Maciej Zembaty

Maciej Zembaty
	; Maciej Zembaty w Warszawie w maju 2009
Imię i nazwisko	Jan Maciej Zembaty
Data i miejsce urodzenia	16 maja 1944 ; Tarnów
Data i miejsce śmierci	27 czerwca 2011 ; Warszawa
Typ głosu	bas
Gatunki	poezja śpiewana
Zawód	wokalista, poeta, scenarzysta
Aktywność	1965–2011
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Maciej Zembaty, właśc. Jan Maciej Zembaty^[1] (ur. 16 maja 1944 w Tarnowie^[a]^[2], zm. 27 czerwca 2011 w Warszawie^[3]) – polski poeta, satyryk, scenarzysta, reżyser radiowy, muzyk i tłumacz, głównie poezji Leonarda Cohena.

Życiorys

Dzieciństwo spędził w Wadowicach, dokąd przeniosła się jego rodzina krótko po narodzinach syna^[a]^[2].

Uczył się gry na fortepianie w średniej szkole muzycznej, uczęszczał również do liceum plastycznego w Warszawie, w którym historii uczył go Jacek Kuroń^[4]^[2]. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską napisał na temat polskiej piosenki i gwary więziennej. Dzięki swym badaniom stał się jednym z pierwszych specjalistów od grypsery. Przez krótki czas studiował również w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki^[4]^[2].

Zadebiutował w 1965 na Festiwalu w Opolu, gdzie uzyskał wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski.

Był poliglotą, znającym siedem języków^[jakich?], z trzech tłumaczył teksty i piosenki^{[potrzebny przypis]}.

W 1972 dzięki Maciejowi Karpińskiemu^[5] zetknął się z piosenkami Leonarda Cohena. W ciągu kilku miesięcy przetłumaczył ich kilkanaście, zaś w całym swoim życiu – ponad 60. Większość z nich opublikował w tomikach, zarówno w obiegu oficjalnym, jak i poza nim. Wydał także kilka płyt z własnymi aranżacjami i wykonaniami piosenek kanadyjskiego autora. Jego tłumaczenie piosenki „Partisan” stało się jednym z nieoficjalnych hymnów^[6] „Solidarności”.

W 1972 we współpracy z Jackiem Janczarskim stworzył radiowe słuchowisko Rodzina Poszepszyńskich, które stało się jedną ze sztandarowych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Tworzone i nadawane było z dłuższymi przerwami przez 25 lat, a jego bohaterowie stali się parodią postaci znanych z innych seriali radiowych takich jak Matysiakowie i W Jezioranach.

W latach 70. związał się też z Programem Trzecim Polskiego Radia, gdzie prowadził między innymi autorską audycję Płyty nasze i naszych przyjaciół, Zgryz, był też jednym z prezenterów Zapraszamy do Trójki – pierwszej i jedynej wówczas audycji nadawanej na żywo, z telefonicznym udziałem słuchaczy.

W pierwszą rocznicę Sierpnia 1980 współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” – imprezę będącą „antyfestiwalem sopockim”, prezentującą twórców i twórczość poza peerelowską cenzurą.

Album Alleluja sprzedano w ponad 400 tys. egzemplarzy, dzięki czemu w 1986 przyznano wydawnictwu certyfikat złotej płyty. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem.

W 1988 nagrał recytowany wstęp do piosenki „Galaktyczny zwiad” grupy Papa Dance.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i własną twórczością, opublikował także kilka przekładów wierszy i piosenek autorów rosyjskich, głównie tzw. pieśni błatnych. Przez wiele lat Zembaty współpracował także z polskimi reżyserami. Zasłynął jako scenarzysta i autor muzyki do kilku filmów, m.in. Około północy (1977), Sam na sam (1977) i serialu telewizyjnego Siedem życzeń (1984); w tym ostatnim użyczył również głosu kotu o imieniu Rademenes.

Wspierał kampanię Muzyka Przeciwko Rasizmowi Stowarzyszenia „Nigdy Więcej”. Zamieścił jej logotyp na płycie Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88^[7].

Od listopada 2007 radio Tok FM emitowało ostatnie słuchowisko Macieja Zembatego – Przygody Wuja Alberta.

