na możliwość, iż zarówno wystawienie wspomnianego aktu przez księcia opolskiego, jak i zawarcie małżeństwa miało miejsce w Wiedniu w 1280[23]. W 1281 lub 1282 zmarł Władysław opolski. Odtąd stosunki Henryka z synami zmarłego księcia układały się różnie[24]. Przyczyny nieporozumień prawdopodobnie tkwiły w nieudzieleniu pomocy przez książąt opolskich w staraniach księcia wrocławskiego o koronę królewską, a także bezdzietności małżeństwa Henryka i Władysławówny[25].

Oddalenie żony przez Henryka IV Prawego

edytuj

W literaturze niemal powszechnie akceptowany jest pogląd o odrzuceniu córki Władysława opolskiego przez Henryka Prawego. Opiera się on na wniosku, iż wystawcami skarg do papieża, na księcia, który oddalił od siebie żonę oraz wygnał biskupa, są książęta opolscy, szwagrowie Henryka. Zgodnie z tą hipotezą Piastówna opolska została odtrącona przez męża najpóźniej w 1287[26], ponieważ na przełomie 1287/1288[27] książę wrocławski poślubił Matyldę, córkę margrabiego brandenburskiego Ottona V Długiego.

U podstaw decyzji Piasta legł jego spór z biskupem Tomaszem II[28]. Wygnany ze swoich włości biskup został przyjęty w Raciborzu przez braci Piastówny, Mieszka i Przemysława. 18 kwietnia 1287 Henryk zwrócił się do Mieszka z żądaniem nieudzielania pomocy Tomaszowi II pod groźbą zerwania dobrych stosunków[29]. Ten odpowiedział odmownie, w zamian oferując księciu wrocławskiemu podjęcie się roli pośrednika w sporze. Pomimo przyjęcia tej propozycji Henryk postanowił oddalić żonę. Wpływ na tę decyzję, oprócz bezwartościowego dla Henryka sojuszu z książętami opolskimi, miał również fakt, iż kilkuletnie małżeństwo z córką Władysława opolskiego wciąż pozostawało bezdzietne. Zarzut bezpłodności żony prawdopodobnie był jednak bezzasadny, ponieważ Henryk nie doczekał się potomstwa także z drugiego małżeństwa z Matyldą brandenburską. Piastowie opolscy wysłali do papieża dwie supliki z prośbą o wpłynięcie na Henryka, aby ten ponownie przyjął ich siostrę[30]. Nie spotkały się one jednak z odzewem z pewnością dlatego, że zostały wystosowane w trakcie sediswakancji między śmiercią papieża Honoriusza IV 3 kwietnia 1287 a wyborem Mikołaja IV 22 lutego 1288.

Poglądy o śmierci w latach 80. XIII w.

edytuj
 
Figura Władysława opolskiego w niszy kamienicy na rogu ulic Władysława Opolskiego i Kościelnej w Wodzisławiu Śląskim

W literaturze można spotkać się z dwoma poglądami, według których pierwsza żona Henryka Prawego zmarła w latach 80. XIII w., przed zawarciem przez niego kolejnego małżeństwa, z Matyldą brandenburską. Hipotezy te sprzeciwiają się utożsamieniu córki Władysława opolskiego z Konstancją wodzisławską.

Pierwsza hipoteza[31], wcześniejsza od poglądu identyfikującego, zakłada, że odtrącona przez Henryka Prawego Piastówna zmarła zapewne w 1287 lub 1288[32], a więc wkrótce przed zawarciem przez niego drugiego małżeństwa. W uzasadnieniu zwrócono uwagę na fakt, iż źródła nie przekazały nic o przedsięwzięciach księcia wrocławskiego mających na celu unieważnienie małżeństwa z córką Władysława opolskiego jak i o przeszkodach, z wyjątkiem bliskiego pokrewieństwa, przed poślubieniem Matyldy brandenburskiej. Ponadto wskazano na brak informacji źródłowych relacjonujących problemy Henryka wynikające z nieuregulowanej sytuacji małżeńskiej w trakcie starań o koronę królewską[33]. Hipoteza ta została w literaturze zakwestionowana. Wskazano, że małżeństwo Henryka z córką Władysława opolskiego było nieważne bez uzyskania dyspensy papieskiej z racji bliskiego powinowactwa między małżonkami – matka Henryka, Judyta mazowiecka, wyszła za mąż za jego ojca, Henryka Białego, jako wdowa po Mieszku II Otyłym, stryju Piastówny[34]. Ponadto w omawianych czasach istniał jeszcze obyczaj, który umożliwiał odsunięcie niepłodnej żony[35]. W związku z tym zabiegi Henryka unieważniające małżeństwo nie były potrzebne.

