Ludwik Dorn
Ludwik Stanisław Dorn (ur. 5 czerwca 1954 w Warszawie jako Ludwik Dornbaum[1], zm. 7 kwietnia 2022[2] tamże[3]) – polski polityk i publicysta.
 Ludwik Dorn (2014) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Ludwik Stanisław Dorn |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
5 czerwca 1954 |
| Data i miejsce śmierci |
7 kwietnia 2022 |
| Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 27 kwietnia 2007 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw wewnętrznych i administracji | |
| Okres |
od 31 października 2005 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wiceprezes Rady Ministrów | |
| Okres |
od 21 listopada 2005 |
| Przynależność polityczna | |
| Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości | |
| Okres |
od 19 grudnia 2002 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. W latach 1997–2015 poseł na Sejm III, IV, V, VI i VII kadencji, współzałożyciel partii Prawo i Sprawiedliwość i jej wiceprezes w latach 2001–2007, w latach 2005–2007 wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, w 2007 marszałek Sejmu V kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.
Życiorys
edytujRodzina
edytujUrodził się jako Ludwik Dornbaum. Jego ojcem był Henryk Dornbaum (rodzina zmieniła nazwisko na Dorn w latach 60.)[1], który pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej z Tarnopola[4]. Jego dziadek ze strony ojca prowadził w Tarnopolu zakład optyczny. Henryk Dornbaum uczył się na optyka i zegarmistrza w Jenie. Przed II wojną światową należał do Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy oraz KPP. Za działalność polityczną odbywał w okresie międzywojennym karę pozbawienia wolności. Kiedy wojska niemieckie w 1941 zbliżyły się do Tarnopola, Henryk Dorn uciekł do Kazachstanu[5]. Pozostali w Generalnym Gubernatorstwie członkowie rodziny Henryka Dorna zostali wymordowani podczas Holocaustu[6]. Z ZSRR wrócił wraz z armią Berlinga. Po wojnie działał w PPR i PZPR, wykładał marksizm-leninizm na Politechnice Warszawskiej[4]. Po rezygnacji z etatu, od 1956 pracował jako optyk w Warszawie, otworzył zakład optyczny w pawilonach przy ul. Marszałkowskiej. Był osobą niewierzącą, a Ludwik Dorn został wychowany w tradycji agnostycyzmu[6].
Jego matka Alina[7] była warszawską lekarką neurologiem. Jej ojciec był w młodości zatrudniony jako pomocnik kowala. Zdobył wykształcenie medyczne i został lekarzem[5].
Henryk i Alina Dornowie zostali pochowani na cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej.
Dzieciństwo i młodość
edytujW szkole podstawowej Ludwik Dorn zmagał się z dysleksją, matematyki natomiast uczył się dobrze[8]. Pod koniec lat 60. rozpoczął naukę w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Reytana w Warszawie, które ukończył w 1973[9]. W tym czasie działał w 1 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej im. Romualda Traugutta („Czarnej Jedynce”), w której instruktorami byli m.in. Andrzej Celiński, Antoni Macierewicz i Piotr Naimski. W nocy 31 października 1971, wraz z kolegami, namalował białą farbą na murze cmentarza powązkowskiego w Warszawie hasło Chwała robotnikom pomordowanym w grudniu 1970 roku. Informacja o tym akcie oporu wobec „władzy ludowej” została podana przez nadające zza żelaznej kurtyny Radio Wolna Europa[8].
Po zdaniu matury Ludwik Dorn dostał się na socjologię na Wydziale Nauk Społecznych UW. Fascynował się ruchem hippisowskim. Jego studencką miłością była Kinga Dunin[4]. Uczestniczył w spotkaniach z Jackiem Kuroniem. W 1975 brał udział w organizowaniu akcji zbierania podpisów pod Listem 59 (przeciwko zmianom w Konstytucji PRL – uznaniu PZPR za przewodnią siłę polityczną, wpisanie przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim).
