Wikipedia

Małopolska Droga św. Jakuba

Małopolska Droga św. Jakuba – odtworzony w Polsce fragment Drogi św. Jakuba – europejskiej sieci średniowiecznych szlaków pielgrzymich prowadzących do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela w północno-zachodniej Hiszpanii. Odcinek Małopolskiej Drogi prowadzi z Sandomierza, przez Kraków do Oświęcimia i jest jedną z odnóg Via Regia. W przyszłości Małopolska Droga św. Jakuba ma się połączyć z projektowanymi górnośląskimi szlakami prowadzącymi do Góry św. Anny i stamtąd do Niemiec, lub do Raciborza i Cieszyna a stamtąd na Morawy i Czechy. Sandomierz w przyszłości będzie też ostatnim etapem projektowanej trasy prowadzącej z Lublina i łączącej się z małopolskim szlakiem[1]. Długość trasy Sandomierz – Santiago de Compostela wynosi: 3242 km (przez Pragę) lub 3909 km (przez Wrocław)[2].

Małopolska Droga św. Jakuba, Via Iacobea de Polonia Minor, Ruta Jacobea de Pequeña Polonia
Ilustracja
Współczesny symbol małopolskich szlaków św. Jakuba. Sandomierz – początek Małopolskiej Drogi, tuż obok kościoła św. Jakuba
Dane szlaku
Państwo

Polska Polska

Województwo

świętokrzyskie, małopolskie, alternatywnie podkarpackie, w niedalekiej przyszłości lubelskie

Początek

Sandomierz

Przez

Klimontów, Kotuszów, Szczaworyż, Wiślica, Skalbmierz, Pałecznica, Niegardów, Więcławice Stare

Koniec

Kraków – Tyniec

Długość

ok. 200 km

Typ

szlak kulturowy, religijny (pielgrzymkowy)

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

W średniowieczu szlaki prowadzące do Santiago de Compostela kreowały także szlaki handlowe, oprócz pielgrzymów korzystali z nich także kupcy. Na terenach Małopolski krzyżowały się szlaki łączące się z Europą Południową i Zachodnią. Trasa sandomiersko-krakowska prowadziła z Czerwienia, Kijowa i innych miast Rusi i Polesia (jedna z odnóg szlaku ruskiego). Z północy, z Estonii, Inflant, Wielkiego Księstwa Litewskiego, z Wilna i Grodna prowadziła przez ziemię sandomierską jedna z odnóg Via Regia (Szlak Jagielloński). Z Krakowa prowadził szlak na Śląsk oraz na Morawy i Czechy (do Pragi), a stamtąd dalej na zachód.

Współczesność

edytuj

Cała Europa odnalazła się wokół tej „pamiątki” świętego Jakuba, w tych samych wiekach, w których budowała się jako kontynent jednorodny i zjednoczony duchowo. Dlatego to sam Goethe stwierdzi, że świadomość europejska zrodziła się w pielgrzymowaniu. Pielgrzymki do Santiago były jednym z przemożnych czynników, jakie sprzyjały wzajemnemu zrozumieniu tak różnych ludów europejskich, jak ludy romańskie, germańskie, celtyckie, anglosaskie i słowiańskie. Pielgrzymowanie zbliżało, umożliwiało kontakt i jednoczyło ludy, do których z upływem wieków docierało przepowiadanie świadków Chrystusa i które przyjmowały Ewangelię, a równocześnie – można powiedzieć – kształtowały się jako ludy i narody.

Jan Paweł II, Santiago de Compostela, 9 listopada 1982

Od lat 70. XX wieku nastąpił ponowny rozkwit idei pielgrzymowania po Europie szlakami św. Jakuba. W latach 80. patronat nad nimi objęła Rada Europy (nadając mu tytuł w 1987 r. Europejskiego Szlaku Kulturowego), a w latach 90. Unia Europejska objęła wsparciem w ramach swojej polityki kulturalnej i programów pomocowych. W 1993 r. drogi św. Jakuba wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

 
Krzyż Zakonu św. Jakuba – po muszli jest on najbardziej charakterystycznym znakiem pielgrzyma (w miarę możliwości krzyż taki powinien znajdować się na muszli)
 
Symbol europejskich szlaków jakubowych
 
Alternatywny symbol podkreślający wspólną europejską tożsamość i dziedzictwo

Do Santiago de Compostela dwukrotnie pielgrzymował Jan Paweł II. W 1982 r. wygłosił tam swój Akt Europejski[3], a w 1989 r. zorganizował Światowe Dni Młodzieży.

Popularność pielgrzymowania w latach 90. dotarła do Polski, a zainteresowanie nim jeszcze wzrosło wraz z przystąpieniem Polski do UE i zniesieniem kontroli granicznej w ramach strefy Schengen.