Według drugiej hipotezy[4] córka Władysława opolskiego nie została przez męża oddalona, lecz zmarła niedługo po zaślubinach[36]. Wskazuje na to fakt, że jako żona Henryka nie została ona wymieniona przez sumiennego autora Genealogii św. Jadwigi, któremu kilkukrotnie zdarzyło się pominąć współmałżonków potomków św. Jadwigi z krótkotrwałych i bezdzietnych małżeństw. Natomiast jedyne źródła wzmiankujące o wypędzeniu żony przez Henryka Prawego – przypisywane synom Władysława opolskiego dwie skargi do papieża na księcia, który odsunął od siebie siostrę skarżących oraz wygnał biskupa – są uznawane przez tę hipotezę za niewiarygodne. Oprócz bagatelizowanego występowania w drugiej suplice nieprawdy, iż w momencie zaślubin Henryka i Piastówny opolskiej jej bracia byli małoletni[37], zwrócono uwagę na kolejne sprzeczności wynikające z przyjęcia tych dokumentów za prawdziwe. Pierwsza skarga została skierowana do papieża Grzegorza, podczas gdy jedyny papież o tym imieniu sprawujący pontyfikat w drugiej połowie XIII w., Grzegorz X, zmarł w 1276, a więc przed opisywanymi w suplikach wydarzeniami[38]. Z treści obydwu dokumentów wynika, że mąż, który odrzucił żonę, był władcą obcym, ale jednocześnie oboje małżonkowie pochodzili z tej samej diecezji. Wreszcie o oddaleniu żony przez Henryka Prawego nie wspomniał toczący w tym czasie spór z księciem biskup Tomasz II, który skrupulatnie wyliczał książęce występki.

Pogląd o Konstancji jako córce Przemysława raciborskiego

edytuj

Według poglądu[39] głoszącego, iż Konstancja była córką księcia raciborskiego Przemysława i Anny, córki księcia czerskiego Konrada II, Piastówna urodziła się przed 1307[40]. Przyjmuje się, że była ona najmłodszym dzieckiem książęcej pary. Jej imię nawiązywało zapewne do opatki trzebnickiej Konstancji, córki Ziemomysła inowrocławskiego, o ile jej brat, Leszek, otrzymał imię po Leszku Czarnym. Konstancja najprawdopodobniej nie wyszła za mąż. Do śmierci w 1351 przebywała w Wodzisławiu, który z pewnością stanowił jej dożywotnie uposażenie.

Przyjmując ten pogląd za prawdziwy, łatwiej wytłumaczyć nazwanie Konstancji w bulli papieskiej księżną (ducissa) raciborską. Według jednej opinii, gdyby Konstancja była córką Władysława opolskiego, wówczas odpowiednim tytułem dla niej w tym dokumencie byłoby miano księżnej opolskiej[41]. Ponadto z rezerwą podchodzi się do koncepcji, zgodnie z którą Konstancja, córka Władysława opolskiego, miałaby przeżyć około 86 lat[42]. Na korzyść hipotezy o pochodzeniu Konstancji od Przemysława raciborskiego wskazuje również fakt, iż bardziej zrozumiałe jest przekazanie księstwa wodzisławskiego siostrze niż ciotce ze strony ojca przez Leszka raciborskiego po śmierci matki, Anny mazowieckiej, o ile Wodzisław faktycznie stanowił jej oprawę wdowią[43]. Kolejnego argumentu za tym poglądem dostarczyły badania archeologiczne w przyklasztornym kościele Dominikanek raciborskich. Przeprowadzone ekspertyzy wykazały, że w połowie XIV w. została tam pochowana zmarła wskutek choroby zakaźnej około 40-letnia kobieta. Gdyby odkryte szczątki należały do Konstancji, wówczas jej ojcem byłby Przemysław raciborski[44].