Po wydarzeniach czerwcowych w lipcu 1976 zaangażował się w pomoc dla prześladowanych robotników i zaczął działać w Komitecie Obrony Robotników. We wrześniu 1976 został dwukrotnie pobity przez milicjantów, bito go pałką w pięty, nie pozostawiając widocznych śladów[6][8]. Od 1977 był współpracownikiem redakcji podziemnego miesięcznika „Głos”, w którym publikowali działacze KOR (redaktorem naczelnym był Antoni Macierewicz). Był współpracownikiem Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”[10].
W 1978 ukończył socjologię, uzyskując tytuł zawodowy magistra na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Działalność opozycyjna
edytujW sierpniu 1980 przebywał w areszcie w Warszawie. Został zwolniony na skutek porozumień sierpniowych[8][6]. We wrześniu 1980 wstąpił do NSZZ „Solidarność”, został też członkiem KSR Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość. Zakładał i pracował jako socjolog w Ośrodku Badań Społecznych NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze. W stanie wojennym był ścigany listem gończym, ukrywał się przez półtora roku w Gdańsku i w Warszawie[6] (m.in. u rodziców Jadwigi Staniszkis[4]).
W zastępstwie internowanego Antoniego Macierewicza kierował redakcją podziemnego „Głosu” i „Wiadomości”, organizował Centrum Dokumentacji i Analiz[8]. Jesienią 1983 Jan Olszewski pomógł mu w nawiązaniu rozmów z władzami. Ludwik Dorn podpisał zobowiązanie, że nie będzie łamał prawa PRL. Telewizja pokazała ten dokument w programie pod tytułem Koniec podziemia, co wywołało kontrowersje wśród innych opozycjonistów[6]. W „Głosie” w 1983 opublikował manifest Odbudowa państwa, w którym nawoływał do zjednoczenia „Solidarności”, Kościoła katolickiego i wojskowych przeciw władzom komunistycznym[4].
W latach 80. utrzymywał się z tłumaczenia (pod pseudonimem Dorota Lutecka) angielskich powieści szpiegowskich (m.in. Johna le Carré i Lena Deightona)[8]. Był przeciwnikiem porozumień Okrągłego Stołu. Do 1989 współpracował z Antonim Macierewiczem. Wspólnie z nim uczestniczył w zakładaniu Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Zrezygnował jednak po czterech tygodniach, motywując to sprzeciwem wobec współpracy ze środowiskiem Henryka Goryszewskiego[8].
Działalność polityczna w III RP
edytujDziałalność do 2001
edytujOd 1990 zaczął bliżej współpracować z Jarosławem Kaczyńskim, który zakładał Porozumienie Centrum i wspierał kandydaturę Lecha Wałęsy w wyborach prezydenckich. Po zwycięstwie Lecha Wałęsy został zatrudniony w Kancelarii Prezydenta RP (której szefem został Jarosław Kaczyński) na stanowisku kierownika zespołu analiz[6]. Odszedł z tej pracy wraz z innymi urzędnikami wywodzącymi się ze środowiska PC po konflikcie braci Jarosława i Lecha Kaczyńskich z prezydentem.
Od 1992 był wiceprezesem PC. Gdy Lech Kaczyński kandydował na urząd prezydenta w wyborach w 1995, pełnił funkcję jego rzecznika prasowego. W wyborach parlamentarnych w 1997 jako członek PC został wybrany z listy ogólnopolskiej Akcji Wyborczej Solidarność do Sejmu III kadencji. Wystąpił z Klubu Parlamentarnego AWS w proteście przeciwko powierzeniu stanowiska ministra sprawiedliwości w rządzie Jerzego Buzka Hannie Suchockiej, której zarzucał tolerowanie inwigilacji środowiska PC w okresie, gdy była premierem (1992–1993). Nie wziął udziału w zjednoczeniu Porozumienia Centrum z Partią Chrześcijańskich Demokratów w 1998 i wraz z grupą innych działaczy kontynuował działalność pod dawną nazwą.
