Mapa morska

Mapa morska – rodzaj mapy będącej graficznym przedstawieniem obszarów morskich i przyległych do nich terenów przybrzeżnych.

Mapa tego typu zawiera informacje o głębokości wody, ukształtowaniu dna, przebiegu linii brzegowej, pływach, prądach, zagrożeniach nawigacyjnych, portach, mostach i wiele innych danych potrzebnych do bezpiecznej nawigacji.

Umiejętność posługiwania się mapą jest niezbędna dla nawigatora.

Odwzorowanie

Używanie globusa ze zrozumiałych względów nie nadaje się do prowadzenia nawigacji. Z tego powodu:

mapy morskie wykonuje się w większości przypadków w rzucie Merkatora. Rzut ten spełnia podstawowe warunki dla mapy morskiej, tj. zachowana jest wierność kątów (możliwe wykreślanie kursów); zachowana jest wierność odległości (zobacz mila morska) oraz umożliwia żeglugę po loksodromie,
czasami mapy morskie wykonuje się też w rzucie gnonomicznym dla pokazania obszarów podbiegunowych oraz dla żeglugi po ortodromie.

Budowa mapy morskiej

Każda mapa morska składa się z kilku ważnych informacji:

Tytuł mapy - umieszczony w widocznym miejscu, zawiera elementy:
- znak wydawcy mapy
- opis obszaru objętego mapą
- skala podana dla głównego równoleżnika (rzut Merkatora nie zachowuje skali na całej powierzchni)
- jednostki użyte do określenia głębokości
- numer katalogowy mapy (umieszczony również na brzegu, tak aby był dostępny po zwinięciu lub złożeniu)
Ramka z opisem zawierającym:
- data wydania (na dolnym marginesie)
- spis poprawek
- wymiary mapy w milimetrach (dla porównania skali, gdyż mapy pod wpływem wilgoci mogą zmienić swoje rozmiary)
- w lewym dolnym rogu miejsce na małe poprawki nanoszone przez użytkownika z Wiadomości Żeglarskich (patrz locja).

Podział map morskich

Mapy morskie można podzielić w oparciu o skalę i treść jaką przedstawiają. Wyróżniamy głównie:

Morskie mapy nawigacyjne
- mapy generalne - wykonane przeważnie w małej skali:
  - planowanie tras żeglugowych 1:10 000 000
  - trasy oceaniczne 1:3 500 000
- mapy brzegowe - mapy o średniej skali:
  - przybrzeżne obszary ograniczone 1:300 000 - 1:200 000
  - podejścia do portów 1:100 000 i więcej
- plany - mapy o dużej skali:
  - obszary kotwicowisk i portów 1:50 000 i więcej
  - obszary terminali 1:12 500 i więcej
Morskie mapy pomocnicze wykonane w rzucie gnomonicznym przeważnie w małej skali. Możemy do nich zaliczyć:
- arkusze zliczeniowe (wykorzystywane przeważnie w żegludze oceanicznej)
- nakresy radarowe
- diagramy
Morskie mapy informacyjne sporządzone w małej skali, które nie nadają się do prowadzenia nawigacji i zawierają informacje:
- meteorologiczne
- hydrograficzne
- ogólnonawigacyjne

Oznaczenia na mapach morskich

Ze względu na konieczność zaznaczania na mapach nawigacyjnych wielu istotnych dla żeglugi szczegółów, z jednoczesnym zachowaniem przejrzystości każdej z map, wprowadzono zestaw znaków i skrótów (ang. symbols and abbreviations), publikowany w broszurze Admiralicji brytyjskiej nr 5011. Znajomość znaków i skrótów jest niezbędna do prowadzenia żeglugi, gdyż duża ich część symbolizuje niebezpieczeństwa nawigacyjne niewidoczne gołym okiem lub inne ważne z punktu widzenia prowadzenia statku miejsca (np. latarnie morskie).

Zobacz też

Bibliografia

Mirosław Jurdziński: Podstawy Nawigacji Morskiej. Gdynia: Fundacja Rozwoju Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, 2003. ISBN 83-87438-58-8.
Franciszek Wróbel: Vademecum Nawigatora. Gdynia: Trademar, 2006. ISBN 83-915444-3-5.