Mikołów
Mikołów (niem. Nikolai[4]) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, siedziba władz powiatu mikołowskiego, w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
miasto i gmina | |||
Rynek z ratuszem | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Konurbacja | |||
Data założenia |
przed 1222 r. (pierwsza pisemna wzmianka) | ||
Prawa miejskie |
1547[1] | ||
Burmistrz |
Stanisław Piechula | ||
Powierzchnia |
79,2[2] km² | ||
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
Strefa numeracyjna |
32 | ||
Kod pocztowy |
43-190 do 43-197 | ||
Tablice rejestracyjne |
SMI | ||
Położenie na mapie powiatu mikołowskiego | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||
50°09′49″N 18°54′14″E/50,163611 18,903889 | |||
TERC (TERYT) |
2408021 | ||
SIMC |
0941286 | ||
Hasło promocyjne: Mikołów – ogród życia | |||
Urząd miejski Rynek 1643-190 Mikołów | |||
Strona internetowa | |||
BIP |
Według danych z 31 grudnia 2021 roku w Mikołowie żyje 41 314 osób[3].
Mikołów uzyskał lokację miejską w 1276 roku, ponowne nadanie praw miejskich przed 1300 rokiem[5].
Położenie
edytujMikołów położony jest na Wyżynie Śląskiej, graniczy bezpośrednio od wschodu z Katowicami, od południa z Tychami, gminą Wyry, Łaziskami Górnymi i Orzeszem, od zachodu z gminą Ornontowice i gminą Gierałtowice, a od północy z Rudą Śląską. Współrzędne geograficzne centrum miasta wynoszą: 50º 10' szerokości geograficznej północnej i 18º 54' długości geograficznej wschodniej[6].
Pod względem historycznym Mikołów pierwotnie należał do Małopolski jako część kasztelanii bytomskiej, położonej w ziemi krakowskiej[7]. W 1179 kasztelanię bytomską włączono do księstwa raciborskiego i od tamtego czasu Mikołów leży na Górnym Śląsku[8].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego.
Powierzchnia miasta wynosi 79,2 km²[2]. Miasto zajmuje 34% powierzchni powiatu.
Według danych z 2017 r. powierzchnia lasów w Mikołowie wynosiła 2147 ha[9]
Sąsiednie gminy: Gierałtowice, Katowice, Łaziska Górne, Ornontowice, Orzesze, Ruda Śląska, Tychy, Wyry.
Podział administracyjny
edytujDzielnica:
Sołectwa:
Osiedla:
- Osiedle Przy Plantach
- Adama Mickiewicza
- C.K. Norwida
- Grunwaldzkie
- Jana Kochanowskiego
- Józefa Piłsudskiego
- Juliusza Słowackiego
- Leśna Bryza
- Słoneczna Polana
- Wojciecha Korfantego
- Nowy Świat
Demografia
edytuj31 grudnia 2018 | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
osób zameldowanych na pobyt stały | % | osób zameldowanych na pobyt stały | % | osób zameldowanych na pobyt stały | % |
39 329 | 100 | 20 551 | 52,25 | 18 778 | 47,75 |
W samej dzielnicy i sołectwach zameldowanych było kolejno:
– Kamionka: 6 455 osób (2017),
– Borowa Wieś: 2642 osoby,
– Bujaków: 2230 osób (2022),
– Mokre: 2379 osób,
– Paniowy: 1708 osób,
– Śmiłowice: 1076 osób.
Piramida wieku mieszkańców Mikołowa w 2014 roku[10]:
Nazwa
edytujNazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od imienia Mikołaj, nie jest jednak pewne, czy pochodzi od św. Mikołaja Biskupa (najstarszy kościółek, a właściwie kapliczka, poświęcona jest św. Mikołajowi), czy też od jakiegoś dziedzica imieniem Mikołaj (po ludowemu Mikula), bogatego właściciela mieszkającego w tej okolicy w czasach powstania osady. Za drugą możliwością przemawiają dawne nazwy miasta: Miculow, Mikulau, Mikulow, Mikułów (w księgach kościelnych ta ostatnia nazwa występuje do 1824) oraz data fundacji kościoła- nastąpiła ona później niż 1222 rok[11]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod niemiecką nazwą Nicolai[12] i polską Mikołow (org. polnisch Mikołow). Statystyczny opis Prus z 1837 roku wymienia tylko niemiecką nazwę Nikolai[13].
