Marcjanus Kapella

Marcjanus Kapella lub Marcjan Kapella (łac. Martianus Felix Capella) – żyjący na przełomie IV i V wieku prawnik oraz nauczyciel, pochodzący z rzymskiej prowincji Afryka. Urodził się i działał prawdopodobnie w Kartaginie.

Autor dzieła, będącego rodzajem encyklopedii, napisanej częściowo prozą, a w części wierszem. Po dostosowaniu przez Kasjodora w VI wieku dla potrzeb Kościoła (Institutiones), stało się ono w średniowieczu głównym podręcznikiem.

Kapella, nawiązując do Warrona, dokonał podziału nauki na siedem działów, wprowadzając termin Siedem sztuk wyzwolonych. Podział ten utrzymał się w średniowiecznym podziale na Trivium i Quadrivium.

Nie zachował się tytuł składającego się z 9 ksiąg dzieła. Nazywane jest ono najczęściej od tytułu 2 pierwszych ksiąg – De nuptiis Philologiae et Mercurii (Zaślubiny filologii z Merkurym). Autor opisuje w nich alegorycznie przyjęcie weselne Merkurego i Filologii. Panna młoda w prezencie ślubnym obdarowuje małżonka siedmioma służkami, z których każda jest uosobieniem jednej z siedmiu sztuk wyzwolonych. Kolejne księgi opisują poszczególne sztuki. Są to:

• De arte grammatica,
• De arte dialectica,
• De arte rhetorica,
• De geometrica,
• De arithmetica,
• De astrologia,
• De harmonia.

Zaślubiny, oprócz próby podsumowania współczesnej wiedzy, mają również walory literackie. Fragmentami autor nawiązuje do stylu Metamorfoz Apulejusza, używając nie mniej ozdobnego stylu.