Medal „Za uśmierzenie buntu polskiego”
Medal za Uśmierzenie Buntu Polskiego[4] (ros. Медаль „За усмирение польского мятежа”) – odznaczenie Imperium Rosyjskiego ustanowione dla wyróżnienia uczestników tłumienia powstania styczniowego[4][1][2].
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
średnica – 28 mm |
| Kruszec | |
| Wydano |
ok. 600 tys. (368 133 szt. – jasny brąz, 231 221 szt. – ciemny brąz)[1][2][3] |
Historia
edytujOdznaczenie zostało ustanowione ukazem cesarza Aleksandra II Romanowa z dnia 1 stycznia 1865[5], dla nagrodzenia uczestników walk przeciwko polskim oddziałom powstańczym w trakcie powstania styczniowego w latach 1863-1864[1][2][3].
Medal posiadał jeden stopień oraz dwa warianty różniące się kolorem – jasny i ciemny brąz, które przyznawano różnym grupom uczestników[2][3].
W latach 1865–1868 w mennicy w Petersburgu wybito 368 133 sztuki z medalu jasnego brązu i 231 221 sztuk z ciemnego brązu, czyli łącznie 599 354 sztuki dwóch wariantów medalu[2]. Medale wybito w kilku seriach: w 1865 roku wybito wszystkie medale wariantu z jasnego brązu i 24 800 sztuk z ciemnego brązu[2]. W 1866 r. wybito większość medali z ciemnego brązu, czyli 187 685 sztuk, a w następnych latach 1867–1868 odpowiednio 9736 i 9000 sztuk medali z ciemnego brązu[1][2].
Zasady nadawania
edytujOdznaczenie wykonane z jasnego brązu otrzymali wojskowi wszystkich rang od generała do szeregowego, żołnierze straży pogranicza, małorosyjskich pułków kozackich guberni czernihowskiej i połtawskiej, milicji konnej ujezdów dyneburskiego i rzeżyckiego, medycy, kapelani wojskowi, którzy w latach 1863–1864 brali udział w walkach z powstańcami, medal ten nadawano też chłopom, którzy walczyli z bronią w ręku[1][2]. Od 1877 nadawano go też wojskowym wszystkich rang rosyjskiej marynarki wojennej, którzy w czasie powstania znajdowali się na okrętach u brzegów Kurlandii[1][2].
Odznaczenie wykonane z ciemnego brązu otrzymywali urzędnicy cywilni i wojskowi, którzy w latach 1863–1864 służyli na terenie Królestwa Polskiego i Kraju Zachodniego, którzy nie brali udziału w walkach, ale swoimi działaniami wspomagali tłumienie powstania, przyznawano go również innym obywatelom, którzy wspomagali rosyjską administrację oraz wojsko[1][2].
Wybito 368 133 sztuki w kolorze jasnobrązowym i 231 221 sztuk w kolorze ciemnobrązowym. Łącznie nadano około 600 tysięcy medali w obu wariantach[1][2][3].
Opis odznaki
edytujOdznaką medalu jest okrągły medal o średnicy 28 mm wykonany z jasnego i ciemnego brązu[1][2][3].
Na awersie medalu znajduje się herb Rosji – dwugłowy czarny orzeł z carską koroną, trzymający w szponach berło i jabłko, który na piersi ma herb Księstwa Moskiewskiego – tarczę z wizerunkiem św. Jerzego walczącego ze smokiem.
Na rewersie w centralnej części znajduje się data 1863 – 1864, a wzdłuż krawędzi wokół medalu napis „ЗА УСМИРЕНИЕ ПОЛЬСКАГО МЯТЕЖА” (Za uśmierzenie polskiego buntu).
Medal zawieszony jest na pięciokątnej blaszce pokrytej wstążką w kolorach Imperium Rosyjskiego, paski: biały, pomarańczowy i czarny.
Galeria
edytuj-
-
Dwa warianty medalu z baretką -
Awers i rewers medalu (Muzeum w Łowiczu, wystawa stała, 2023)
Odznaczeni
edytujWśród nich znaleźli się m.in.:
- Józef Kowalewski (ciemnobrązowy) – polski filolog doceniony za swoją lojalność na urzędzie dziekana Wydziału Historyczno-Filologicznego warszawskiego uniwersytetu[6]
- Władysław Pieńkowski – późniejszy prezydent Łodzi
- Konstanty Romanow (1827–1892)
- Michaił Daragan
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Биткин В. В.: Сводный каталог медалей России. Наградные медали для ношения. Kijów: Юнона-монета, 2008, s. 649—650. ISBN 966-9551-3-11. (ros.). — № 974
- ↑ a b c d e f g h i j k l Петерс Д. И.: Наградные медали Российской империи XIX—XX веков. Каталог. Moskwa: Археографический центр, 1996, s. 184—185. ISBN 5-86169-043-X. (ros.). — № 144
- ↑ a b c d e Медаль За усмирение польского мятежа 1863-1864 гг., sw45.land.ru, 13 stycznia 2013
- ↑ a b Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 616-622.
- ↑ Data według starego stylu
- ↑ Władysław Kotwicz, Józef Kowalewski, orientalista (1801–1878), 1948, s. 129.
Bibliografia
edytuj- М. А. Изотова: Ордена и медали России и СССР. Moskwa: Владис, 2010, s. 265-267. ISBN 978-5-9567-0960-3. (ros.).
- Александр Кузнецов, Николай Чепурнов: Наградная медаль. Moskwa: Патриот, 1995. ISBN 5-7030-0452-7.