Istnieje również stare podanie opowiadające o początkach tego miasta, niepoparte jednak żadnymi dowodami historycznymi. Podanie opowiada o handlarzach bydłem, którzy zatrzymali się w tych okolicach na odpoczynek. W trakcie nocy nagle zachorowało całe bydło. Przerażeni handlarze zaczęli się modlić i ślubować św. Mikołajowi wybudowanie kaplicy, jeżeli święty sprawi, że bydło wyzdrowieje. Bydło rzeczywiście wyzdrowiało, a handlarze zbudowali ślubowaną kaplicę ku czci św. Mikołaja.[potrzebny przypis]
Historia
edytujKalendarium
edytuj- 1222 – pierwsza historyczna wzmianka o Mikołowie – w dokumencie wydanym przez księcia opolskiego Kazimierza I dla biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, gdzie jako świadek wymieniony jest hrabia Andrzej, kasztelan z Mikołowa (oryg. comes Andreas, castellanus de Miculow). Świadczy to o tym, iż Mikołów pełnił już funkcje w administracji państwowej jako gród i siedziba kasztelanii.
- 1228 – wzmianka o Mikołowie pojawiła się w dokumencie księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza I, będącym umową z wojewodą Klemensem, gdzie jako świadek, po raz kolejny, pojawia się kasztelan mikołowski, Andrzej. Podobne wzmianki, w których występuje ów Andrzej, znajdujemy również w dokumentach z lat 1232 i 1234.
- 1258 – w dokumentach księcia Władysława opolskiego dwukrotnie pojawia się kasztelan mikołowski imieniem Jan, syn Wernera.
- 1265–1280 – rozbudowa miasta przez Jana z Grabia.
- 1266 – 1 marca pierwsza wzmianka o kościele pw. św. Wojciecha w Mikołowie; biskup krakowski Paweł przebywający w Sławkowie nadał kościołowi św. Wojciecha w Mikołowie dziesięciny ze wsi Przeczyce, Toporowice i Targoszyce (dziś część Mierzęcic). Mikołów należał w tych czasach do dekanatu Sławkowskiego.
- 1349 – 1350 – epidemia czarnej ospy[14], umiera 1/3 mieszkańców miasta.
- 1375 – książę raciborski Jan I sprzedaje miasto Mikołów i Pszczynę z okolicami księciu opolskiemu Władysławowi Opolczykowi.
- 1473 – w okolicach miasta zatrzymały się wojska księcia rybnickiego Wacława[15].
- ok. 1500 – początki[14] górnictwa.
- 1545 – cesarz niemiecki Ferdynand I nadaje miastu Mikołów prawo do urządzania jarmarków i targów tygodniowych.
- 1547 – 27 lipca nadanie Mikołowowi ordynacji miejskiej, staraniem ówczesnego pana ziemi pszczyńskiej, barona Jana Thurzo. Od tej daty, Mikołów stał się miastem.
- 1580 – czasy Reformacji, do Mikołowa przybywa pierwszy pastor.
- 1630 – parafia mikołowska wraca w ręce katolików (proboszczem zostaje Tomasz Aleksander Czarniecki).
- 1645 – miasto dotknęła klęska pożaru – świadczy o tym dokument z tegoż roku, w którym miasto Mikołów prosi urząd podatkowy we Wrocławiu o umorzenie 500 florenów zaległości podatkowych.
- 1760 – po raz pierwszy w dokumentach pojawia się dzisiejsza nazwa miasta „Mikołów”.
- 1794 – 20 maja największy pożar w historii miasta, centralna część miasta uległa zniszczeniu – pożar prawdopodobnie wybuchł w domu kowala Marcina Kozaka znajdującym się na rynku miasta.
- 1837 – w Mikołowie znajdują się 2 kościoły katolickie, szkoła, 250 domów, a zamieszkuje go 2000 osób[13].
- 1840 – L. Froehlich zakłada w Mikołowie fabrykę łyżek (przetrwała do końca stulecia).
- 1842 – otwarto fabrykę wyrobów żelaznych i części maszyn pod nazwą huta „Maria Ludwika”.