Panowanie Konstancji w księstwie wodzisławskim

edytuj
 
Wodzisławski kościół św. Trójcy z XIV w.

Zgodnie z hipotezą utożsamiającą Konstancję z córką Władysława opolskiego Piastówna po odrzuceniu przez męża przybyła do Raciborza, wspólnej siedziby braci Mieszka i Przemysława. Za przebywaniem w tym mieście przemawia według tej koncepcji nazwanie Konstancji księżną (ducissa) raciborską w bulli papieskiej z 22 września 1321, w której Władysław oświęcimski i jego żona Eufrozyna otrzymali prawo wyboru własnego spowiednika[45]. Kwestią sporną jest ustalenie, jak długo Piastówna przebywała w Raciborzu. Według jednego poglądu[34] wkrótce po przybyciu do braci Mieszko wyznaczył jej dożywotnie uposażenie w postaci księstwa wodzisławskiego, stanowiącego część dzielnicy raciborskiej. Inna hipoteza[46] zakłada, że Konstancja przebywała w Raciborzu do śmierci Anny mazowieckiej (po 13 lipca 1324[47]), wdowy po Przemysławie raciborskim, która przed nią administrowała księstwem wodzisławskim jako swym dożywociem. Wówczas syn zmarłej Leszek przekazał Konstancji ziemię wodzisławską, przy czym łatwiej wyjaśnić to nadanie, w przypadku gdyby Konstancja była jego siostrą aniżeli ciotką ze strony ojca[43].

W czasie rządów Konstancji na obszarze jej księstwa miały miejsce dwa doniosłe wydarzenia. Pierwszym z nich był najazd Kazimierza Wielkiego na Śląsk z czerwca 1345 w trakcie wojny polsko-czeskiej. Wojska polskie zdobyły sąsiadujące z ziemią Konstancji Pszczynę i Rybnik, a także obległy Żory. Jedynie obecność króla Czech Jana Luksemburskiego pomiędzy Wodzisławiem a Frysztatem powstrzymała króla polskiego przed atakiem na siedzibę Konstancji. Drugim wydarzeniem była epidemia dżumy, w wyniku której być może księżna Konstancja zmarła[48].

Wysunięto również hipotezę, że podczas swego panowania w Wodzisławiu, Konstancja była fundatorką okazałego kościoła świętej Trójcy, powstałego w XIV w. przy klasztorze franciszkanów w Wodzisławiu[49]. W świetle ustaleń dokonanych w latach 2010—2015 okres powstania świątyni pokrywa się z czasem panowania księżnej Konstancji w Wodzisławiu[49].

W Wodzisławiu Konstancja rządziła aż do śmierci w 1351, o której informuje Kronika raciborska. Wówczas spadkobierca Piastów raciborskich, mąż Anny raciborskiej, Mikołaj II opawski na powrót złączył księstwo wodzisławskie z dzielnicą raciborską.

Miejsce pochowania

edytuj
 
Kościół klasztoru dominikanek w Raciborzu – najbardziej prawdopodobne miejsce pochowania Konstancji

Miejsce pochówku Konstancji nie jest znane. Przypuszcza się, że Piastówna została pochowana w Wodzisławiu (w kościele parafialnym bądź w klasztorze minorytów)[49] albo – co bardziej prawdopodobne – w kościele przy klasztorze dominikanek w Raciborzu[50].

W 1992 w trakcie badań wykopaliskowych w kościele dawnego klasztoru dominikanek (obecnie muzeum) w Raciborzu natrafiono na grób pochodzący z poł. XIV stulecia[44]. Wewnątrz znajdowały się szczątki kobiety zmarłej w wieku około 40 lat. Obok nich natrafiono na liczne ślady wapna, co wskazywałoby na fakt, iż osoba spoczywająca w grobie zmarła w wyniku choroby zakaźnej. Wiadomo, że w latach 1349–1351 księstwo wodzisławskie nawiedziła epidemia dżumy. Jeżeli więc w trakcie badań zostały odkryte szczątki Konstancji, wówczas można by było wnosić, że była ona córką Przemysława raciborskiego.

Konstancja w sztuce i kulturze masowej

edytuj

Określenie preclarissima (najświatlejsza, najjaśniejsza), którym Konstancja została scharakteryzowana w Kronice raciborskiej, wskazuje, że jako władczyni zdobyła duży szacunek swoich poddanych[51]. Dowodzi tego również fakt, że w miejscowych legendach i podaniach, jak choćby w Szarej Pani czy Wodzisławskiej Pani, jawi się jako postać pozytywna[43].