Projekt wytyczenia Małopolskiej Drogi pojawił się w 2007 r. podczas spotkania grupy osób z Krakowa, Sandomierza i Tarnobrzega. Do zawiązanej grupy dołączyli przedstawiciele miejscowości i parafii leżących na szlaku, mediewiści, władze wojewódzkie, Bractwo św. Jakuba Starszego Apostoła w Więcławicach Starych, Stowarzyszenie „Przyjaciele Dróg św. Jakuba w Polsce”[4], Polskie Towarzystwo Tatrzańskie w Tarnobrzegu oraz sandomierscy i tarnobrzescy dominikanie[5][6][7].

Pierwszy odcinek z Pałecznicy do Krakowa otwarty został 25 października 2008 r. Całość trasy otwarto w dniu 25 lipca 2009 r., czyli w święto św. Jakuba Apostoła[8].

Współczesny odcinek z Sandomierza do Krakowa liczy w linii prostej 165 km. Długość od kościoła św. Jakuba z Sandomierza do Rynku Starego Miasta w Krakowie wynosi ok. 200 km. Ostatnim punktem jest opactwo benedyktyńskie w Tyńcu. Na jego trasie znajduje się siedem kościołów św. Jakuba, jeden leży w bezpośredniej okolicy. Trasa wyznaczona została tak, by przebiegała przez wszystkie historyczne miejsca związane z dawnym pielgrzymowaniem, ale także włączone zostały w niego nowe ośrodki kultu i pracy duszpasterskiej. Małopolska Droga jest bardzo dobrze oznaczona jakubowymi muszlami oraz charakterystycznymi żółtymi strzałkami. Strzałki ustawione są zawsze w jednym kierunku, na zachód – do katedry w Santiago. Znaki znajdują się w odległości co ok. 100 metrów. Ze względów proceduralnych[a] – podobnie jak inne wielkie miasta na szlakach jakubowych[b] – najsłabiej oznakowane jest miasto Kraków.

Charakter pielgrzymowania

edytuj

Pielgrzymowanie w ramach Dróg św. Jakuba, w odmienności od znanych polskiej tradycji pielgrzymek do Częstochowy, nie ma charakteru zorganizowanego, cyklicznego i zbiorowego. W pielgrzymkę Jakubową można wybrać się indywidualnie (ewentualnie w małej grupie) i w dowolnej porze roku. Pielgrzym musi zaplanować i zorganizować całą wyprawę sam, biorąc pod uwagę możliwość noclegu, lub jego brak. Musi też liczyć się z tym, że będzie w większości przypadków zdany na siebie. Cały bagaż pielgrzyma musi być noszony na jego plecach, podczas gdy jasnogórskie pielgrzymki organizują transport plecaków, noclegi, wspólne modlitwy i długość tras. Baza noclegowa, wraz z rozwojem zainteresowania, jest systematycznie poszerzana. Parafie leżące na szlaku przygotowują wzorowane na hiszpańskich albergue, osoby indywidualne otwierają gospodarstwa agroturystyczne, gminy adaptują wolne pomieszczenia pod przyszłych pielgrzymów (np. remizy strażackie). Opłata waha się między opłatą dobrowolną (z hiszpańskiego donativo), a maksymalnie kilkudziesięcioma złotymi. Pielgrzym – zgodnie z tradycją – powinien posiadać znak, który wyróżniałby go (muszla pielgrzyma, krzyż jakubowy).

 
Tablica informacyjna tuż przy kościele św. Jakuba
 
Tablica informacyjna przy kościele w Sance

Przebieg szlaku

edytuj

Mapa szlaku online: link

Miejscowości, w których znajduje się kościół św. Jakuba zostały wyróżnione poprzez pogrubienie. Miejscowości, będące na trasie alternatywnej zostały zaznaczone kursywą. Stan na lipiec 2010.

Lubelska Droga św. Jakuba

edytuj

Małopolska Droga rozpoczyna się w Lublinie (Abramowicach) z kościoła św. Jakuba. Jej trasa częściowo pokrywa się z północną odnogą Via Regii (Szlakiem Jagiellońskim z Krakowa przez Grodno do Wilna)[9].

Tarnobrzeska Droga św. Jakuba

edytuj
 
Tarnobrzeg, dominikański kościół – obraz Matki Bożej Dzikowskiej
 
Koprzywnica – pocysterski kościół św. Floriana

Zamiast w Sandomierzu alternatywnie trasę można rozpocząć w Tarnobrzegu. Trasa łączy się z właściwą historyczną trasą Małopolskiej Drogi św. Jakuba w Rybnicy. Przebieg:

Długość trasy: 21 km.