- 1845 – Tomasz Nowacki zakłada w Mikołowie polską drukarnię[16].
- 1848 – w Mikołowie miała miejsce epidemia tyfusu, zmarło wówczas 20% ogółu ludności.
- 1856 – zbudowano dworzec kolejowy w Mikołowie.
- 1858 – zbudowano hutę[14] „Waltera” (późniejsza Fabryka Palenisk Mechanicznych).
- 1861 – 25 września konsekracja nowego kościoła pw. św. Wojciecha, od 2008 roku, bazylika mniejsza.
- 1862 – austriacki przedsiębiorca Carl Gustav Dittrich zakłada papiernię[17].
- 1868 – uruchomienie gazowni miejskiej, która umożliwiła oświetlenie miasta i domów mieszkańców[17].
- 1872 – zburzenie starego ratusza, zbudowanego tymczasowo, po wielkim pożarze w 1794 roku i zbudowanie nowego budynku w Mikołowie. Niemiecki przedsiębiorca Heinrich Koetz uruchamia największy na ziemi pszczyńskiej zakład budowy kotłów[18].
- 1874 – Karol Miarka senior rozpoczyna działalność wydawniczą w Mikołowie.
- 1908 – ukończenie budowy wodociągów miejskich, na które wydano ok. 250 tys. marek.
- 1909 – uruchomiono wodociąg miejski[17].
- 1919 – 17 sierpnia walki w mieście podczas I powstania śląskiego.
- 1921 – plebiscyt na Górnym Śląsku; w Mikołowie większość głosów pada za Niemcami (3059 do 2434).
- 1922 – 29 czerwca Mikołów wraz ze wschodnią częścią Górnego Śląska przyłączony do Polski.
- 1932 – założenie na terenie podarowanym przez rolnika Józefa Bojdoła ogródków działkowych[19]; cztery lata później działki rozparcelowano i podzielono między właścicieli (obecny ROD „Krokus”; 5,8 ha)[19].
- 1939 – 3 września wkroczenie wojsk niemieckich do miasta Mikołów.
- 1945 – styczeń – tzw. „marsz śmierci” więźniów KL Auschwitz przez Mikołów i Borową Wieś do Gliwic
- 1945 – 28 stycznia wkroczenie Armii Czerwonej.
- 1954 – Mikołów zostaje włączony do powiatu tyskiego.
- 1975 – do Mikołowa przyłączono Śmiłowice, Mokre i Paniowy.
- 1994 – 30 grudnia przyłączenie Bujakowa[20].
- 1998 – powstaje powiat mikołowski obejmujący Mikołów, Łaziska Górne, Orzesze, Wyry i Ornontowice.
- 1998 – ogłoszenie św. Wojciecha patronem Mikołowa[21].
- 2002 – przebudowa rynku w Mikołowie.
- 2003 – założenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie.
- 2008 – kościół św. Wojciecha staje się bazyliką mniejszą w Mikołowie.
- 2009 – poświęcenie kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego w Mikołowie Recie.
- 2013 – Rozbudowa Centrum Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie-etap II.
- 2013 – odsłonięcie pomnika św. Wojciecha, patrona Polski i Mikołowa.
- 2018 – Koronacja obrazu Matki Bożej Mikołowskiej.
