Metr

Metr (stgr. μέτρον miara) – jednostka podstawowa długości w układach: SI, MKS, MKSA, MTS, oznaczenie m. W myśl definicji zatwierdzonej przez XVII Generalną Konferencję Miar w 1983 jest to odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s.

metr [m]

Układ	SI
Wymiar	$\mathrm {m}$
Jednostka	długości, szerokości, odległości, drogi, grubości
Typowe symbole wielkości	l, L, x, s, w, h
w jednostkach SI	podstawowa
w jednostkach CGS	$\mathrm {1\,m=10^{2}\,cm}$
w jednostkach anglosaskich	$\mathrm {1\,m\approx 1{,}094\,yd}$
Pochodzenie nazwy	stgr. μέτρον (métron) – miara

Wzorzec metra z lat 1889–1960

Poprzednio metr zdefiniowany był jako:

• (1795–1889) długość równa $10^{-7}$ długości mierzonej wzdłuż południka paryskiego od równika do bieguna. Na podstawie tej definicji wykonano platynoirydowy wzorzec metra. W trakcie powtórnych pomiarów stwierdzono różnice między wzorcem a definicją. Wzorzec przechowywany jest w Międzynarodowym Biurze Miar i Wag w Sèvres koło Paryża.
• (1889–1960) I Generalna Konferencja Miar (1889) określiła metr jako odległość między odpowiednimi kreskami na wzorcu, równą $0,999914\cdot 10^{-7}$ połowy południka ziemskiego.
• (1960–1983) XI Generalna Konferencja Miar (1960) zdefiniowała metr jako długość równą 1 650 763,73 długości fali promieniowania w próżni odpowiadającego przejściu między poziomami 2p¹⁰ a 5d⁵ atomu ⁸⁶Kr (kryptonu 86).
• (1983–2019) Długość drogi przebytej w próżni przez światło w czasie ${\frac {1}{299\ 792\ 458}}s$;
• (2019) XXVI Generalna Konferencja Miar (13–16.11.2018) zdefiniowała metr jako: oznaczenie m, jest to jednostka długości w SI. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej prędkości światła w próżni c, wynoszącej 299 792 458, wyrażonej w jednostce m s⁻¹, przy czym sekunda zdefiniowana jest za pomocą częstotliwości cezowej Δν_Cs. Definicja ta weszła w życie 20.05.2019 roku.

Przeliczenie metra na niektóre jednostki niemetryczne:

1 metr = 0,231481 pręta nowego polskiego = 0,468700 sążnia rosyjskiego = 1,093614 jarda = 3,280840 stóp angielskich

Przedrostki SI

Wielokrotności i podwielokrotności jednostki (wyróżniono najczęściej używane):

Wielokrotności				Podwielokrotności
Mnożnik	Nazwa	Symbol		Mnożnik	Nazwa	Symbol
100	metr	m
101	dekametr	dam		10−1	decymetr	dm
102	hektometr	hm		10−2	centymetr	cm
103	kilometr	km		10−3	milimetr	mm
106	megametr	Mm		10−6	mikrometr	µm
109	gigametr	Gm		10−9	nanometr	nm
1012	terametr	Tm		10−12	pikometr	pm
1015	petametr	Pm		10−15	femtometr	fm
1018	eksametr	Em		10−18	attometr	am
1021	zettametr	Zm		10−21	zeptometr	zm
1024	jottametr	Ym		10−24	joktometr	ym

Wielokrotności wyższe niż kilometr są praktycznie nieużywane. Do opisywania odległości w skali astronomicznej stosuje się raczej tysiące i miliony kilometrów lub jednostki pozaukładowe: rok świetlny, parsek, jednostka astronomiczna.

Najmniejszą praktycznie używaną podwielokrotnością jest nanometr. Mniejszych jednostek używa się głównie w fizyce kwantowej.

Zobacz też

• jednostki pola powierzchni i objętości
• metr katolicki
• metr przestrzenny
• miary rzymskie

Linki zewnętrzne

• Zmiany definicji metra na przestrzeni lat na archiwalnej stronie Międzynarodowego Biura Miar i Wag. bipm.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-26)]. (ang.).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024)