W Wodzisławiu Śląskim znajdują się ślady upamiętniające księżnę Konstancję. Piastówna patronuje tamtejszym: ulicy (ul. Księżnej Konstancji), gimnazjum (Gimnazjum nr 4 im. Wodzisławskiej Księżnej Konstancji)[52], a także jednemu z pomnikowych dębów nad kąpieliskiem Balaton (Konstancja)[53]. Natomiast w niszy kamienicy przy rynku nr 13, u wylotu ulicy Księżnej Konstancji, znajduje się figura z piaskowca z wyobrażeniem księżnej, autorstwa Wiesława Kamińskiego, ufundowana przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej w 2000 r.[54]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ „In e. m. Constantie Ducisse Ratiboriensi”. Zob. Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae, wyd. A. Theiner, Rzym 1860, t. 1, s. 170, nr 259.
  2. ↑ „Item Anno MCCCLI feria quinta obiit Constantina preclarissima princeps Ladislawiensis.” Zob. Ratiborer Chronik, [w:] „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, wyd. A. Weltzel, t. 4, 1862, s. 115.
  3. ↑ Za tym poglądem opowiedzieli się: J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31–32; J. Sperka, Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 78–79; S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 728–729. Jako domysł traktował go K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542–543, przyp. 3.
  4. ↑ a b T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 27–29.
  5. ↑ R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 293–294; K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524–526.
  6. ↑ Za tym poglądem opowiedzieli się: K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542–543; M. Furmanek, S. Kulpa, Zamek wodzisławski i jego właściciele, Wodzisław Śląski 2003, s. 21–22; J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 46.
  7. ↑ J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31–32; J. Sperka, Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 78–79; S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 728–729.
  8. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524–526 (aczkolwiek przedstawił on domysł utożsamienia córki Władysława opolskiego z Konstancją, zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542–543, przyp. 3); J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 45–48 (aczkolwiek wysunął on hipotezę, z której później się wycofał, o identyfikacji córki Władysława opolskiego z Grzymisławą, występującą z tytułem księżnej opolskiej w Nekrologu opactwa św. Wincentego, zob. J. Horwat, Grzymisława, księżniczka opolska, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 7–8, Gliwice 1991–1992, s. 380–384); T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, Wrocław 2005, s. 27–29.
  9. ↑ E. Maleczyńska, Wrocławskie panie piastowskie i ich partnerzy, Wrocław 1966, s. 79. Por. P. Boroń, Wizerunki Henryka Probusa w historiografii, [w:] A. Barciak (red.), Piastowie śląscy w kulturze i europejskich dziejach, Katowice 2007, s. 353–354.
  10. ↑ J. Horwat, Grzymisława, księżniczka opolska, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 7–8, Gliwice 1991–1992, s. 380–384, utożsamił córkę Władysława opolskiego z Grzymisławą, która pojawia się w zapisce Nekrologu opactwa św. Wincentego z tytułem księżnej opolskiej. J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 46, odrzucił tę hipotezę, stwierdzając, że Grzymisława jako żona Henryka Prawego byłaby tytułowana nie księżną opolską, lecz księżną wrocławską lub śląską.
  11. ↑ T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 27–28.
  12. ↑ Na ok. 1265 ustalił narodziny nieznanej z imienia córki Władysława opolskiego K. Jasiński, który twierdził, że do jej małżeństwa z Henrykiem Prawym doszło między drugą połową 1277 a początkiem 1280. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524; J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31–32, nie podał wprost daty urodzenia. Jedynie stwierdził, że wychodząc za mąż w 1277 lub 1278 (najpewniej w drugiej połowie 1277), miała około 10–12 lat, a zmarła w 1351 w wieku ponad 84 lat; W literaturze można spotkać się z inną datą narodzin – około 1256. Podali ją, aczkolwiek bez uzasadnienia, J. Sperka, Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 78, oraz S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 728.
  13. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 2, powołał się na ustalenia J. Tęgowskiego (aczkolwiek on tej informacji nie podał w swojej pracy), po czym rozwinął tę hipotezę w przypisie 3.
  14. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524.
  15. ↑ Pogląd ten wyraził K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542, przyp. 3, przedstawiając domysł identyfikacji córki Władysława opolskiego z występującą w XIV-wiecznych źródłach Konstancją. Jednakże badacz przychylił się do hipotezy, iż owa Konstancja była córką Przemysława raciborskiego.
