Kyawswa (król Paganu)
Kyawswa (birm. ကျော်စွာ /tɕɔ̀zwà/) (2 sierpnia 1260 – 10 maja 1299) – król z dynastii Pagan w Birmie panujący w latach 1289–1297.
| Król Paganu | |
| Okres |
od 30 maja 1289 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Shin Hpa[1] |
| Dzieci | |
Kyawswa, syn ostatniego suwerennego króla Paganu, Narathihapate, był jednym z wielu „królów”, jacy pojawili się po upadku Imperium Paganu w 1287 r. Rzeczywista władza Kyawswy, ciągle tytułowanego Królem Paganu, obejmowała jedynie miasto i jego najbliższe otoczenie. Czując się zagrożonym przez Trzech Szańskich Braci, będących nominalnie jego wicekrólami, Kyawswa zdecydował się zostać wasalem Mongołów i rzeczywiście, w marcu 1297 r. został przez nich za takowego uznany. W grudniu 1297 r. został on przez Braci obalony, a w maju 1299 r. zamordowany.
Wczesne lata życia
edytujKyawswa był synem króla Narathihapate i królowej Shin Hpa[1]. Urodził się 2 sierpnia 1260 r. Poniższa tabela przedstawia daty związane z jego życiem podawane przez cztery główne kroniki birmańskie[2].
| Kronika | Urodzenie–Śmierć | Wiek | Panowanie | Długość panowania |
|---|---|---|---|---|
| Zatadawbon Yazawin | 1261–1300 | 39 | 1287–1300 | 13 |
| Maha Yazawin | 1254–1301 | 47 | 1286–1300 | 14 |
| Yazawin Thit i Hmannan Yazawin | 1259–1298 | 39 | 1286–1298 | 12 |
Panowanie
edytujKyawswa był gubernatorem Dala (części dzisiejszego Rangunu), gdy w 1287 r. jego ojciec, król Narathihapate, uciekł do Dolnej Birmy przed grożącym mongolskim najazdem. Król został jednak zamordowany przez drugiego ze swych synów – Thihathu, gubernatora Pyain. Zanim przypadkowo zginął, Thihathu zdążył jeszcze zabić swego najstarszego brata[3][4].
Władca Paganu (1289–1297)
edytujPo śmierci Narathihapate w grudniu 1287 r., Imperium Paganu upadło i nastąpił okres bezkrólewia. Kyawswa, który dotąd był gubernatorem Dala, ważnego portu leżącego obecnie w obrębie Rangunu, zyskał aprobatę potężnej królowej-wdowy Hpwa Saw. 30 maja 1829 r. został on ogłoszony królem[5]. Jednak władza nowego „króla” sięgała nie dalej niż kilka kilometrów poza Pagan. W istocie Imperium Paganu dokonało już żywota i każdy region byłego królestwa miał już swojego króla bądź pretendenta do tytułu. Mongołowie nie byli w stanie utrzymać niespokojnej doliny rzeki Irawadi, ale zatrzymali się w Tagaung na północy. W środkowej Birmie, naturalnej podstawie potęgi Paganu, rzeczywista władza znajdowała się w rękach Szańskich Braci kontrolujących rolniczy dystrykt Kyaukse ze swej ufortyfikowanej bazy w Myinsaing. Kyawswa nie miał innego wyboru niż uznanie Braci za panów tego regionu. 19 lutego 1293 r. (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Tabaung 654 ME), nominalny król Paganu mianował najstarszego z braci, Athinhkayę wicekrólem Myinsaing, drugiego – Yazathingyana – wicekrólem Mekkara, a najmłodszego, Thihathu, wicekrólem Pinle. Chociaż nadane im terytoria były bardzo małe, tym co przyciągnęło braci były tytuły wicekrólów[6][7].
Wasal Mongołów (1297)
edytujPonieważ Trzej Szańscy Bracia coraz częściej działali tak, jakby byli suwerennymi królami, w styczniu 1297 r. Kyawswa wysłał swojego syna do Mongołów w Tagaung z prośbą o uznanie za ich wasala. Oficjalne uznanie wraz z chińskim tytułem otrzymał Kyawswa 20 marca 1297 r.[5] W grudniu tego roku Bracia zaprosili marionetkowego już teraz tylko króla do Myinsaing, swej twierdzy, aby wziął udział w ceremonii poświęcenia wybudowanego przez nich klasztoru. Mając poparcie Mongołów Kyawswa czuł się bezpieczny, udał się więc do Myinsaing. Gdy jednak tylko ceremonia dobiegła końca, został uwięziony, zdetronizowany i zmuszony do zostania mnichem w tym samym klasztorze, który właśnie poświęcił[8].
Spuścizna
edytujPo zdetronizowaniu Kyawswy Trzech Szańskich Braci utworzyło Królestwo Myinsaing zajmujące obszar środkowej Birmy wzdłuż górnej części doliny Irawadi. Sawhnit, młodszy syn Kyawswy, został wybrany królem przez królową-wdowę Hpwa Saw, wkrótce jednak był już jedynie gubernatorem pod władzą Myinsaing. O detronizacji Kyawswy Mongołowie dowiedzieli się dopiero sześć miesięcy później, w czerwcu/lipcu 1298 r. Bracia stracili Kyawswę 10 maja 1299 r.[5] Inny z synów Kyawswy, Kumara Kassapa, we wrześniu 1299 r. uciekł do Chin, by tam szukać pomocy. 22 czerwca 1300 r. cesarz Mongołów ogłosił Kumara Kassapę królem Birmy i wysłał armię mającą osadzić go na tronie. Armia ta, licząca 12.000 żołnierzy, najechała w styczniu 1301 r. środkową Birmę, 15 stycznia 1301 r. dotarła do fortu Male na północ od dzisiejszego Mandalaj, a 25 stycznia 1301 r. stanęła pod murami Myinsaing. Obrońcy miasta wytrzymali atak. Za pomocą okupu atakująca armia została skłoniona do wycofania się – odwrót rozpoczął się 6 kwietnia 1301 r. 4 kwietnia 1303 r. Mongołowie zlikwidowali prowincję Chiang-Mien ze stolicą w Tagaung i wycofali się całkowicie z Górnej Birmy[9].
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Michael Aung-Thwin: Pagan: The Origins of Modern Burma. Honolulu: University of Hawai’i Press, 1985. ISBN 0-8248-0960-2. (ang.).
- Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
- U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. 1–3. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 1724. (birm.).
- Pe Maung Tin, G.H. Luce: The Glass Palace Chronicle of the Kings of Burma. Wyd. 1960. Rangoon University Press. (ang.).
- Royal Historians of Burma: Zatadawbon Yazawin. Wyd. 1960. Historical Research Directorate of the Union of Burma, c. 1680. (ang.).
- Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).
- Than Tun, History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, grudzień 1959 (ang.).