Opis miasta z 1859
edytujInformacje pochodzące ze „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, Warszawa 1885:
Mikułów al. Mikołów, niem. Nicolai, miasto okręgowe w pow. pszczyńskim na Szląsku górnym, leży na wzniesieniu 1116 st. par., na połowie drogi pomiędzy Oświęcimiem (w Galicyi) a Gliwicami, o 14 kil. od Katowic. Posiada dwa kościoły katolickie, kościół ewangielicki, synagogę, szkołę katolicką 5-klasową (529 uczniów), ewang. 1-klas. (60 ucz.) i żydowską prywatną (104 ucz.). Co do władz M. posiada: urząd miejski, urząd policyjny okręgowy, urząd pocztowy, dwóch sądziów okręgowych. Z zakładów przemysłowych istnieją tu: huty żelazne (Nicolai Hutte, Walther H., Maria Louisen H., Frohlische Loffelschmiede), wielki młyn amerykański. Kolej żelazna łącząca Racibor z Katowicami przerzyna grunta należące do miasta, na których mieści się stacya. Ludność miasta z 2752 mk. w 1834 r., wzrosła do 3059 w 1840 r., doszła do 4479 w 1861 r. Mówi ona zesputą polszczyzną. Wychodzą tu dwa pisma peryodyczne polskie dla ludu nakładem Miarki: „Katolik” i „Monika”. Początkiem miasta miało być obozowisko urządzone tu przez mołdawskich handlarzy bydła. Oni to wznieśli drewniany kościółek ś. Mikołaja (Nikołajek zwany) w miejscu, gdzie dziś stoi murowana kaplica na płn. od miasta przy drodze do st. dr. żel. Pożar ratusza w 1794 r. zniszczył archiwum miejskie, stąd przeszłość M. mało jest znaną. W Kod. dypl. Muczk. i Rzyszcz. wspomniany jest M. w dok. z 1228 r. Dochował się też dokument, w którym Mieczysław (Mieszko), ks. Opolski, jako władzca Pszczyny, potwierdza (w Rybniku 1287 r.) nadania poczynione przez Jana z Grabi kościołowi ś. Wojciecha w M. W 1547 r. baron Hans Turzo, pan na Betlemfalva i na Pszczynie, nadał M. miejską organizacyę, samorząd, sądownictwo i łączne z tem przywileje uprawy wina, warzenia piwa, tworzenia cechów, targi i jarmarki. W tej epoce M. stał się ważnem targowiskiem dla handlu bydłem, solą i wódką. Najście Szwedów w 1630 r. zadało ciężką klęskę miastu. Spustoszyli oni prócz miasta i klasztor zakonnic pod miastem stojący. O przeszłych stosunkach miasta świadczy dotąd nazwa jednej z ulic (Krakowska) i tak zwana Skotnica, będąca zapewne miejscem dawnego targowiska na bydło. Do mieszczan należy obecnie 4662 mr. ziemi, w tem 4029 mr. roli, 52 mr. ogr., 352 mr. łąk, 137 mr. pastw. i 122 zagajników. Klimat tu dość ostry skutkiem wzniesionego położenia i silnych wiatrów od Karpat wiejących. Par. kat. mikułowska posiada od 1861 r., prócz starego, nowy murowany kościół z dwoma wieżami i liczy 13926 parafian (1869 r.). Do parafii należą miejscowości: Gostyń, Wyrów, Łaziska (górne, dolne i średnie), Śmiłowica, Kamionka, Wilkowy, Panewnik, Piotrowice, Podlesie, Zarzycze, Lgota, Althammer. W obrębie parafii mieszka 745 ew. i 540 żydów. Dekanat mikułowski dyec. wrocławskiej miał 1869 r. 45158 kat., 1435 ew., 530 izr. i 8 parafii: Berun, Boischow, Chełm W., Lendzin, Mokra, M., Tychy, Woszczyce.
Informacje o stosunkach narodowościowych w połowie XIX wieku
edytuj.Po trzech wojnach śląskich jakie miały miejsce w latach 1740–1763, między Austrią i Prusami miasto znalazło się w granicach Prus i należało do powiatu pszczyńskiego. W połowie XIX wieku zarówno w powiecie jak w samym mieście, dominowała ludność polska. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje „Das polnische Element ist im Kreise das bei Weitem vorherrschende. Unter 75.725 Einwohnern sind nur 8.413 Deutsche, 67.312 sprechen Polnisch”, czyli w tłumaczeniu na język polski „Element polski dominuje w powiecie. Spośród 75.725 mieszkańców tylko 8.413 to Niemcy, podczas gdy 67.312 mówi po polsku”[22]. Również w samym mieście było więcej Polaków niż Niemców co odnotowuje spis we fragmencie: „Sogar in den Städten ist die Bevölkerung zum grossen Theile polnisch. So zählt Pless unter 3.154 Einwohnern 560 polnisch Sprechende, Nikolai sogar unter 4.479 Einwohnern deren 2.971” w tłumaczeniu „Nawet w miastach ludność w dużej części jest polska. W Pszczynie z 2.971 mieszkańców 560 mówi po polsku, a w Mikołowie z 4.479 mieszkańców jest ich aż 2.971.”[22].