Działalność w latach 2001–2007
edytuj
W 2001 wspólnie z Jarosławem i Lechem Kaczyńskimi oraz grupą współpracowników z PC brał udział w założeniu Prawa i Sprawiedliwości. Został powołany na stanowisko wiceprezesa tej partii. W wyborach parlamentarnych w 2001 uzyskał mandat posła na Sejm IV kadencji w okręgu podwarszawskim. Od grudnia 2002 był przewodniczącym Klubu Parlamentarnego PiS. W wyborach parlamentarnych w 2005 uzyskał reelekcję w tym okręgu. Trzykrotnie w rankingach „Polityki” był zaliczany do grona najlepszych posłów[11].
31 października 2005 został ministrem spraw wewnętrznych i administracji w mniejszościowym rządzie Kazimierza Marcinkiewicza. Wkrótce po nominacji na to stanowisko został także powołany na urząd wiceprezesa Rady Ministrów. 6 lutego 2007 złożył dymisję z funkcji wicepremiera i ministra. Premier Jarosław Kaczyński przyjął dymisję z funkcji ministra, pozostawiając jednocześnie Ludwika Dorna na drugim z tych stanowisk. Podanym publicznie powodem dymisji była rozbieżność zdań z premierem w „ważnej sprawie związanej z funkcjonowaniem resortu”. 8 lutego 2007 Ludwik Dorn został odwołany z funkcji ministra spraw wewnętrznych i administracji. Zastąpił go Janusz Kaczmarek, dotychczasowy prokurator krajowy.
27 kwietnia 2007 jako kandydat ubiegający się o urząd marszałka Sejmu, został odwołany przez prezydenta ze składu Rady Ministrów. W tym samym dniu Sejm powołał go na stanowisko marszałka Sejmu, w głosowaniu pokonał kandydata Platformy Obywatelskiej, Bronisława Komorowskiego stosunkiem głosów 235 do 189[12]. Urzędowanie zakończył z dniem 4 listopada 2007.
Działalność od 2007
edytujW wyborach parlamentarnych w 2007 po raz czwarty z rzędu uzyskał mandat poselski, otrzymując 81 696 głosów. 5 listopada tego samego roku złożył rezygnację z funkcji wiceprezesa PiS, sprzeciwiając się polityce Jarosława Kaczyńskiego w partii. W tym samym miesiącu prezes PiS zawiesił go w prawach członka partii, co spowodowało wszczęcie przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego.
W październiku 2008 decyzją zarządu partii został usunięty z Prawa i Sprawiedliwości. 34 członków zarządu było za jego usunięciem, 2 osoby się wstrzymały, a 1 osoba (Tomasz Dudziński) była przeciw. Usunięto go także z klubu parlamentarnego PiS. Decyzje te uzasadniano m.in. wywiadami prasowymi Ludwika Dorna, w których miał „dezawuować kierownictwo partii i osobę samego prezesa”[13].
W październiku 2009 został przewodniczącym nowo utworzonego koła parlamentarnego Polska Plus, a w styczniu 2010 członkiem prezydium zarządu nowo powstałej partii o tej samej nazwie. W marcu zadeklarował swój start w wyborach prezydenckich, jednak w związku z tragedią smoleńską i przedterminowymi wyborami prezydenckimi, 20 kwietnia 2010 partia ogłosiła wycofanie jego kandydatury[14]. Gdy 8 maja Polska Plus oficjalnie poparła kandydaturę Jarosława Kaczyńskiego, Ludwik Dorn zrezygnował z tym dniem z członkostwa w prezydium zarządu partii oraz przewodniczenia jej kołu parlamentarnemu[15]. Tydzień później oficjalnie wyraził poparcie dla kandydatury Marka Jurka i zrezygnował z członkostwa w partii[16]. W wyborach samorządowych poparł Krajową Wspólnotę Samorządową[17]. W grudniu 2010 podjął współpracę z PiS[18].
