Księstwo Błatneńskie
Księstwo Błatneńskie (także Księstwo Zadunajskie lub Księstwo Panońskie) – słowiańskie państwo istniejące w drugiej połowie IX wieku w zachodniej części Kotliny Panońskiej, między Dunajem na północy i wschodzie, Murą i Drawą na południu a Rabą na zachodzie. Stolica księstwa znajdowała się w mieście Blatnohrad (późniejszy Mosaburg, dziś węgierska wieś Zalavár) na południe od jeziora Balaton.
| 840–901 | |
| Ustrój polityczny | |
|---|---|
| Stolica | |
| Data likwidacji |
901 |
| Władca | |
| Język urzędowy | |
| |
Historia
edytujPod koniec VIII wieku w wyniku najazdów Franków, Protobułgarów i Słowian upadł Kaganat Awarów, zajmujący od 567 centrum Kotliny Panońskiej. Dzięki tym sprzyjającym warunkom Słowianie panońscy, wówczas zamieszkujący te tereny, zaczęli tworzyć quasi-państwowe związki plemienne i ponadplemienne. Jednocześnie na północy za Dunajem powstały podobne organizmy państwowe. Były to Wielkie Morawy na obszarze dzisiejszych Moraw i Księstwo Nitrzańskie w dzisiejszej zachodniej Słowacji. W pierwszej połowie IX wieku doszło do konfrontacji między tymi państwami. Zwycięsko wyszły z niej Wielkie Morawy pod wodzą księcia Mojmira I. W 833 Mojmir przyłączył Księstwo Nitrzańskie do Państwa wielkomorawskiego i wypędził ze stolicy Nitry władającego nim księcia Pribinę.[1]
Pribina, pozostający w dobrych stosunkach z dworem wschodniofrankijskim i korzystający z jego pomocy, dążył do odzyskania swego księstwa. Jego wysiłki w tym kierunku zakończyły się fiaskiem. Wobec tego około 840 Pribina uzyskał od króla wschodniofrankijskiego Ludwika II Niemieckiego w lenno ziemie między ówczesną wschodnią granicą państwa wschodniofrankijskiego a Dunajem, które wcześniej były przeznaczone dla marchii karantańskiej. Pribina energicznie przystąpił do tworzenia własnego państwa i do szerzenia w nim chrześcijaństwa. Na południe od Balatonu, nad rzeką Zala, wówczas zwaną przez Słowian Blatna ("Błotna"), wzniósł obronny gród Blatnohrad, który stał się ośrodkiem władzy w państwie. Skuteczność działań Pribiny w umacnianiu chrześcijaństwa i organizowaniu państwa została w 847 nagrodzona nadaniem mu tych ziem w lenno dziedziczne. Pribina popierał osadnictwo bawarskie. W umacnianiu chrześcijaństwa Pribina ściśle współdziałał z arcybiskupami Salzburga. W 861 Pribina zginął, walcząc po stronie Franków przeciwko Wielkim Morawom. W 862 władzę po nim objął jego syn Kocel.[2]
Za panowania Kocela Księstwo Błatneńskie zaczęło wyrastać na niezależny, słowiański ośrodek państwowy. Wyrazem tego było między innymi przywrócenie przez papieża Hadriana II w 869 metropolii w Sirmium[3] (części dzisiejszej Śremskiej Mitrowicy). W czasie wojny z 869 roku Wielkich Moraw z Państwem wschodniofrankijskim, Kocel opowiedział się po stronie Morawian odrzucając zwierzchność frankijską. W 867 Kocel udzielił schronienia apostołom Słowian, świętym Cyrylowi i Metodemu, w drodze z Państwa wielkomorawskiego do Rzymu. Wspólnie z książętami morawskimi Rościsławem i Świętopełkiem Kocel wspierał idee wyniesienia świętego Metodego do godności biskupa obrządku słowiańskiego. W 869 roku Metody przyjął sakrę biskupią i nominację na arcybiskupa przywróconej panońskiej metropolii w Sirmium.[4] Blatnohrad stał się jednym z najważniejszych centrów kultury i ośrodków chrześcijaństwa liturgii słowiańskiej, rozwijanej przez uczniów Cyryla i Metodego. Prawdopodobnie w Księstwie Błatneńskim powstał pierwszy słowiański zwód praw - Zakon sudnyj ljudem - przypisywany świętemu Metodemu.
Kocel zginął podczas wyprawy w 876 roku. Jego śmierć oznaczała koniec niepodległości państwa. Król wschodniofrankijski uczynił użytek ze swych praw suwerena i powtórnie włączył Księstwo Błatneńskie do Karantanii. W 884 roku Księstwo podbiły Wielkie Morawy. Terytorium to ponownie zajęli Frankowie w 894 roku. W 896 tereny byłego Księstwa Błatneńskiego zostały nadane w lenno kolejnemu słowiańskiemu księciu - Brasławowi. Jednak już w 901 roku tereny te zostały podbite przez Węgrów, którzy utworzyli własne państwo. W ciągu następnych stuleci Słowianie panońscy ulegli całkowitej madziaryzacji.
Terytorium
edytujW skład Księstwa Błatneńskiego wchodziły:
- hrabstwo błatneńskie - między dzisiejszym Veszprém a Drawą,
- hrabstwo ptujskie - okolice dzisiejszego miasta Ptuj,
- hrabstwo dudlebskie - między Grazem a Blatnohradem,
- prawdopodobnie również tereny byłego księstwa Etgara - między dzisiejszymi miastami Kőszeg na Węgrzech i Klosterneuburg na zachód od Wiednia.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski, Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 37, ISBN 83-05-13401-6, OCLC 838816716.
- ↑ Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski, Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 31, ISBN 83-05-13401-6, OCLC 838816716.
- ↑ Zdeněk Váňa: Świat dawnych Słowian. Antoni Kroh (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 81. ISBN 83-06-01126-0.
- ↑ Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski, Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 40, ISBN 83-05-13401-6, OCLC 838816716.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kłoczowski (red.) Historia Europy Środkowo-Wschodniej. Tom I, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2000, ISBN 83-85854-52-5
- Dušan Škvarná (red.) Lexikón slovenských dejín, tretie vydanie, Slovenské pedagogické nakladateľstvo, b.m.w., 2006 ISBN 80-10-00872-9
- Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski Słowianie południowi i zachodni. VI-XX wiek, Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 2005, ISBN 83-05-13401-6
- Jerzy Kłoczowski Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, wydanie pierwsze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2003 ISBN 83-06-02689-6
- Leokadia Horubała (red.) Atlas historyczny świata, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław 1986, ISBN 83-7000-057-6
- Zdeněk Váňa, Świat dawnych Słowian, Antoni Kroh (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-01126-0, OCLC 749295229.