Marcowy Zając
Marcowy Zając (ang. March Hare), znany również jako Szarak bez Piątej Klepki – fikcyjna postać z książki Lewisa Carrolla Alicja w Krainie Czarów[1].
| |
| Pierwsze wystąpienie | |
|---|---|
| Twórca | |
| Dane biograficzne | |
| Pochodzenie | |
| Płeć |
męska |
Charakterystyka
edytujJest to antropomorficzny zając szarak[2]. Ilustracje Johna Tenniela do pierwszego wydania Alicji w Krainie Czarów przedstawiają go ze słomą na głowie, co jest powszechnym przedstawieniem szaleństwa lub irracjonalności w epoce wiktoriańskiej[3]. Po raz pierwszy pojawia się w siódmym rozdziale, gdzie wraz z Szalonym Kapelusznikiem i Susłem przeżywają niekończący się podwieczorek przed domem Zająca. Marcowy Zając oraz Kapelusznik wspomniani zostają w rozdziale szóstym, gdy Alicja decyduje, kogo z nich chce odwiedzić. Kot z Cheshire opowiada Alicji, że obaj są obłąkani. Marcowy Zając wraz z kompanami ponownie pojawiają się w rozdziale jedenastym, a Zając zostaje wezwany jako świadek w procesie o kradzież ciastek Królowej Kier.
Gospodarz podwieczorku i ze wszystkich jego uczestników zachowuje najbardziej nieprzewidywalnie, do tego stopnia iż Alicja cieszy się, że obecnie jest maj i jest mniej szalony niż byłoby to w marcu. Mieszka w domu, w którym wszystko jest wycięte na kształt zajęczej głowy i uszu[4]. Podobnie jak jego towarzysze, Marcowy Zając uważa, że jest zobowiązany do uczestniczenia w obłąkanej herbatce na zawsze, odkąd mówi się, że Kapelusznik „zabijał czas”, śpiewając dla Królowej Kier.
Marcowy Zając pojawia się w Po drugiej stronie lustra jako anglosaski posłaniec Białego Króla pod pseudonimem „Haigha”, co rymuje się z „burmistrzem” (ang. mayor). Mimo to, Alicja nie rozpoznaje w posłańcu Marcowego Zająca. Martin Gardner podaje, że Haigha brzmi podobnie co hare (pol. zając), stąd został przedstawiony z głową zająca[5].
Inspiracja postaci
edytujImię Marcowego Zająca wywodzi się od angielskiego idiomu mad as a March hare (pol. wariować jak marcowy zając), które było bardzo rozpowszechnione w czasach Carrolla. Pojawiło się już w zbiorze przysłów Johna Heywooda opublikowanym w 1546 roku. Powiedzenie to opiera się na popularnym przekonaniu, zgodnie z którym w marcu samce zajęcy zachowują się nieprzewidywalnie: w rzeczywistości, zauważa Martin Gardner, w okresie godowym (późna zima/wczesna wiosna) samice zajęcy szaraków mają tendencję do oddalania się od niechcianych samców brutalnie je kopiąc lub wykonując bardzo długie skoki[6][7]. Część dialogów jak No room, No room! czy Have some more wine. są zaczerpnięte z ówczesnych wyrażeń i tekstów kultury[1].
Według Harry’ego Morgana Ayresa, że tworząc Haighę Carroll mógł mieć na myśli Daniela Henry’ego Haigha, znanego XIX-wiecznego eksperta od run saskich i autora dwóch naukowych książek o Sasach[5]. Roger Green sugeruje z kolei, że przebranie Marcowego Zająca i Kapelusznika wynikło z sytuacji opisanej przez Carrolla w jego dzienniku. 5 grudnia 1863 roku Carroll wraz z Lidell i jej córkami udał się do kościoła na pasterkę i jedna z scenek była osadzona w czasach Anglosasów. Stąd zdecydował na danie postaciom ubrań z epoki[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Sewell 2016 ↓, s. 78.
- ↑ Allaway i Barter 2023 ↓, s. 66.
- ↑ Simpson 1994 ↓, s. 149.
- ↑ Gardner 1990 ↓, s. 81.
- ↑ a b c Gardner 1990 ↓, s. 263.
- ↑ Lewis-Stempel 2019 ↓.
- ↑ Gardner 1990 ↓, s. 78.
Bibliografia
edytuj- Zia Allaway, Guy Barter: RHS Garden Almanac 2024: A Seasonal Guide to Growing, Harvesting and Enjoying Nature. Londyn: Frances Lincoln, 2023. ISBN 978-0-7112-8900-0. (ang.).
- Martin Gardner: More Annotated Alice: Alice's Adventures in Wonderland and Through the Looking-Glass and What Alice Found There. Nowy Jork: Random House, 1990. ISBN 0-394-58571-2. (ang.).
- Byron W. Sewell: The Annotated Alice in nurseryland : Lewis Carroll's newly discovered suppressed precursor to The nursery “Alice”. Portlaoise: Evertype, 2016. ISBN 978-1-78201-152-1. (ang.).
- John Lewis-Stempel: The Private Life of the Hare. Londyn: Transworld, 2019. ISBN 978-1-4735-4250-1. (ang.).
- Roger Simpson: Sir John Tenniel: Aspects of His Work. Cranbury: Associated University Presses, 1994. ISBN 0-8386-3493-1. (ang.).