W wyborach parlamentarnych w 2011 ponownie wystartował z listy Prawa i Sprawiedliwości. Utrzymał mandat poselski, uzyskując 18 683 głosy[19]. W Sejmie VII kadencji początkowo również pozostawał posłem niezrzeszonym, a 15 grudnia 2011 przystąpił do klubu parlamentarnego Solidarna Polska. Był szefem powołanej w marcu 2012 rady konsultacyjno-programowej partii o tej nazwie, jednak nie został członkiem tego ugrupowania. 23 maja 2014 zrezygnował z funkcji szefa rady konsultacyjno-programowej Solidarnej Polski, a dzień później z członkostwa w klubie poselskim tej partii (który przestał istnieć)[20]. W odbywających się następnego dnia wyborach do Parlamentu Europejskiego otwierał listę tej formacji w okręgu mazowieckim, jednak Solidarna Polska nie osiągnęła progu wyborczego. W wyborach parlamentarnych w 2015 bez powodzenia ubiegał się o poselską reelekcję z listy Platformy Obywatelskiej[21].
Twórczość literacka
edytujZajmował się również tłumaczeniem wierszy (m.in. Johna Keatsa i Williama Butlera Yeatsa), a także pisał bajki oraz wiersze. Jedna z nich O śpiochu tłuściochu i o psie Sabie została wyróżniona na ogólnopolskim konkursie „Wielcy poeci piszcie dla dzieci”[22]. W 2008 wydał tom powstałych w latach 2003–2005 wierszy pt. Zdruzgotki[23].
Życie prywatne
edytuj
Jako człowiek dorosły przyjął katolicki chrzest[6]. Miał cztery córki. Trzecią jego żoną była Izabela Śmieszek-Dorn, warszawska wizażystka i charakteryzatorka, specjalistka od bodypaintingu[24].
Miał sukę Sabę (rasy sznaucer)[25]. Stało się o niej głośno w 2007 z uwagi na przyprowadzenie jej do Sejmu, wyprowadzenie jej na spacer przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu i rzekome pogryzienie mebli w rezydencji ministra spraw wewnętrznych i administracji[26].
Zmarł 7 kwietnia 2022 na skutek choroby nowotworowej[27]. 13 kwietnia 2022 został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[28].
Odznaczenia
edytujW 2022 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego[29][28].
Wyniki w wyborach ogólnopolskich
edytuj| Wybory | Komitet wyborczy | Organ | Okręg | Wynik | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1991 | Porozumienie Obywatelskie Centrum | Sejm I kadencji | nr 6 | 511 (0,23%) [30]
| |
| 1993 | Porozumienie Centrum | Sejm II kadencji | nr 27 | 5455 (1,19%) [30]
| |
| 1997 | Akcja Wyborcza Solidarność | Sejm III kadencji | nr 2 | 1012 (0,36%) [31][a]
| |
| 2001 | Prawo i Sprawiedliwość | Sejm IV kadencji | nr 20 | 17 482 (5,96%) [32]
| |
| 2005 | Sejm V kadencji | 39 929 (12,58%) [33]
| |||
| 2007 | Sejm VI kadencji | 81 696 (17,74%) [34]
| |||
| 2011 | Sejm VII kadencji | 18 683 (4,15%) [19]
| |||
| 2014 | Solidarna Polska Zbigniewa Ziobro | Parlament Europejski VIII kadencji | nr 5 | 5362 (1,37%) [35]
| |
| 2015 | Platforma Obywatelska | Sejm VIII kadencji | nr 17 | 4214 (1,53%) [36]
| |
Publikacje
edytuj- Zdruzgotki (wiersze), Wydawnictwo Arcana, Kraków 2008.
- Rozrachunki i wyzwania (wywiad rzeka przeprowadzony przez Amelię Łukasiak i Agnieszkę Rybak), Prószyński Media, Warszawa 2009.
- Anatomia słabości (wywiad rzeka przeprowadzony przez Roberta Krasowskiego), Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2013.