Etap I

edytuj
 
Sandomierz – kościół św. Jakuba
 
Matka Boża Różańcowa z jakubowego sandomierskiego kościoła
 
Klimontów – kościół podominikański NMP i św. Jacka

Długość trasy: 28 km.

Etap II

edytuj

Długość trasy: 37 km.

Etap III

edytuj
 
Szydłów – kościół Świętego Ducha
 
Szczaworyż – kościół św. Jakuba

Długość trasy: 31 km.

Etap IV

edytuj
 
Chotel Czerwony – kościół św. Bartłomieja
 
Wiślica – bazylika kolegiacka

Długość trasy: 17 km.

Etap V

edytuj

Długość trasy: 10 km.

Etap VI

edytuj
 
Skalbmierz – charakterystyczne oznaczenie trasy, muszla jakubowa
 
Herb Pałecznicy

Długość trasy: 25 km.

Etap VII

edytuj
 
Niegardów – kościół św. Jakuba

Długość trasy: 19 km.

Etap VIII

edytuj
 
Więcławice – kościół św. Jakuba

Długość trasy: 20 km.

Etap IX

edytuj
 
Sanktuarium albertynek – Ecce Homo
 
Kościół jezuitów – bazylika Serca Jezusowego
 
Katedra na Wawelu – grób św. Królowej Jadwigi
 
Opactwo w Tyńcu – ostatni punkt Małopolskiej Drogi św. Jakuba

w najbliższej okolicy:

Długość trasy Więcławice-Kraków Rynek: 17 km.

Długość trasy Mały Rynek-Tyniec: 12 km.

W Krakowie znajdował się kościół św. Jakuba Apostoła w Kazimierzu. Obecnie jest to teren bulwarów wiślanych, na tyłach ulicy Hieronima Wietora. Punkt informacyjny Małopolskiej Drogi św. Jakuba znajduje się w Księgarni Hiszpańskiej na Małym Rynku oraz przy ulicy Kościuszki 21[10].

Etap X

edytuj
 
kościół św. Mikołaja w Liszkach
 
Matka Boża Skalska w Dolinie Mnikowskiej
 
Kościół w Sance

Etap XI

edytuj

Dalsza trasa

edytuj

Planowane jest także przygotowanie południowego odcinka szlaku łączącego Kraków z Górnym Śląskiem i Czechami, który przebiegać będzie przez:

Odcinek ten nazwany będzie Śląsko-Morawską Drogą św. Jakuba.

Via Regia

edytuj

Po przejściu Małopolskiej Drogi św. Jakuba można przez Ojców, Pieskową Skałę, Olkusz, Bukowno, Sławków, Dąbrowę Górniczą, Sosnowiec, Będzin, Piekary Śląskie[11] połączyć się z dolnośląskim odcinkiem Via Regia na Górze Świętej Anny. Dalej przez Opole, Wrocław, Niemcy, Francję dojść do Saint-Jean-Pied-de-Port, a stamtąd Francuską Drogą dojść do Finistery.

Pozostałe miejscowości leżące w okolicy szlaku

edytuj
 
Opatowiec – kościół św. Jakuba (miasto nie leży na wyznaczonym szlaku, lecz w jego bezpośredniej okolicy)
 
Herb Opatowca

W bezpośredniej okolicy Małopolskiej Drogi św. Jakuba znajdują się liczne atrakcje historyczne, szlaki turystyczne i miejsca kultu. Najbardziej znana z kultu św. Jakuba Apostoła jest kolejna miejscowość z kościołem pod jego wezwaniem – Opatowiec. Miasto podkreśla swe związki z jakubowymi drogami przez herb, na którym znajduje się pielgrzym wędrujący do Santiago. Bardzo blisko szlaku św. Jakuba znajduje się Szlak Cysterski z miejscowościami Koprzywnica[12], Jędrzejów (Brzeźnica)[13], Mogiła[14]. Pierwsza miejscowość – Koprzywnica – znajduje się na odnodze Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Tarnobrzega do Rybnicy. W Opatowie znajduje się kolegiata, a w Pacanowie znajdują się kościół św. Marcina z Tours, które to włączone mogą być w sieć szlaków św. Marcina z Tours[15]. Wspomniany Połaniec jest znany z insurekcji kościuszkowskiej, podobnie jak leżące blisko Pałecznicy Racławice – miejsce bitwy z 1794 roku. Krakowski cmentarz na Pogórzu jest częścią Szlaku Europejskich Cmentarzy[16]. Sandomierz i Tarnobrzeg leżą na trasie Szlaku Architektury Drewnianej. Z wyznaczonej trasy św. Jakuba krakowskie Stare Miasto wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obiekty z listy UNESCO leżące w niedalekiej okolicy to: drewniane kościoły południowej Małopolski, Auschwitz-Birkenau, kopalnia soli w Wieliczce.

