Mammuthus creticus

	Mammuthus creticus
	Bate, 1907
	Okres istnienia: plejstocen
	; Szkielet karłowatego ssaka z rodziny słoniowatych z Krety, prawdopodobnie M. creticus; (Ogród zoologiczny w Emmen, Holandia)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	trąbowce
Rodzina	słoniowate
Rodzaj	mamut
Gatunek	Mammuthus creticus
Synonimy
	Palaeoloxodon creticus; Elephas creticus;
	Palaeoloxodon creticus; Elephas creticus;
	Systematyka w Wikispecies

Mammuthus creticus – gatunek karłowatego mamuta zamieszkującego Kretę w epoce plejstocenu^[3]. Był najmniejszy ze wszystkich znanych dotychczas gatunków karłowatych mamutów^[1].

Historia odkryć i systematyka

Pierwsze pojedyncze kopalne ślady istnienia gatunku zostały po raz pierwszy odkryte w 1904 roku przez brytyjską paleontolog Dorothy Bate na wybrzeżu przylądku Malekas na Krecie^[2]. Eksponaty te są obecnie w posiadaniu Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[1]. Bate określiła gatunek w 1907 roku jako Elephas creticus. Przez wiele lat naukowcy nie byli pewni do którego rodzaju powinien zostać zaliczony. W tym regionie w epoce plejstocenu żyły tylko dwa rodzaje słoniowatych: Palaeoloxodon oraz mamut. Naukowcy znali fakty karłowacenia potomków gatunku Palaeoloxodon antiquus i najczęściej utożsamiali znalezione skamieniałości z tym gatunkiem. Za przynależnością gatunku do mamutów przemawiała jednak analiza biogeograficzna. Tę tezę potwierdzały wykonane później badania filogenetyczne. W ostatecznym rozstrzygnięciu pomogła analiza morfologiczna dobrze zachowanych części szkieletów (w tym uzębienia) odnalezionych przez paleontologów na Krecie w 2011 roku. Odkryte zostały w tym samym rejonie wyspy, w którym przed wiekiem odnalazła pierwsze ślady Bate. Obecne znalezisko było zlokalizowane w klifie przylądku Malekas, na poziomie około 20–30 m nad obecnym poziomem morza. Badania wykazały, że zarówno szczątki znalezione przez Bate, jak i obecnie odkryte należały do gatunku, który jednoznacznie należy sklasyfikować w rodzaju Mammuthus. Określono także, że Mammuthus creticus był najprawdopodobniej skarłowaciałym gatunkiem pochodzącym od żyjących we wczesnym plejstocenie Mammuthus meridionalis lub od żyjących w późnym pliocenie Mammuthus rumanus^[1].

Morfologia

Karłowacenie prehistorycznych gatunków należących do słoniowatych żyjących na śródziemnomorskich wyspach jest zjawiskiem dobrze znanym naukowcom. Szereg innych gatunków ssaków również ulegał karłowaceniu wyspowemu. Niemal wszystkie skarłowaciałe gatunki słoniowatych pochodziły od żyjącego na kontynencie Palaeoloxodon antiquus. Jedynym znanym dotychczas wyjątkiem był Mammuthus lamarmorai żyjący na Sardynii. Mechanizm i przyczyny karłowacenia nie zostały dotychczas odkryte. Jedna z hipotez głosi, że w warunkach niedoboru pożywienia preferowane są osobniki mniejsze, a na wyspach nie są one eliminowane przez drapieżniki, gdyż często na tych wyspach ich brak. W ten sposób brak jest presji doboru naturalnego na utrzymanie dużych rozmiarów ciała^[4]. M. creticus miał wielkość porównywalną z karłowatymi gatunkami z rodzaju Palaeoloxodon znanymi z Sycylii i Malty, ale był mniejszy od wszystkich znanych dotychczas karłowatych mamutów. Jego masa ciała wynosiła około 310 kg. W kłębie miał wysokość około 1,13 m^[1] (podczas gdy sycylijskie karłowate trąbowce miały 90 cm wysokości)^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Victoria L. Herridge, Adrian M. Lister. Extreme insular dwarfism evolved in a mammoth. „Proceedings of the Royal Society B:”, s. 1471–2954, 2012-05-10. The Royal Society. DOI: 10.1098/rspb.2012.0671. ISSN 0962-8452. (ang.).
↑ ^a ^b Dorothea M. A. Bate. On Elephant Remains from Crete, with Description of Elephas ceticus, sp. n. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 77 (2), s. 238–250, 1907. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1907.tb01813.x.
↑ Nikos Poulakakis, Moysis Mylonas, Petros Lymberakis, Charalampos Fassoulas. Origin and taxonomy of the fossil elephants of the island of Crete (Greece): problems and perspectives. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 186 (1–2), s. 163–183, 2002. Elsevier. DOI: 10.1016/S0031-0182(02)00451-0. ISSN 0031-0182. (ang.).
↑ ^a ^b Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 404. ISBN 83-01-12632-9.

[Herridge-1] Victoria L. Herridge, Adrian M. Lister. Extreme insular dwarfism evolved in a mammoth. „Proceedings of the Royal Society B:”, s. 1471–2954, 2012-05-10. The Royal Society. DOI: 10.1098/rspb.2012.0671. ISSN 0962-8452. (ang.).

[Bate-2] Dorothea M. A. Bate. On Elephant Remains from Crete, with Description of Elephas ceticus, sp. n. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 77 (2), s. 238–250, 1907. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1907.tb01813.x.

[Poulakakis-3] Nikos Poulakakis, Moysis Mylonas, Petros Lymberakis, Charalampos Fassoulas. Origin and taxonomy of the fossil elephants of the island of Crete (Greece): problems and perspectives. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 186 (1–2), s. 163–183, 2002. Elsevier. DOI: 10.1016/S0031-0182(02)00451-0. ISSN 0031-0182. (ang.).

[szarski-4] Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 404. ISBN 83-01-12632-9.

[3]

[1]

[2]

[4]