Uwagi
edytuj- ↑ Mandat uzyskany z listy ogólnopolskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ludwik Dorn: Msza święta jest największym cudem. fronda.pl, 1 października 2009. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Ludwik Dorn nie żyje. Były wicepremier i marszałek Sejmu miał 67 lat. polsatnews.pl, 7 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-07].
- ↑ Ludwik Dorn. rejestry-notarialne.pl. [dostęp 2023-04-15].
- ↑ a b c d e Andrzej Stankiewicz: Twarze trzeciego bliźniaka. rp.pl, 13 grudnia 2005. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ a b Osobny świat Ludwika Dorna. rp.pl, 17 lutego 2007. [dostęp 2022-04-07].
- ↑ a b c d e f g h Jacek Hugo-Bader: Ludwik Dorn. Sylwetka pochyła. wyborcza.pl, 30 października 2005. [dostęp 2022-07-06].
- ↑ Informacje w BIP IPN. [dostęp 2010-07-12].
- ↑ a b c d e f g Cezary Łazarewicz: Trzeci Kaczyński. wp.pl, 15 września 2005. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1973. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2020-12-21].
- ↑ Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra (wybór, wstęp i opracowanie), Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976–1981, IPN, Warszawa 2010, s. 57.
- ↑ Mikołaj Lizut: Dorn – jednak wykształciuch. wyborcza.pl, 8 lutego 2007. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Informacje na stronie Sejmu. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Dorn wyrzucony z PiS. gazeta.pl, 21 października 2008. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Wybory 2010: Dorn zrezygnował ze startu w wyborach prezydenckich. gazeta.pl, 20 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-20].
- ↑ Decyzja. dorn.blog.onet.pl, 8 maja 2010. [dostęp 2010-05-08].
- ↑ Dorn rezygnuje z członkostwa w Polsce Plus. rp.pl, 15 maja 2010. [dostęp 2010-05-15].
- ↑ Ludwik Dorn: Dzielenie miliardów, międlenie słów. wpolityce.pl, 9 listopada 2010. [dostęp 2015-09-21].
- ↑ Ludwik Dorn nawiązuje współpracę z PiS. pis.org.pl, 7 grudnia 2010. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Koniec klubu parlamentarnego ziobrystów. Dorn i Górski odchodzą z Solidarnej Polski. gazeta.pl, 25 maja 2014. [dostęp 2014-05-26].
- ↑ Dorn: wolę formację, która jest przy ziemi, a nie w stratosferze. tvn24.pl, 2 września 2015. [dostęp 2015-09-21].
- ↑ Ludwik Dorn w serwisie „Ludzie Wprost”. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Zdruzgotki. nakanapie.pl. [dostęp 2022-04-09].
- ↑ Agnieszka Wirtwein: Wywiad z żoną wicepremiera Dorna. Iza Śmieszek-Dorn: Ludwik nie dał się pomalować. dziennik.pl, 19 grudnia 2006. [dostęp 2010-07-12].
- ↑ Zdechła Saba Ludwika Dorna. wiadomości24.pl, 10 maja 2009. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Piotr Krysiak: Saba Dorna zżarła meble MSWiA. wp.pl, 23 września 2007. [dostęp 2009-10-03].
- ↑ Lidia Lemaniak: Nie żyje Ludwik Dorn. Znamy przyczynę śmierci. polskatimes.pl, 7 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-09].
- ↑ a b Maria Glinka: Rozpoczął się pogrzeb Ludwika Dorna. Ważne ogłoszenie od prezydenta, podjął decyzję. goniec.pl, 13 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-13].
- ↑ M.P. z 2022 r. poz. 654.
- ↑ a b Poland – candidate data. University of Essex. [dostęp 2016-03-17]. (ang.).
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2016-03-17].
Bibliografia
edytuj- Strona sejmowa posła VII kadencji. [dostęp 2012-04-10].
- Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2012-04-10].