Sanktuaria

edytuj
Zobacz też: Kościoły, cerkwie oraz kaplice Krakowa i Sanktuaria maryjne.

Po drodze, jak i w okolicy znajdują się liczne sanktuaria rzymskokatolickie[17][18][19]. Są to przykładowo: Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej, Sanktuarium Jezusa Konającego w Pacanowie, Sanktuarium bł. Wincentego Kadłubka w Jędrzejowie. W Krakowie poza trasą Małopolskiej Drogi św. Jakuba leżą sanktuaria: Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, Matki Bożej od Wykupu Niewolników, Matki Bożej Piaskowej, Matki Bożej Niestającej Pomocy, Domek Loretański, Matki Bożej Pocieszenia, Matki Bożej Płaszowskiej, św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Skałce, św. Józefa Oblubieńca NMP, bł. Marii Angeli Truszkowskiej.

Nazwa w innych językach

edytuj
  • Angielski: The Lesser Polish Way of Saint James, The Lesser Poland Way of Saint James, The Little Poland Way of Saint James, The Little Polish Way of Saint James, The Małopolska Way of Saint James
  • Hiszpański: El Camino Małopolska, El Camino de Santiago de Pequeña Polonia, Ruta Jacobea de Pequeña Polonia
  • Galicyjski: O Camiño Małopolska, O Camiño de Pequena Polonia, Ruta Xacobea de Pequena Polonia
  • Łaciński: Via Iacobea de Polonia Minor
  • Francuski: Le Chemin de Petite-Pologne
  • Niemiecki: Kleinpolen Jakobsweg
  • Ukraiński: Малопольська Дорога Святого Яківа
  • Białoruski: Малапольска Дарога Святого Якаў
  • Rosyjski: Малопольский Путь Святого Иакова
  • Litewski: Mažosios Lenkijos Jokūbo kelias

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Brak pozwoleń na malowanie strzałek na zabytkowych budynkach, konieczność uzyskania zgody od wielorakich urzędów i instytucji, wysokie koszty postawienia tablic wkomponowujących się w zabytkowe otoczenie itd.
  2. ↑ Problem braku dobrego oznakowania nie dotyczy tylko Madrytu czy Barcelony, ale tak typowo pielgrzymich miast jak Burgos, Leon i Ponferrada; dobre oznakowanie znika wraz z wejściem do miast, pojawia się wraz z opuszczeniem centrum.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Aktualny stan szlaków św. Jakuba w Polsce z zaznaczonymi istniejącymi i projektowanymi trasami znajduje się na stronie Mapa, stan na 1 marca 2012 r.
  2. ↑ Małopolska Droga św. Jakuba. Portal dróg św. Jakuba w Polsce. [dostęp 2010-05-20].
  3. ↑ Akt Europejski. Parafia św. Jakuba Apostoła w Więcławicach Starych. [dostęp 2010-05-20].
  4. ↑ Przyjaciele Dróg św. Jakuba w Polsce. [dostęp 2010-05-20].
  5. ↑ Droga św. Jakuba – średniowieczny szlak pielgrzymkowy przeżywa renesans. TwójRegion24.pl. [dostęp 2010-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 lutego 2012)].
  6. ↑ Dominikanie « Małopolska Droga św. Jakuba.
  7. ↑ Dominikanie – Otwarcie Małopolskiej Drogi Św. Jakuba.
  8. ↑ Otwarcie Małopolskiej Drogi Św. Jakuba. ekai.pl. [dostęp 2010-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  9. ↑ Lublin na trakcie krakowsko-wileńskim | Lubelska Droga Św. Jakuba.
  10. ↑ Duchowa pielgrzymka szlakiem św. Jakuba.
  11. ↑ Droga św. Jakuba Via Regia Małopolska Zachodnia.
  12. ↑ Obiekty cysterskie | Szlak Cysterski w Polsce.
  13. ↑ Obiekty cysterskie | Szlak Cysterski w Polsce.
  14. ↑ Obiekty cysterskie | Szlak Cysterski w Polsce.
  15. ↑ tourisme – accueil – Saint-Martin de Tours. saintmartindetours.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-17)]..
  16. ↑ Association of Significant Cemeteries in Europe. significantcemeteries.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-14)]..
  17. ↑ Sanktuaria pańskie. sanktuaria.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-18)]..
  18. ↑ Sanktuaria świętych. sanktuaria.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-18)]..
  19. ↑ Sanktuaria maryjne. sanktuaria.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-24)]..

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Małopolska_Droga_św._Jakuba&oldid=68150391”
  NODES
Association 1
iOS 1
mac 9
multimedia 2
os 79