Mars 3

Lądownik Mars 3
	<img alt="Ilustracja" src="https//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Mars3_lander_vsm.jpg/240px-Mars3_lander_vsm.jpg" decoding="async" width="240" height="168" class="mw-file-element" data-file-width="640" data-file-height="449">
Zaangażowani	ZSRR
Indeks COSPAR	1971-049F
Rakieta nośna	Orbiter Mars 3
	Orbita (docelowa, początkowa)
	Czas trwania
Początek misji	2 grudnia 1971 (09:14 UTC)
Data lądowania	2 grudnia 1971 (13:49 UTC)
Koniec misji	2 grudnia 1971
	Wymiary
Masa całkowita	358 kg

Orbiter Mars 3
Zaangażowani	ZSRR
Indeks COSPAR	1971-049A
Rakieta nośna	Proton K z dodatkowym członem Blok D
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachstan
Cel misji	Mars
	Orbita (docelowa, początkowa)
Perycentrum	1500 km
Apocentrum	211 400 km
Okres obiegu	12 d 19 godz.
Nachylenie	60°
	Czas trwania
Początek misji	28 maja 1971 (15:26:30 UTC)
Koniec misji	22 sierpnia 1972
	Wymiary
Masa całkowita	(z lądownikiem) 4650 kg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mars 3 (ros. Марс 3) – radziecka sonda kosmiczna wysłana na Marsa w ramach programu Mars, 9 dni po bliźniaczej misji Mars 2^[1]^[2]. Lądownik tej sondy został pierwszym pojazdem w historii, który bezpiecznie osiadł na marsjańskim gruncie, jednak po 14,5 sekundy transmisji utracono z nim łączność^[3].

Konstrukcja i przebieg misji

Orbiter

Orbiter Mars 3 miał za zadanie fotografować Marsa z orbity, prowadzić badania atmosfery Marsa oraz temperatury gruntu, a także obserwacje topograficzne, monitorowanie wiatru słonecznego, badanie międzyplanetarnego i marsjańskiego pola magnetycznego, a także służył jako satelita komunikacyjny pomiędzy lądownikiem a kontrolą na Ziemi. Podczas manewru wejścia sondy na orbitę wokół Marsa orbiter stracił część paliwa, wskutek czego nie wszedł na orbitę o okresie 20 godzin, lecz na dużo dalszą, o okresie równym 12 dni i 19 godzin. Podczas trwania misji (tj. od grudnia 1971 do maja 1972, choć transmisje trwały aż do sierpnia) orbitery Mars 2 i Mars 3 przesłały łącznie 60 zdjęć i inne dane pomiarowe.

Lądownik

Lądownik Mars 3 był zamknięty w specjalnym module opadania, wyposażonym w spadochron oraz rakiety hamujące. Sam lądownik miał kształt podobny do lądownika sondy Łuna 9, jednak różnił się od niego znacząco. Był wyposażony w dwie kamery telewizyjne i spektrometr, oraz urządzenia do badania mechanicznych i chemicznych właściwości gruntu.

Lądownik wylądował na Marsie 2 grudnia 1971 o 13:49 czasu GMT (pięć dni po rozbiciu się identycznego lądownika sondy Mars 2), w kraterze Ptolemaeus, w miejscu o przybliżonych współrzędnych ♂ 45°S 158°W/-45,000000 -158,000000. Urządzenie rozpoczęło pracę, jednak po 14,5 s pracy łączność między lądownikiem a Ziemią zanikła^[4]^[5]. Jedyne dane przesłane przez lądownik to nieczytelny fragment obrazu; można jedynie stwierdzić, że natężenie oświetlenia terenu było małe (około 70 luksów)^[1].

Wewnątrz lądownika znajdował się łazik o nazwie PrOP-M (ros. Прибор оценки проходимости – Марс, „instrument oceny drożności – Mars”), który miał być wypuszczony za pomocą manipulatora i przejść na płozach w pole widzenia kamer, zatrzymując się co 1,5 m na badania. Z powodu awarii lądownika łazik nie został wypuszczony.

Miejsce lądowania zostało sfotografowane przez sztucznego satelitę Marsa, amerykańską sondę Mars Reconnaissance Orbiter w 2007 r. W 2013 roku ogłoszono, że na zdjęciach prawdopodobnie widać lądownik Mars 3, jego spadochron, rakietowy silnik hamujący i osłonę termiczną^[4]^[5].

Zdjęcia

Model lądownika Mars 3 w muzeum NPO Ławoczkin

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Ted Stryk: Mars 3. [dostęp 2012-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).
↑ V.G. Perminov: The Difficult Road to Mars. lipiec 1999. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-24)]. (ang.).
↑ NASA's mars probe website. NASA. [dostęp 2012-07-16]. (ang.).
↑ ^a ^b Guy Webster: NASA Mars Orbiter Images May Show 1971 Soviet Lander. NASA/Jet Propulsion Laboratory, 2013-04-11. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Krzysztof Kanawka: Czy odnaleziono lądownik Mars 3?. Kosmonauta.net, 2013-04-12. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-04)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Komunikat TASS o lądowaniu sondy Mars 3 (po rosyjsku) (Wikiźródła)
Larry Klaes. The Rocky Soviet Road to Mars. „Electronic Journal of the Astronomical Society of the Atlantic”. 1 (3), październik 1989. Bibcode: 1990SpFl...32..273K. (ang.).

[stryk-1] Ted Stryk: Mars 3. [dostęp 2012-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).

[perminov-2] V.G. Perminov: The Difficult Road to Mars. lipiec 1999. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-24)]. (ang.).

[nasa-3] NASA's mars probe website. NASA. [dostęp 2012-07-16]. (ang.).

[MRO-4] Guy Webster: NASA Mars Orbiter Images May Show 1971 Soviet Lander. NASA/Jet Propulsion Laboratory, 2013-04-11. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).

[MROpl-5] Krzysztof Kanawka: Czy odnaleziono lądownik Mars 3?. Kosmonauta.net, 2013-04-12. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-04)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]