  16. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524, twierdził, że małżeństwo zostało zawarte między drugą połową 1277 a początkiem 1280; R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 286 i przyp. 2, stwierdził, że ślub odbył się wkrótce przed zawarciem ugody wiedeńskiej pomiędzy Henrykiem Prawym a Władysławem opolskim w marcu 1280; T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 16, przyjął, że do zawarcia małżeństwa doszło najprawdopodobniej na zjeździe w Wiedniu w 1280; J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 32, przedstawił hipotezę, zgodnie z którą zaślubiny odbyły się w 1277 lub 1278 (najprawdopodobniej w 1277). Opowiedzieli się za nią: J. Sperka, Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 78; M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 4; Natomiast S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 728, podał, że córka Władysława opolskiego została poślubiona przez Henryka Probusa w 1278.
  17. ↑ Data za: R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 276.
  18. ↑ E. Maetschke, Wann wurde Heinrich IV. von Breslau geboren?, [w:] „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Altertum Schlesiens”, t. LXVI, 1932, s. 61 i n. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. I, s. 161, przyp. 11.
  19. ↑ T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 27–29. Por. R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 286, przyp. 2.
  20. ↑ J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 32.
  21. ↑ Por. R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 277 i przyp. 2.
  22. ↑ T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 16, datował dokument na ok. 1280–1281, zaznaczając jednocześnie, że najwcześniej mógł być on wydany na zjeździe w Wiedniu w marcu 1280; R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 286–287, twierdził, że dokument został wystawiony w 1280 lub w pierwszej połowie 1281, przy czym przyjął, że Władysław opolski zmarł 27 sierpnia lub 13 listopada 1281; J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31, przypuszczał, że Władysław opolski wystawił ten dokument w 1280; Natomiast J. Horwat, Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278–1288, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 6, Gliwice 1990, s. 11, uznał, że Władysław opolski wydał ten akt jeszcze na zjeździe w Wiedniu.
  23. ↑ T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 16.
  24. ↑ J. Horwat, Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278–1288, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 6, Gliwice 1990, s. 19.
  25. ↑ J. Horwat, NN, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 99.
  26. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524–525; R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 293, datował to wydarzenie na lata 1286–1287, aczkolwiek w innym miejscu stwierdził, że doszło do niego wcześniej, nie podając dokładnej daty (s. 303, zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 525, przyp. 6); J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31, twierdził, że odrzucenie Piastówny nastąpiło najpóźniej w pierwszej połowie 1287; J. Horwat, Grzymisława, księżniczka opolska, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 7–8, Gliwice 1991–1992, s. 380–384, który wysunął hipotezę o utożsamieniu córki Władysława opolskiego z Grzymisławą pojawiającą się w zapisce Nekrologu opactwa św. Wincentego z tytułem księżnej opolskiej, twierdził, że żona Henryka Prawego została przez niego oddalona między 1282 a 1284, pomiędzy wydaniem werdyktu w sporze Henryka z biskupem Tomaszem II przez legata papieskiego Filipa (10 sierpnia 1282) a jego ogłoszeniem (12 marca 1284), po czym wróciła do Opola. Zmarła najpóźniej 13 września 1285. Jej zgon umożliwił Henrykowi Prawemu podjęcie się starań związanych z poślubieniem Matyldy brandenburskiej. Por. J. Horwat, Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278–1288, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 6, Gliwice 1990, s. 14, a także J. Horwat, NN, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 99; J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 46, odrzucił własną hipotezę identyfikacji Grzymisławy z córką Władysława opolskiego, stwierdzając, że Grzymisława jako żona Henryka Prawego byłaby tytułowana nie księżną opolską, lecz księżną wrocławską lub śląską. Nie przytoczył też swojej hipotezy o odrzuceniu pierwszej żony przez Henryka Prawego w latach 1282–1284.
  27. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524–525; J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 45, błędnie powołał się na K. Jasińskiego, podając, że małżeństwo Henryka z Matyldą zostało zawarte pod koniec 1287. Dalej (s. 47) stwierdził, że zaślubiny odbyły się przed 11 stycznia 1288, ponieważ z tego dnia pochodzi dokument Henryka, w którym książę wspomniał o swojej żonie. Co prawda nie podał jej imienia, ale nie ma wątpliwości, że była nią Matylda; Również M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 11, podał, że ślub z Matyldą odbył się najpóźniej pod koniec 1287; R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 294, a także S.A. Sroka, Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 728–729, podali, że Henryk poślubił Matyldę w 1288.