Był autorem piosenki „Ostatnia posługa”, śpiewanej na melodię marsza żałobnego Chopina.

Zembaty wrócił do pisania w 2007 roku; w tym też roku założył własny blog^[8].

Zmarł w wyniku zatrzymania akcji serca^[9]. 8 lipca 2011 Maciej Zembaty został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie^[10]^[11] (kwatera D29-tuje-7)^[12].

Odznaczenia

2011: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)^[13]

Twórczość

Książki

Historia, która przydarzyła się pewnej pszczołopodobnej Prudencji, Maciej Zembaty i Emilia Freudenreich, KAW, Warszawa 1976
Makabra i współczucie, (wybór tekstów z obszernymi notkami autobiograficznymi), Maciej Zembaty z przedmową Jacka Janczarskiego i ilustracjami Piotra Dumały; Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1996 (miękka oprawa, 220 stron) ISBN 83-7023-518-2
Rodzina Poszepszyńskich Story, Maciej Zembaty i Jacek Janczarski. Da Capo, Warszawa, 1997 (miękka oprawa, 192 strony) ISBN 83-7157-242-5
Piosenki z trumienki, Maciej Zembaty. Twój Styl, Warszawa, 2002 (miękka oprawa, 113 stron) ISBN 83-7163-314-9
Mój Cohen, Maciej Zembaty. MTJ Agencja Artystyczna, Warszawa, 2003 (miękka okładka, 232 strony) ISBN 83-911888-9-2
Piosenki, Maciej Zembaty, Edward Stachura, Włodzimierz Wysocki. Anagram, Warszawa, 1992 (miękka oprawa, 176 stron) ISBN 8190011239

Dyskografia

1983: Ballady Leonarda Cohena (Akademickie Radio Pomorze)
1984: Ballady Leonarda Cohena (Poljazz)
1985: Ballady Leonarda Cohena: „Alleluja” (Pronit M-0022)
1985: Ballady Leonarda Cohena: „Tańcz mnie po miłości kres / Goście” (Pronit)
1988: Cohen Live (Rogot)
1988: Alleluja Live (Rogot)
1988: Greatest Hits Czyli Ostatnia Posługa (Pronit)
1988: More Cohen by Maciej Zembaty (Canto)
1988: 7 życzeń - Piosenki kota Rademenesa (Tesco)
1989: Manhattan Live (Tesco)
1989: W prosektorium (Rogot)
1994: Ballady Leonarda Cohena (Quartet)
1998: Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88
1998: Zembaty STGS (Canto)
2000: Siła niewolników (Selles)
2000: Ballady (Agencja Artystyczna MTJ)
2002: In My Secret… Live (Agencja Artystyczna MTJ)
2002: Manhattan (Canto)
2002: 35 × Leonard Cohen (Agencja Artystyczna MTJ, 3CD)
2002: Piosenki z trumienki (podwójny album 1965–2002; Canto/System)
2004: Rodzina Poszepszyńskich (Agencja Muzyczna Polskiego Radia)
2005: Jestem twój (MTJ)
2009: Wolność znaczy Freedom (Nevermind 1–2)

Filmografia

Źródło: ^[14]

1970: Czkawka (etiuda szkolna; aktor)
1971: Niebieskie jak Morze Czarne (tekst piosenki)
1976: Nosił wilk razy kilka (film krótkometrażowy; scenariusz)
1976: Przechadzka (film animowany; współautor scenariusza)
1977: Około północy (scenariusz)
1977: Sam na sam (współpraca reżyserska, scenariusz)
1979: Terrarium (mężczyzna na przyjęciu u Marii; nie występuje w czołówce)
1984: Siedem życzeń (scenariusz, dialogi, dubbing – głos kota Rademenesa; nie występuje w czołówce)
1999: Palce lizać (lektor, odc. 2–9)
1999: O dwóch takich, co nic nie ukradli (tekst piosenki)
2003: Biała Róża (etiuda fabularna; wykonanie piosenki)
2004: Piosenką w komunę (film dokumentalny; jako on sam)