Żydzi w Mikołowie
edytujPierwsza żydowska rodzina zamieszkała w mieście w 1640, po wydaniu, kilkanaście lat wcześniej, edyktu cesarskiego, łagodzącego politykę Habsburgów wobec Żydów. Spis ludności żydowskiej z 1691 r. wspomina o mieszkających w Mikołowie Żydach. Przez wiele lat byli jednak stosunkowo nieliczni i np. w 1758 r. miało tutaj żyć zaledwie 6 osób tego wyznania.
W latach 70. XVIII wieku władze pruskie nakazały początkowo przesiedlić wszystkich Żydów na prawą stronę Odry i to tylko na tereny wiejskie, następnie zmieniono zdanie i przyszło polecenie osiedlenia ich w miastach – w 1780 r. Mikołów został jednym z pięciu miast przesiedleńczych. W 1787 roku i to zarządzenie odwołano w obawie o skutki gospodarcze, ale liczba żydowskich mieszkańców w ówczesnym Nikolei wzrosła do 84 osób.
W 1816 r. Mikołów zbudował synagogę, a w 1854 powstała gmina żydowska, jednak była ona na tyle mała, że aż do 1931 r. funkcję rabinów pełnili kantorzy. W 1861 r. mieszkało w mieście 504. Żydów (ok. 11% społeczeństwa), istniała też żydowska szkoła, do której uczęszczało ponad 100 uczniów. W 1872 r. miejscowa gmina żydowska weszła w skład Związku Górnośląskich Gmin Synagogalnych (Oberschlesische Synagogen-Gemeinden).
Na przełomie wieków liczba Żydów spadła w wyniku emigracji do Stanów Zjednoczonych i Palestyny – spis z 1900 r. wykazał 192 osoby (na 6638 ogółu mieszkańców), a w 1910 r. 175 osób. W Mikołowie działał Izraelicki Związek Pielęgnowania Chorych i Izraelicki Związek Pogrzebowy „Chewra Kadisza”.
W czasie plebiscytu większość Żydów głosowała za pozostawieniem miasta w Niemczech, mimo ogólnego zwycięstwa tej opcji, w Mikołowie miasto włączono w granice Polski. Poskutkowało to emigracją wielu Żydów na Zachód. Z drugiej strony nastąpił napływ żydowskich obywateli z głębi Polski, głównie z Zagłębia Dąbrowskiego. Ich przyjazd spotykał się jednak z niechęcią zarówno władz miejskich, jak i zamieszkałych już w mieście członków gminy żydowskiej, których przyczyną były obawy gospodarcze, negatywny wizerunek Kongresówki w oczach mieszkańców Górnego Śląska i obawy o wzrost tendencji propolskich[23].
W 1931 r. wybrano pierwszego rabina, którym został Ajzyk Chameides. Ten jednak dojeżdżał do Mikołowa z Katowic. Liczba Żydów mikołowskich wzrosła z 74 (1928 r.) do 243 osób[24].
Po 1933 r. ruszyła następna fala żydowskich emigrantów, tym razem przyjeżdżali z rządzonych przez nazistów Niemiec na polski Górny Śląsk. Liczba uchodźców była na tyle duża, że Zwierzchność Gmin Izraelickich w Katowicach przeprowadziła zbiórkę pieniężną, aby ich wspomóc. W 1938 r. po anszlusie Austrii wielu Żydów kolejny raz opuszczało polski Górny Śląsk, obawiając się rychłego wybuchu wojny polsko-niemieckiej emigrowali na Zachód.
Po zajęciu tych terenów przez III Rzeszę mikołowskich Żydów wywieziono do getta w Sosnowcu, skąd większość 12 maja 1942 r. trafiła do obozu w Auschwitz-Birkenau[25].
Po II wojnie światowej społeczność żydowska już się w Mikołowie nie odrodziła. Stary cmentarz żydowski został zlikwidowany, na jego miejscu powstała zabudowa osiedlowa. W 1972 na polecenie ówczesnych władz miasta synagogę wysadzono w powietrze, a na miejscu powstał nowy węzeł komunikacyjny – plac 750-lecia. Jedyną pamiątką jest tzw. nowy cmentarz żydowski.
Zabytki
edytuj- Układ urbanistyczny z rynkiem i nieregularną siatką ulic.
