Krasiczyn
Krasiczyn – wieś (dawniej miasteczko) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, siedziba gminy Krasiczyn[5][4], 10 km na zachód od Przemyśla.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
609[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-741[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0604784[4] |
Położenie na mapie gminy Krasiczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
 49°46′37″N 22°39′09″E/49,776944 22,652500[1]
| |
Leży na prawym brzegu Sanu, u ujścia do niego niewielkiego Komarskiego Potoku, u podnóża Pogórza Przemyskiego. Centrum miejscowości leży na wysokości ok. 215 m n.p.m., a wznoszące się nad nim od południowego wschodu wzgórza nieznacznie przekraczają wysokość 400 m n.p.m.[6]
Przez Krasiczyn przebiega droga krajowa nr 28 na odcinku z Przemyśla do Sanoka[6].
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0604790 | Browar | część wsi |
| 0604809 | Komara | część wsi |
| 0604815 | Rządcówka | część wsi |
| 0604821 | Zamek | część wsi |
Historia
edytujW XV w. wioska nosiła nazwę Śliwnica. W 1525 r. właścicielem wsi został Jakub z Siecina, który istniejący dwór obronny zaczął przekształcać w zamek. W tym czasie zabudowania składały się z budynku bramnego, dworu i zabudowań gospodarczych. Całość otaczały wał i fosa.
Nazwisko Krasicki zostało przyjęte przez potomków Jakuba. Stryj biskupa przemyskiego Stanisława Jakub Siecieński zwany Trąbą osiedlił się w województwie ruskim, a następnie ożenił z Barbarą Orzechowską herbu Oksza, właścicielką Śliwnicy. Jego synowie zaczęli się pisać następnie Krasickimi z Siecina, od nazwy pobliskiej wsi Krasice.
W dalszym etapie zamek i pobliską wieś nazwano od nazwiska właściciela – Krasiczyn (ok. 1602), natomiast miano Śliwnicy zaczęła nosić oddzielna część wsi, obecnie sąsiednia wioska.
Założycielem miasteczka Krasiczyn, które powstawało w latach 1615–1620, był kasztelan przemyski Stanisław Krasicki, syn Jakuba.
Miasto wraz z dobrami Krasiczyn, leżące w ziemi przemyskiej należało do wojewody sandomierskiego i lubelskiego Jana Tarły od 1724 roku[7].
Była dawną rezydencją magnaterii polskiej.
Krasiczyn uzyskał lokację miejską około 1620 roku, zdegradowany przed 1919 rokiem[8].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie przemyskim w województwie lwowskim.
W latach 1943–1947 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 65 Polaków, w tym kilkunastu żołnierzy Wojska Polskiego i milicjantów. Spalili też większość gospodarstw[9].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krasiczyn, następnie gminy Krasiczyn. W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie przemyskim.
Zamek w Krasiczynie
edytujOd końca XVI w. Stanisław Krasicki i kolejny właściciel, Marcin Krasicki, rozbudowali i przekształcili surową warowną siedzibę w obronny zespół pałacowy na planie prostokąta, otoczony murem obronnym z czterema narożnymi basztami. Wzdłuż muru, po wschodniej stronie, pobudowano nowe skrzydło mieszkalne.
Charakterystyczne dla zamku są 4 odmienne wieże narożne: Boska, Papieska, Królewska i Szlachecka. Miały one odzwierciedlać wieczny porządek oraz role Kościoła, króla, papieża i szlachty. Baszta Boska z kopułą na szczycie mieściła kaplicę. Basztę Papieską wieńczy attyka. Znajdowały się w niej pokoje gościnne przeznaczone dla wysokich dostojników kościelnych. W Baszcie Królewskiej mieściły się apartamenty królewskie. Baszta Szlachecka jest zwieńczona koroną.
W 1940 na terenie zamku filmowcy radzieccy kręcili antypolski film pt. „Wiatr ze wschodu”, uzasadniający inwazję ZSRR na Polskę 17 września 1939.
Obecnie w zamku znajdują się hotel i restauracja. Niektóre części zamku są udostępnione do zwiedzania w grupach z przewodnikiem.
Na zamku w Krasiczynie urodził się arcybiskup krakowski, kardynał Adam Stefan Sapieha.
Pozostałe zabytki
edytujZasłużeni dla Krasiczyna
edytuj- Wojciech Mroczko – długoletni naczelnik gminy Krasiczyn.
- Stanisław Bartmiński – duchowny rzymskokatolicki, prałat, proboszcz parafii Krasiczyn w latach 1970-2007.
- Florian Zając – kapelan AK, działacz państwa podziemnego, więzień Wronek.
- Józef Zwoliński – długoletni naczelnik i wójt gminy Krasiczyn.
Komunikacja
edytujPrzez Krasiczyn przebiega droga krajowa nr 28 Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło – Krosno – Sanok – Medyka.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 61306
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2019. Stan ludności 31.12.2019 str. 7 [dostęp 2022-01-22]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 613 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Pogórze Przemyskie i Bieszczady. Mapa 1 : 75 000, Warszawa: Demart SA, 2023, ISBN 978-83-7912-460-2.
- ↑ Wiesław Bondyra, Dobra ziemskie Tarłów w Małopolsce w czasach saskich, w: Tarłowie. Z dziejów kulturalnych, gospodarczych i politycznych rodu, Janowiec 2009, s. 52.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 42-43.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 710-711, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
Linki zewnętrzne
edytuj- Krasiczyn – Zespół Zamkowo-Parkowy
- Krasiczyn, miasteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 612.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
- ↑ Pogórze Przemyskie i Bieszczady. Mapa 1 : 75 000, Warszawa: Demart SA, 2023, ISBN 978-83-7912-460-2.