  28. ↑ J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31; K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 525, nie wykluczał, że odrzucenie żony przez Henryka poprzedziło udzielenie pomocy biskupowi przez Piastów opolskich.
  29. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 525, uznał za niezrozumiałe, aczkolwiek możliwe, odwołanie się do przyjaźni pomiędzy Henrykiem a Mieszkiem, gdyby książę wrocławski przedtem odsunął pierwszą żonę.
  30. ↑ W żadnej ze skarg nie zostały podane imiona bohaterów wydarzeń. Obydwie dotyczą księcia, który odsunął od siebie siostrę skarżących. W pierwszym piśmie skierowanym do papieża Grzegorza księciu dodatkowo stawiany jest zarzut wypędzenia biskupa. W drugim bracia informują papieża, że ich siostra została wydana za mąż w bardzo młodym wieku, kiedy i oni sami byli jeszcze nieletni, a pomysłodawcą małżeństwa jedynej swojej córki był ich ojciec. W literaturze niemal powszechnie została zaakceptowana hipoteza, jakoby opisywane w suplikach wydarzenia dotyczyły Henryka Prawego, synów i córki Władysława opolskiego oraz biskupa Tomasza.
  31. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 525.
  32. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542–543, przyp. 3, ustalił, że córka Władysława opolskiego zmarła w 1287 lub na początku 1288.
  33. ↑ J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 45.
  34. ↑ a b J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31.
  35. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 6.
  36. ↑ Możliwe, że księżna zmarła przed 10 sierpnia 1282. Z tego dnia pochodzi dokument legata papieskiego rozstrzygający spór Henryka Prawego z biskupem Tomaszem II. Na mocy jednego z postanowień książę mógł pobierać daninę od poddanych biskupa na pokrycie kosztów swojego ślubu. Jako że obok figuruje podobny zapis dotyczący ślubów dzieci księcia, podkreśla się, że dokument może odnosić się do sytuacji czysto teoretycznej. Zob. T. Jurek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua 8), Wrocław 2005, s. 29; Por. artykuł B. Włodarskiego w „Kwartalniku Historycznym”, Lwów 1928, s. 622–623. Zob. R. Grodecki, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. I, Kraków 1933, s. 293, przyp. 2.
  37. ↑ Por. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 524.
  38. ↑ Por. J. Horwat, Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278–1288, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 6, Gliwice 1990, s. 14. Badacz stwierdził, że właściwie imię papieża mogło być wstawione w ostatecznej redakcji. Nie zgodził się więc z uznaniem suplik za wzór formularzowy.
  39. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542–543 oraz tabl. V/2.
  40. ↑ W literaturze można spotkać się także z datą ok. 1305–1306. Zob. M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 2.
  41. ↑ J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 46.
  42. ↑ J. Horwat, NN, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 99. Por. J. Horwat, Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Bytom 2007, s. 46.
  43. ↑ a b c M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 24.
  44. ↑ a b M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 23 i przyp. 111.
  45. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, przyp. 46; Por. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 542, przyp. 1 i s. 594, przyp. 9 oraz J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31.
  46. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 12 i 21–22. Por. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 522–523, a także M. Furmanek, S. Kulpa, Zamek wodzisławski i jego właściciele, Wodzisław Śląski 2003, s. 22.
  47. ↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów mazowieckich, Poznań – Wrocław 1998, s. 28. Por. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Kraków 2007, cz. III, s. 522–523.
  48. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 22.
  49. ↑ a b c P. Hojka, Dzieje pofranciszkańskiego wodzisławskiego kościoła pw. świętej Trójcy, [w:] A. Dziurok (red.), D. Keller (red.), B. Kloch (red.), „Wyznania religijne w Rybniku i powiecie rybnickim w XIX i XX w.", Rybnik 2015, s. 356.
  50. ↑ M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 23 i przyp. 110.
  51. ↑ J. Tęgowski, Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, s. 31; J. Sperka, Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, s. 79; M. Małecki, Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Wodzisław Śląski 1997, s. 24.
  52. ↑ Gimnazjum im. Wodzisławskiej Księżnej Konstancji. wodzislaw-slaski.pl (arch.), 2008-02-08. [dostęp 2014-09-08].
  53. ↑ Drzewom nadano imiona. wodzislaw-slaski.pl (arch.), 2009-04-30. [dostęp 2014-09-08].
  54. ↑ K. Cichy, Wodzisław Śląski nasze miasto. Historia, kultura, ludzie, Rybnik 2003, s.14.