Teatr

1973: Lament (teksty piosenek), Teatr Wybrzeże, Gdańsk
1990: Goście (przekład), Słupski Teatr Dramatyczny, Słupsk
2002: Cohen (przekład), Teatr Muzyczny „Roma”, Warszawa
2006: Słynny niebieski prochowiec (przekład), Teatr Polski, Bielsko-Biała
2007: Pieśni miłości i nienawiści (przekład), Teatr im. Ludwika Solskiego, Tarnów
2009: Słynny niebieski prochowiec (przekład), Teatr Piosenki, Wrocław

Uwagi

↑ ^a ^b Część źródeł podaje, że artysta urodził się w Wadowicach; w rzeczywistości przeniósł się tam z rodziną wkrótce po narodzinach w Tarnowie.

Przypisy

↑ Biogram na stronach Culture.pl
↑ ^a ^b ^c ^d Maciej Zembaty - strona nieoficjalna. [dostęp 2011-06-27].
↑ Maciej Zembaty nie żyje. muzyka.interia.pl, 2011-06-27. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
↑ ^a ^b Maciej Zembaty nie żyje. wyborcza.pl. [dostęp 2011-06-29].
↑ Maciej Zembaty: Mój Cohen. Wrocław: OTO "Kalambur", 1988, s. 23.
↑ Maciej Zembaty Do Cohena trzeba dojrzeć. muzyka.dziennik.pl, 2008-09-29. [dostęp 2011-07-04].
↑ MarcinM. Kornak MarcinM., Odszedł Maciej Zembaty, „Nigdy Więcej”, 19, 2011, ISSN 1428-0884 .
↑ Maciej Zembaty internetowy ponury magazynier. maciejzembaty.pl. [dostęp 2011-06-27].
↑ „Tak to jest z sercem, że ono trach i przestaje pracować”. Maciej Zembaty nie żyje [online], TVN24.pl, 28 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04] .
↑ Pogrzeb Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach [online], Dzieje.pl, 8 lipca 2011 [dostęp 2021-06-16] .
↑ IAR: Maciej Zembaty spoczął na Powązkach. polskieradio.pl, 2011-07-08. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
↑ M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1073
↑ Film Polski, Film Polski (dwa różne rekordy w bazie danych)

Linki zewnętrzne

Maciej Zembaty w bazie Discogs.com (ang.)
Maciej Zembaty na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Maciej Zembaty w bazie IMDb (ang.)
strona archiwalna

[wadowice-2] Część źródeł podaje, że artysta urodził się w Wadowicach; w rzeczywistości przeniósł się tam z rodziną wkrótce po narodzinach w Tarnowie.

[mtj-1] Biogram na stronach Culture.pl

[poszep-3] Maciej Zembaty - strona nieoficjalna. [dostęp 2011-06-27].

[web1-4] Maciej Zembaty nie żyje. muzyka.interia.pl, 2011-06-27. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].

[wybwsp-5] Maciej Zembaty nie żyje. wyborcza.pl. [dostęp 2011-06-29].

[zembaty-6] Maciej Zembaty: Mój Cohen. Wrocław: OTO "Kalambur", 1988, s. 23.

[dziennik-7] Maciej Zembaty Do Cohena trzeba dojrzeć. muzyka.dziennik.pl, 2008-09-29. [dostęp 2011-07-04].

[Marcin_Kornak2011-8] MarcinM. Kornak MarcinM., Odszedł Maciej Zembaty, „Nigdy Więcej”, 19, 2011, ISSN 1428-0884 .

[web2-9] Maciej Zembaty internetowy ponury magazynier. maciejzembaty.pl. [dostęp 2011-06-27].

[web3-10] „Tak to jest z sercem, że ono trach i przestaje pracować”. Maciej Zembaty nie żyje [online], TVN24.pl, 28 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04] .

[dzieje-11] Pogrzeb Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach [online], Dzieje.pl, 8 lipca 2011 [dostęp 2021-06-16] .

[polskieradio-12] IAR: Maciej Zembaty spoczął na Powązkach. polskieradio.pl, 2011-07-08. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).

[13] Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

[MP_2011-107-1073-14] M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1073

[filmp-15] Film Polski, Film Polski (dwa różne rekordy w bazie danych)

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]