Lodowy Szczyt
Lodowy Szczyt (słow. Ľadový štít, niem. Eistaler Spitze, węg. Jég-völgyi-csúcs) – najwyższy szczyt w grani głównej Tatr Wysokich, o wysokości 2628 m n.p.m.[1] (według wcześniejszych pomiarów 2627 lub 2630 m[2]). Nazwa góry pochodzi od długotrwale zalegających, zwłaszcza na jej północnych stokach, zlodowaciałych pól śniegowych[3][4].
 Masyw Lodowego Szczytu od strony Doliny Pięciu Stawów Spiskich. Od lewej: Lodowa Kopa, Lodowy Szczyt, Śnieżny Szczyt, Śnieżna Przełęcz | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2628 m n.p.m. |
| Wybitność |
274 m |
| Pierwsze wejście |
1843 |
| • zimowe |
28 grudnia 1891 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°11′54,8″N 20°10′57,9″E/49,198556 20,182750
| |
Lodowy Szczyt należy do Wielkiej Korony Tatr[5].
Topografia
edytujLodowy Szczyt jest trzecim co do wysokości (po Gerlachu i Łomnicy) samodzielnym szczytem tatrzańskim, a w okresie listopad 1938 – wrzesień 1939 był najwyższym szczytem Polski. Lodowy Szczyt jest silnie rozczłonkowany i opada graniami do Doliny Jaworowej (Javorová dolina), rozdzielając wiszące dolinki: Dolinę Zadnią Jaworową (Zadná Javorová dolina), Dolinę Suchą Jaworową (Suchá dolina) i Dolinę Śnieżną (Ľadová dolinka). Południowo-wschodnie ściany masywu górują nad Doliną Małej Zimnej Wody (Malá studená dolina).
Masyw oddzielony jest od Małego Lodowego Szczytu (Široká veža) Lodową Przełęczą (Sedielko), a od masywu Baranich Rogów (Baranie rohy) – Śnieżną Przełęczą (Ľadové sedlo).
Na północ od Lodowej Przełęczy znajdują się kolejno[2][6][1]:
- Lodowa Kopa (Malý Ľadový štít, 2605 m), od której odchodzą dwie granie boczne: zachodnia Michałkowa Grań i wschodnia Lodowa Grań,
- Lodowa Szczerbina (Ľadová štrbina, 2579 m),
- Lodowe Czuby (Ľadové hrby),
- Wyżnia Lodowa Szczerbina (Vyšná ľadová štrbina),
- główny wierzchołek Lodowego Szczytu, od którego na zachód odchodzi Sobkowa Grań (Suchý hrebeň),
- Koński Ząb (Zub nad Koňom),
- Koński Karbik (Štrbina nad Koňom),
- Lodowy Koń (Ľadový kôň, Kôň),
- Ramię Lodowego (Ľadová priehyba, 2510 m),
- Lodowy Zwornik (Zadný Ľadový štít, 2515 m), od którego na zachód odchodzi Kapałkowa Grań (Ľadové veže),
- Wyżnia Lodowa Przełęcz (Vyšné Ľadové sedlo, 2447 m),
- Śnieżny Szczyt (Snehový štít, 2478 m),
- Śnieżny Zwornik (Snehová strážnica), od którego na północny zachód odchodzi Śnieżna Grań (Snehové veže),
- Wyżnia Śnieżna Przełęcz (Prielom pod Snehovým, 2420 m),
- Śnieżne Czuby (Snehový hrb, 2438 m),
- Śnieżna Przełęcz (Ľadové sedlo, 2354 m).
W Sobkowej Grani z głównym wierzchołkiem Lodowego Szczytu graniczy Sobkowa Czuba, oddzielona od niego Sobkowym Karbikiem (Suchý zárez) i wyraźniejszym Wyżnim Sobkowym Przechodem[2].
Dno Doliny Śnieżnej pokrywają wieczne śniegi. Naukowcy określili je jako wieczne pola firnowe (Kapałkowe Śnieżniki). Masyw Lodowego Szczytu jest najbogatszym w Tatrach skupiskiem roślinności turniowej. Naliczono tu 85 gatunków roślin zielnych, z czego 30 osiąga tu najwyższe w Tatrach wysokości występowania.
-
Lodowy Szczyt widziany z Kołowego Szczytu -
Lodowy Szczyt i Lodowa Kopa od strony zachodniej -
Szczyt
Historia
edytujLodowy Szczyt najokazalej prezentuje się od strony Podhala. Od południa, widziany w towarzystwie Łomnicy i Kieżmarskiego Szczytu, wśród nikogo nie budził takich emocji, jak wśród polskich taterników. Na szczyt próbował wejść (bez sukcesu) już Stanisław Staszic w sierpniu 1805 r. Pierwsze odnotowane wejście: John Ball, Wilhelm Richter i nieznany z nazwiska węgierski malarz wraz z przewodnikami z Jurgowa ok. 31 sierpnia 1843 r. Na szczycie był też ks. Józef Stolarczyk z przewodnikami 17 września 1867 r.[2] Wejście odnotował w księdze parafialnej jako pierwsze pokonanie szczytu (nie wiedział o zdobyciu go przez Anglika J. Balla)[7]. Zimą (podczas zadymki śnieżnej) pierwsi na szczycie stanęli Theodor Wundt i Jakob Horvay 28 grudnia 1891 r.[2]
Nazwa szczytu najprawdopodobniej związana jest z polami długo utrzymującego się lodu i śniegu. Ze szczytem wiąże się też kilka legend. Stoki Lodowego Szczytu i Dolina Śnieżna były miejscem poszukiwań legendarnych skarbów. Jeden ze swoich wierszy poświęcił Lodowemu Szczytowi Jan Kasprowicz.
W 1938 roku, przy okazji zajmowania przez Polaków Zaolzia, części Spisza i Orawy Lodowy Szczyt znalazł się na terytorium Rzeczypospolitej. Został wtedy najwyższym szczytem Polski[8]. Po II wojnie światowej powrócił w granice Czechosłowacji, a od jej rozpadu leży na Słowacji[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ a b c d e Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XVIII. Lodowa Przełęcz – Lodowy Zwornik. Warszawa: Sklep Podróżnika, 1993, s. 66–69, 90.
- ↑ l, Nieznane Tatry – Lodowy Szczyt [online], www.nieznanetatry.pl [dostęp 2017-05-21].
- ↑ Damian Granowski, Lodowy Szczyt (2627 m n.p.m.), „Drytooling.com.pl” [dostęp 2017-05-21] (pol.).
- ↑ Andrzej Marcisz, Wielka Korona Tatr. Przewodnik wspinaczkowy po 14 ośmiotysięcznikach tatrzańskich, Gliwice: wyd. Helion, 2020, ISBN 978-83-283-5985-7.
- ↑ Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2013-07-19].
- ↑ Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 36–37. ISBN 83-217-2463-9.
- ↑ Granica Polski na terenie Tatr [online], portaltatrzanski.pl [dostęp 2022-02-07] (pol.).
- ↑ Andrzej Olejko, Niedoszły sojusznik czy trzeci agresor? Wojskowo-polityczne aspekty trudnego sąsiedztwa Polski i Słowacji 1918–1939, Kraków-Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego i Arkadiusz Wingert, 2012, s. 10.
Bibliografia
edytuj- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne widoki szczytu w bibliotece Polona