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja z 1720 r. Został przeniesiony z Przyszowic do Borowej Wsi w latach 1937–1939. Ołtarz pochodzi z roku 1600.
- Kościół parafialny pw. św. Ap. Piotra i Pawła w Paniowach.
- Kościół parafialny pw. Matki Bożej Śnieżnej (nazwany tak dopiero po zbudowaniu kościoła parafialnego pw. św. Wojciecha, który przejął jego wcześniejszą nazwę) zbudowany w latach 1270–1280, później przebudowany.
- Kościół parafialny pw. św. Wojciecha (bazylika mniejsza) zbudowany w stylu neoromańskim w latach 1843–1861.
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja Bpa w Bujakowie.
- Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca w Mokrem.
- Kościół ewangelicki im. św. Jana z lat 1860–1861.
- Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie z najstarszą macewą z połowy XVIII w. przy ul. Konstytucji 3 Maja (istniał też stary cmentarz żydowski w Mikołowie, lecz został zniszczony podczas II wojny światowej).
- Zabytkowe kamienice w śródmieściu.
- Budynek przy ul. Krakowskiej 33, którego historia może sięgać czasów średniowiecza (mury piwnic), a obecnie jest przykładem architektury historyzująco-modernistycznej.
- Park tzw. Duże i Małe Planty, którego początki sięgają końca XVIII wieku.
- Schrony z Obszaru Warownego „Śląsk”[26].
Edukacja
edytujW mieście znajduje się[27]: [martwy link]
- 12 przedszkoli i 2 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych[28][martwy link]
- 11 szkół podstawowych, w tym 2 tzw. specjalne
- 7 szkół średnich
Gmina Mikołów jest organem prowadzącym dla 12 przedszkoli i 10 szkół podstawowych, w tym jednej z oddziałami przedszkolnymi.
Gospodarka
edytujPrzez większą część swojej historii Mikołów był miastem handlowym, a w XX wieku miastem przemysłowym. W XX wieku w Mikołowie powstało wiele dużych zakładów przemysłowych, m.in. MiFaMa (Mikołowska Fabryka Maszyn), FPM (Fabryka Palenisk Mechanicznych), Wiromet. W Mikołowie znajduje się jedyna w Polsce i jedna z dwóch w Europie Kopalnia Doświadczalna „Barbara”. W Mikołowie położone jest wzgórze Gronie, od którego pochodzi nazwa piwa Tyskie Gronie (na wzgórzu tym znajduje się ujęcie wody dla browaru).
Wspólnoty religijne
edytuj- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Antoniego z Padwy[29]
- parafia św. Mikołaja (sołectwo Borowa Wieś)[29]
- parafia św. Mikołaja (sołectwo Bujaków)[29]
- parafia Matki Bożej Częstochowskiej (sołectwo Śmiłowice)[29]
- parafia Najświętszej Maryi Panny Matki Zbawiciela[29]
- parafia św. Wawrzyńca (sołectwo Mokre)[29]
- parafia św. Urbana Papieża i Męczennika[29]
- parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła (sołectwo Paniowy)[29]
- parafia św. Wojciecha[29]
- Kościół Chrześcijan Baptystów w RP:
- zbór w Mikołowie[30]
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- Kościół Wolnych Chrześcijan w RP:
- Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan w RP:
Kultura
edytuj- Instytut Mikołowski – obecnie mieści się w dawnym domu rodzinnym Burmistrza Mikołowa Jana Koja (uprzednio mieścił się w mieszkaniu Rafała Wojaczka[35])
- Mikołowskie Dni Muzyki – odbywający się w maju festiwal muzyki poważnej
- Impresje Mikołowskie – plenery malarskie
- Dni Mikołowa – święto miasta
Sport
edytuj- Aqua Plant – kryta pływalnia z dwoma basenami, jacuzzi oraz dwiema saunami.
- Rajd Mikołowski – okręgowy rajd samochodowy rozgrywany w ostatni weekend kwietnia, połączony z wystawą pojazdów zabytkowych.
- Mikołowski Bieg Uliczny, im. Henryka Biskupiaka, cykliczna impreza odbywająca się pod koniec września.
- Mikołowski Rodzinny Rajd Rowerowy – rajd odbywający się na terenie powiatu mikołowskiego.
- Otwarte Mistrzostwa Mikołowa w Kolarstwie Górskim XC – mistrzostwa odbywające się co roku w czerwcu.
