Mikołaj I Wielki
Mikołaj I Wielki, (ur. ok. 820 w Rzymie, zm. 13 listopada 867 w Watykanie[1]) – święty Kościoła katolickiego, papież w okresie od 24 kwietnia 858 do 13 listopada 867[2].
| Papież Biskup Rzymu | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Papież | |
| Okres sprawowania |
858–867 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Pontyfikat |
24 kwietnia 858 |
| |
| Czczony przez | |
|---|---|
| Kanonizacja |
8 lipca 1883 |
| Wspomnienie | |
Życiorys
edytujPoczątki papiestwa
edytujUrodził się prawdopodobnie około 820 w Rzymie jako syn Teodora, pełniącego funkcję "regionariusza"[3]. Późniejsza tradycja identyfikowała go jako członka rodu Colonna[2], jednak wersję tę należy odrzucić, ponieważ ród Colonna dopiero na przełomie XI i XII wieku wyodrębnił się z latyńskiego rodu hrabiów Tuskulum, który przed X stuleciem nie należał do grona rzymskiej arystokracji miejskiej[4][5].
Karierę duchowną rozpoczął od funkcji subdiakona za czasów papieża Sergiusza II[3]. Papież Leon IV wyświęcił go na diakona[3] Za czasów Benedykta III pełnił funkcję papieskiego doradcy, a w 858 stał się jego następcą[1]. 25 kwietnia 858 jako pierwszy z papieży został koronowany. Mikołaj I sformułował twierdzenie, że papież jest zastępcą Chrystusa na Ziemi i zwierzchnikiem Kościoła nie podlegającym sądowi. Wszedł w konflikt z Lotarem II, który postanowił rozwieść się z żoną Teutbergą i poślubić konkubinę Waldradę. W latach 862 i 863 odbyły się synody w Akwizgranie i Metzu, na których unieważniono małżeństwo Lotara[2]. Papież sprzeciwił się decyzji synodów i odwołał uczestniczących w nich biskupów[1].
Początek konfliktu z patriarchą Focjuszem
edytujW 858 wybrano nowego patriarchę Konstantynopola, Focjusza[2]. Został on wyświęcony po wygnaniu swego poprzednika Ignacego przez cesarza. Ignacy I, zmuszony do rezygnacji, oraz jego zwolennicy uważali jednak Focjusza za uzurpatora – kiedy więc Focjusz poinformował listownie papieża o objęciu urzędu, Mikołaj uznał, że spór między obiema stronami musi zostać rozpatrzony przed przyjęciem nominacji[2]. Wysłani legaci zostali przyjęci z poważaniem i wraz z całym soborem w Konstantynopolu uznali, że prawowitym patriarchą jest Focjusz[1]. Mikołaj postanowił jednak wykorzystać sytuację do podniesienia rangi Stolicy Apostolskiej, stwierdził, że legaci przekroczyli swoje kompetencje i po rozpatrzeniu kwestii na nowo na soborze w Rzymie osądził, że patriarchą jest Ignacy, Focjusza zaś pozbawił godności kapłańskiej[2]. Bizantyńczycy zignorowali rozstrzygnięcie papieża nie wysyłając żadnej odpowiedzi do Rzymu i uznając rewizję procesu za niezgodną z warunkami ustalonymi w kanonie trzeciego soboru lokalnego w Sardyce (343), według którego papież może zarządzić rewizję potępienia biskupa, ale może być ona przeprowadzona tylko przez biskupów prowincji przyległych do prowincji potępionego biskupa[1].
Rozwój konfliktu
edytujSpór między stolicą rzymską i konstantynopolitańską zaostrzył się w 867. Wówczas to Focjusz w encyklice do pozostałych patriarchów Wschodu ostro skrytykował coraz bardziej rozprzestrzeniający się na Zachodzie dodatek do Symbolu Wiary – Filioque, a chrześcijan używających go oskarżył o herezję. Ponadto król Bułgarii, Borys I Michał został ochrzczony przez Mikołaja I w 866 roku i szukał zbliżenia z Rzymem, podobnie jak apostołowie Słowian święci Cyryl i Metody[2]. Papież wysłał tam biskupa Porto, Formozusa (późniejszego papieża), lecz nie mianował go arcybiskupem Bułgarii[1]. Cesarz bizantyński rozzłościł się na Mikołaja za wtrącanie się w sprawy Konstantynopola, a konsekwencją listu Focjusza była nałożona na Mikołaja ekskomunika, ogłoszona na soborze w Konstantynopolu[1]. Papież jednak zmarł zanim ta informacja dotarła do Rzymu[1].
W tym samym roku, w kluczowym dla sporu momencie Focjusz został wygnany przez cesarza a na jego miejsce powrócił Ignacy, który przywrócił łączność z Rzymem a następnie w latach 869-870 zwołał kolejny sobór w Konstantynopolu, który w niepełnym składzie obłożył Focjusza anatemą. Ten pierwszy widoczny rozbrat pomiędzy wschodnim i zachodnim chrześcijaństwem znalazł jednak swój koniec dopiero w następnej dekadzie, po śmierci Mikołaja. Obaj patriarchowie Konstantynopola pojednali się, a po śmierci Ignacego w 877 jego miejsce ponownie zajął Focjusz. Zwołany przezeń w 879 kolejny sobór unieważnił wszystkie postanowienia i potępienia sprzed 10 lat, a papież Jan VIII nie wystosował już w tej sprawie żadnego sprzeciwu.
Mikołaj zrehabilitował Anastazego bibliotekarza, który został jego doradcą[1]. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 13 listopada[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 151-153. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d e f g Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 54-55. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c Ilaria Bonaccorsi: NICCOLÒ I, papa, santo. Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 78, 2013. [dostęp 2015-02-02]. (wł.).
- ↑ James Loughlin: Colonna. The Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-02-18]. (ang.).
- ↑ Colónna. Enciclopedia Treccani. [dostęp 2015-02-02]. (wł.).
- ↑ Poczet papieży Michał Gryczyński
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik władców świata, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 468, ISBN 83-7435-077-6, OCLC 749692036.
- Kowalski J. W., Poczet papieży, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985, ISBN 83-03-01013-1, s. 67-68.
- Nowakowski P., Mikołaj I, (w:) Poczet najznamienitszych papieży, Wydawnictwo Kluszczyński, 2005, s. 50-53.
- Pope St. Nicholas I. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).