Bibliografia

edytuj

Źródła

Opracowania

  • Boroń P., Wizerunki Henryka Probusa w historiografii, [w:] A. Barciak (red.), Piastowie śląscy w kulturze i europejskich dziejach, Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski [etc.], Katowice 2007, ISBN 978-83-86053-65-0, s. 353–354.
  • Cichy K., Zapomniana Księżna, [w:] „Wodzisław Ślaski nasze miasto. Historia, kultura, ludzie”, Rybnik 2003, ISBN 83-88966-02-2.
  • Furmanek M., Kulpa S., Zamek wodzisławski i jego właściciele, Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, Wodzisław Śląski 2003, s. 21–22, ISBN 83-917030-1-0.
  • Grodecki R., Dzieje polityczne Śląska do r. 1290, [w:] S. Kutrzeba (red.), Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, Polska Akademia Umiejętności, t. I, Kraków 1933, s. 276–278, 284–287 i 293–294.
  • Górski S., Niedoszła Królowa, [w:] „Herold Wodzisławski” nr 6/1991, Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej, ISSN 2657-9111 s. 1-4.
  • Hojka P., Dzieje pofranciszkańskiego wodzisławskiego kościoła pw. świętej Trójcy, [w:] A. Dziurok (red.), D. Keller (red.), B. Kloch (red.), „Wyznania religijne w Rybniku i powiecie rybnickim w XIX i XX w.", Rybnik 2015.
  • Horwat J., Grzymisława, księżniczka opolska, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 7–8, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1991–1992, ISSN 0860-0937, s. 380–384.
  • Horwat J., NN, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, ISBN 83-86053-08-9, s. 98–99.
  • Horwat J., Piastowie górnośląscy, [w:] „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Historia”, z. 8, Muzeum Górnośląskie, Bytom 2007, ISSN 0068-4651, s. 45–48.
  • Horwat J., Stosunki między książętami opolskimi a Henrykiem IV Probusem w latach 1278–1288, [w:] J. Horwat (red.), „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 6, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1990, ISSN 0860-0937, s. 9–19.
  • Jasiński K., Rodowód Piastów mazowieckich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 1998, ISBN 83-913563-0-2 s. 28.
  • Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, cz. I: s. 160–161; cz. III: s. 522–526 i 542–543; tabl. V/2.
  • Jurek T., Plany koronacyjne Henryka Probusa, [w:] K. Wachowski (red.), Śląsk w czasach Henryka IV Prawego (Wratislavia antiqua t. 8), Wrocław 2005, ISBN 83-921090-3-1, s. 13–29.
  • Maleczyńska E., Wrocławskie panie piastowskie i ich partnerzy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1966, s. 79.
  • Małecki M., Konstancja – księżna wodzisławska i jej księstwo, Urząd Miasta Wodzisławia Śląskiego i Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej, Wodzisław Śląski 1997, ISBN 83-908855-0-6.
  • Mitkowski J., Henryk Probus, [w:] K. Lepszy (red.), Polski Słownik Biograficzny, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1960–1961, s. 405–408.
  • Sperka J., Konstancja, [w:] A. Barciak (red.), Książęta i księżne Górnego Śląska, Katowice 1995, ISBN 83-86053-08-9, s. 78–79.
  • Sroka S.A., Konstancja, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 728–729.
  • Tęgowski J., Konstancja, „Poczet żon królewskich”, [w:] „Magazyn Razem”, 1987, nr 1, ISSN 0137-8333, s. 31–32.
Artykuły internetowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konstancja_wodzisławska&oldid=75017214”
  NODES
admin 1
INTERN 1