Kluby sportowe
edytuj- AKS Mikołów – klub piłkarski (obecnie klasa okręgowa), klub szachowy, sekcja szermiercza szpada, sekcja tenisa stołowego
- allinone Mikołów – klub bilardowy (obecnie w II lidze bilardowej, grupa 4)
- KS Kamionka Mikołów – klub piłkarski (obecnie w klasie „A”, grupa Katowice)
- KS Burza Borowa Wieś – prowadzi sekcje piłki nożnej (obecnie klasa okręgowa), siatkówki (III liga kobiet), tenisa stołowego i akrobatyki
- LKS 45 Bujaków – klub piłkarski (obecnie w klasie „C”, grupa Zabrze), sekcja tenisa stołowego (obecnie Liga okręgowa mężczyzn i II Liga kobiet)
- Orzeł Mokre – klub piłkarski (obecnie w klasie „A”)
- LKS Strażak Mikołów – klub piłkarski (obecnie w klasie „B”), sekcja speedrowerowa (obecnie walczą o medale Drużynowych Mistrzostw Okręgu Południowego PFKS)
- Orkan KS Kamionka – klub skata (obecnie w II lidze)
- SSiSW Kong Sao
- UKS Satori – klub karate, reprezentujący powiat mikołowski na arenie krajowej i międzynarodowej według zasad Karate WKF i WUKF
- UKS Silesia Mikołów – klub koszykówki
- UKS Trójka Mikołów
- STS Biegaton Mikołów
Turystyka
edytujSzlaki turystyczne
Szlak Obrońców Polskiej Granicy
- Trasa: Zabrze – Mikołów – Tychy
- Trasa: Gliwice – Mikołów – Chełm Śląski
Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej
- Trasa: Katowice – Mikołów – Chudów
Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego
- Trasa: Łubianki – Mikołów – Rybnik
- Trasa: Bielsko-Biała – Mikołów – Żywiec
Media
edytujCzasopisma miejskie:
- Gazeta Mikołowska
- Aktualności
Telewizja internetowa:
- Mikołów TV
Portale internetowe:
- MojMikolow.pl – portal miejski[36]
Polityka
edytujObecnym burmistrzem jest Stanisław Piechula, który w ostatnich wyborach (2018 rok) uzyskał 57.98 proc. poparcie (łącznie 10 438 głosów)[37].
Przewodniczącą Rady Miejskiej Mikołowa jest Katarzyna Syryjczyk-Słomska, wiceprzewodniczącymi Remigiusz Kuś i Michał Rupik.
Przewodniczącą Rady Powiatu jest Barbara Pepke. Starostą mikołowskim jest Mirosław Duży, a jego zastępcą Tadeusz Marszolik[38].
Miasta partnerskie
edytujLista miast partnerskich Mikołowa[39]:
- Beuningen od 1991 roku[40]
- Sainte-Geneviève-des-Bois od 1997 roku[40]
- Klimkovice od 2000 roku[40]
- Ilava od 2008 roku[40]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Historia Mikołowa. Gmina Mikołów, 2017-10-27. [dostęp 2023-05-25].
- ↑ a b Statystyczne Vademecum Samorządowca 2015 Urząd Statystyczny w Katowicach.
- ↑ a b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
- ↑ Die Wappen und Siegel der Deutschen Staedte: Flecken und Doerfer, Frankfurt a/Main 1898, s. 106.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50–51.
- ↑ Mikołów, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-09] .
- ↑ Małgorzata Kaganiec: Herby i pieczęcie miast górnośląskich. Boguszowice, Chwałowice, Katowice, Mikołów, Murcki, Pszczyna, Radlin, Rybnik, Rydułtowy, Szopienice, Żory. Muzeum Śląskie, Katowice 2002, s. 22.
- ↑ Jan Natanson-Leski: Rozwój terytorialny Polski. Od czasów najdawniejszych do okresu przebudowy państwa w latach 1569–1572. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1964, s. 87.
- ↑ Bank Danych Lokalnych – Leśnictwo. GUS. [dostęp 2017]. (pol.).
- ↑ Mikołów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ J. Sperka, Nazwa i herb miasta [w:] Mikołów. Monografia historyczna 1222-2022, red. R. Kaczmarek, J. Sperka, s.39-41.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 988.
