Krążowniki lekkie typu Dido

Krążowniki lekkie typu Dido – seria brytyjskich lekkich krążowników przeciwlotniczych okresu II wojny światowej. Nazwa pochodzi od głównego okrętu typu. Okręty te odznaczyły się zwłaszcza podczas walk na Morzu Śródziemnym.

Krążowniki lekkie typu Dido

HMS "Argonaut"
Kraj budowy	Wielka Brytania
Użytkownicy	Royal Navy Royal New Zealand Navy Pakistan Navy
Wejście do służby	1940
Zbudowane okręty	16
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 5600 t pełna: 6850-7170 t
Długość	156,1 m
Szerokość	15,4 m
Zanurzenie	5,1 m
Napęd	4 turbiny parowe o mocy 62 000 KM, 4 kotły parowe, 4 śruby
Prędkość	32 węzły
Zasięg	5560 Mm przy prędkości 15 węzłów
Załoga	480-530
Uzbrojenie	10 x 133 mm plot (5xII) 16 x 40 mm plot (2xVIII) 8 wkm 12,7 mm plot (2xIV) 6 wt 533 mm (stan początkowy, część serii się różniła – szczegóły w tekście)
Opancerzenie	burty 76 mm, pokład 25–51 mm, wieże 13 mm

Historia powstania

W obliczu rosnących osiągów samolotów przed II wojną światową, Wielka Brytania była pierwszym państwem, które dostrzegło potrzebę posiadania wyspecjalizowanych okrętów do osłaniania innych jednostek przed atakami lotnictwa – krążowników przeciwlotniczych, stanowiących odmianę krążowników lekkich. Po doraźnym przezbrojeniu kilku starych krążowników typu C na krążowniki przeciwlotnicze, opracowano nowy projekt takiego okrętu. Miał on być przeznaczony w szczególności do eskortowania nowych lotniskowców typu Illustrious i pancerników typu King George V.

Jako główne uzbrojenie okrętów zastosowano nowe armaty uniwersalne kalibru 133 mm, w pięciu wieżach dwudziałowych, w wyjątkowo rzadkim układzie z trzema wieżami umieszczonymi schodkowo na dziobie. Działa te zastosowano też jako przeciwlotnicze na pancernikach typu King George V. Konstrukcja kadłuba była rozwinięciem małych lekkich krążowników typu Arethusa. Nowe okręty miały podobne rozmiary, będąc stosunkowo małymi lekkimi krążownikami. Zapas paliwa zmniejszono, gdyż nie miały one działać samodzielnie w dalekich rejsach.

Budowę 10 okrętów zamówiono według programów konstrukcyjnych z 1936, 1937 i 1938 roku, a dalsze 6 już po wybuchu wojny według programu nadzwyczajnego. Pierwsze okręty wodowano w 1939 roku. W 1940 roku weszły do służby w Royal Navy trzy pierwsze jednostki, w tym główny okręt HMS "Dido", w 1941 – pięć i w 1942 – trzy, a w 1943 roku – cztery ulepszonego typu i w 1944 roku ostatnia. Otrzymały tradycyjne nazwy, głównie z mitologii greckiej i rzymskiej oraz historii Grecji.

Ponieważ rozwój nowych dział 133 mm stwarzał problemy i ich produkcja opóźniała się, część okrętów nie otrzymała pełnego etatowego głównego uzbrojenia. Trzy pierwsze: "Dido", "Bonaventure" i "Phoebe" weszły do służby z jedynie 8 działami 133 mm (na "Dido" później dodano piątą wieżę), a dwa „Charybdis” i "Scylla" z zupełnie zmienionym zestawem uzbrojenia – 8 działami 114 mm. Dalsze sześć okrętów otrzymało pełne 10 dział 133 mm, lecz z trzech później zdjęto piątą wieżę. Na pięciu ostatnich okrętach tzw. ulepszonego typu Dido zredukowano etatowe uzbrojenie do 8 dział 133 mm i zastosowano inne modyfikacje, jak obniżenie nadbudówki dziobowej.

Nazwa (nr taktyczny)	Położenie stępki, stocznia	Data wodowania	Wejście do służby	Los
I seria (10 lub 8x133 mm)
Dido	10.1937	18.07.1939	09.1940	wycof. w 1957
Bonaventure	30.08.1937	19.04.1939	05.1940	† zatop. 31.03.1941 przez włoski okręt podwodny "Ambra"
Phoebe	09.1937	25.03.1939	09.1940	wycof. w 1956
Hermione	06.10.1937	18.05.1939	03.1941	† zatop. 16.07.1942 przez U-205
Euryalus	21.08.1937	06.06.1939	06.1941	wycof. w 1959
Naiad	26.08.1937	03.02.1939	12.1941	† zatop. 11.03.1942 przez U-565
Cleopatra	18.08.1938	27.03.1940	12.1941	wycof. w 1958
Sirius	21.08.1937	18.09.1940	05.1942	wycof. w 1956
Argonaut	18.08.1938	06.09.1941	08.1942	wycof. w 1956
II seria (8x114 mm)
Charybdis	09.11.1938	17.09.1940	12.1941	† zatop. 23.10.1943 przez niemieckie torpedowce
Scylla	18.08.1938	24.07.1940	06.1942	wycof. w 1950
III seria (typ ulepszony, 8x133 mm)
Spartan	21.12.1939	27.08.1942	08.1943	† zatop. 29.01.1944 przez niemieckie lotnictwo
Royalist	21.03.1940	30.05.1942	09.1943	wycof. w 1967
Bellona	30.11.1939	29.09.1942	10.1943	wycof. w 1959
Black Prince	01.12.1939	27.08.1942	11. 1943	wycof. w 1962
Diadem	15.12.1939	26.08.1942	01.1944	→ Pakistan w 1956

Bibliografia

• A. Daszjan (А.В. Дашьян): Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Wielikobritanii. Czast 1 (Корабли Второй мировой войны. ВМС Великобритании. Часть 1), Morskaja Kollekcja nr 4/2003.