- ↑ a b L. Freiherrn: Der Preußische Staat in allen seinen Beziehungen (…) Dritter Band. Berlin: Verlag von’August Hirschwald, 1837, s. 136.
- ↑ a b c Barbara M. Buszman, Józef P. Buszman: Przewodnik krajoznawczy – Powiat Mikołowski. Wyd. I. Katowice: Eco Consensus sp. z o.o., 2006, s. 43. ISBN 83-920987-2-2.
- ↑ Mariusz Dmetrecki: Dawno temu w Mikołowie – Kalendarium historyczne do 1939 roku. Wyd. I. Mikołów: Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie, 2010, s. 33. ISBN 978-83-915299-9-7.
- ↑ Ciurlok 2018 ↓, s. 112.
- ↑ a b c Ryszard Szyndzielarz, Bogusław Bromboszcz: Mikołów z perspektywy 150 lat. Mikołów: Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie, 2009, s. 12. ISBN 978-83-915299-4-2.
- ↑ Ryszard Szyndzielarz, Bogusław Bromboszcz: Mikołów z perspektywy 150 lat. Mikołów: Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie, 2009, s. 11. ISBN 978-83-915299-4-2.
- ↑ a b Polski Związek Działkowców – Z życia ROD [online], pzd.pl [dostęp 2021-11-11] .
- ↑ Dz.U. z 1994 r. nr 132, poz. 671.
- ↑ Z dziejów kościoła i parafii.
- ↑ a b Triest 1865 ↓, s. 564.
- ↑ Wirtualny Sztetl Historia cz.1.
- ↑ Wirtualny Sztetl Demografia.
- ↑ Wirtualny Sztetl – Historia cz.2.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 16 kwietnia 2021 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-16)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ Bank Danych Regionalnych GUS – Szkolnictwo.
- ↑ Bank Danych Regionalnych GUS – Wychowanie przedszkolne.
- ↑ a b c d e f g h i Dekanat Mikołów [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2023-04-14] .
- ↑ Zbory [online], baptysci.pl [dostęp 2023-04-14] .
- ↑ Mikołów [online], luteranie.pl [dostęp 2023-04-14] .
- ↑ Zbory Kościoła Wolnych Chrześcijan [online], kwch.org [dostęp 2023-04-14] .
- ↑ Głoszenie Słowa Bożego [online], chrzescijanin.eu [dostęp 2023-04-14] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-11-27] .
- ↑ Instytut Mikołowski.
- ↑ Mikołów – portal miejski mojmikolow.pl – i wiesz już wszystko! [online], mojmikolow.pl [dostęp 2018-11-21] .
- ↑ Oficjalne wyniki wyborów samorządowych w Mikołowie – Mikołów informacje [online], mojmikolow.pl [dostęp 2018-11-21] .
- ↑ [FOTO] Bez niespodzianki. Mirosław Duży nowym starostą mikołowskim – Mikołów informacje [online], mojmikolow.pl [dostęp 2018-11-22] .
- ↑ Zaprzyjaźnione miasta. Urząd Miasta Mikołów. [dostęp 2021-02-20].
- ↑ a b c d Ryszard Szyndzielarz, Bogusław Bromboszcz: Mikołów z perspektywy 150 lat. Mikołów: Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie, 2009, s. 49. ISBN 978-83-915299-4-2.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Ciurlok: O drukarzach, drukarniach i drukach śląskich. Mikołów, Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018. ISBN 978-83-952024-1-4.
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest , Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Konstanty Prus, „Z przeszłości miasta Mikołów i jego okolicy”, Mikołów 1932.
- Jan Kantyka, Alojz Targ, „Mikołów – zarys rozwoju miasta”, Katowice 1972.
- W. Galasińska-Hrebenda, Grodzisko w Mikołowie, [w:] Informator Konserwatora Zabytków Archeologicznych na województwo katowickie za lata 1966–1970, Katowice 1971.
- Z. Musioł, O dawnym grodzie mikołowskim, „Zaranie Śląskie” 1929, z. 2.
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona Urzędu Miasta Mikołów
- Mikułów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 414 .
- Mikułów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 333 .
- Wirtualne panoramy Mikołowa
- Gazeta mikołowska