Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego w Toruniu
Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego w Toruniu – most drogowy na Wiśle w Toruniu. Jego długość całkowita wynosi 898 m[1], liczy pięć przęseł o rozpiętości 130 m oraz trzy przęsła o rozpiętości 78 m[2].
 Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego | |
| Długość całkowita |
898 m |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda | |
| Data budowy |
1934 |
| Data zburzenia |
1939 (przez wojska polskie), 1945 (przez wojska niemieckie) |
| Data odbudowy |
1946–1949 |
| Data remontu |
1974, 1992, 2020–2022 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Torunia  | |
 53°00′17,21″N 18°36′07,77″E/53,004781 18,602158
| |
Historia
edytujBudowa
edytujPierwszy most drogowy w Toruniu postawiono w połowie XV wieku. Był to most pontonowy, zastąpiony na początku XVI wieku drewnianym[3]. Pierwszym mostem stalowym był most kolejowy-drogowy zbudowany w latach 1870–1873, który po pożarze mostu drewnianego w lipcu 1877 roku przejął cały ruch[3][4]. W 1913 roku rozpoczęto dyskusje na temat budowy nowego mostu drogowego[5]. Pięć lat później zaproponowano wzniesienie przeprawy na osi ulicy Żeglarskiej[6].
Ze względu na trudną sytuację ekonomiczną Torunia decyzję o budowie mostu pojęto dopiero w 1927 roku[5][3]. Elementy do budowy mostu pozyskano z rozebranego w latach 1928–1929 mostu w Opaleniu[7]. Część materiałów z Opalenia trafiła również do Konina[8]. Zdemontowane elementy składowano w okolicach ruin Zamku Dybów oraz tzw. Grzybka. Do końca listopada 1930 roku ukończono montaż trzech przęseł od strony Podgórza[7], do końca roku ukończono również budowę filarów i przyczółków[8]. Według pierwotnych planów most miał być ukończony 15 października 1931, a jego uroczyste otwarcie miało nastąpić rok później. Termin przesunięto na skutek wstrzymania kredytów jesienią 1931 roku[7]. Uroczyste otwarcie mostu oraz nadanie nazwy miało miejsce 11 listopada 1934 roku[3][7]. Otwarciu towarzyszyły defilada wojskowa oraz poświęcenie budowli[8]. Koszt budowy wyniósł 15 mln zł, 3 mln pokryła gmina miasta Toruń[7].
Nazwa mostu miała zostać nadana w 1934 roku w ramach ankiety, w której wzięło udział 1 336 osób[8]. Według większości ankietowanych (994 głosy) most miał nosić imię Mikołaja Kopernika[8]. Zarząd Miasta proponował nazwę most 700-lecia, a rada miejska most Wolności. Ostatecznie na wniosek władz państwowych, jako ponoszące większość wydatków, wybrano nazwę most Józefa Piłsudskiego, zaproponowaną wcześniej przez władze województwa[7]. Proponowano również nazwę: Bolesława Chrobrego, Grunwaldzki, Jagielloński, Tramwajowy, Wielkomiejski, Zgody, Podgórsko-Toruński[8].
Jeszcze w okresie międzywojennym przez most biegła linia tramwajowa, której przystanek końcowy mieścił się na dzisiejszym placu Armii Krajowej[9]. Pierwszy tramwaj przejechał przez most 24 grudnia 1932 roku[7], według innego źródła w 1933 roku[8]. W połowie lipca 1933 roku rozpoczęto budowę linii tramwajowej do dworca kolejowego Toruń Przedmieście. Linię oddano do eksploatacji jesienią tego samego roku[10].
II wojna światowa
edytujW czasie II wojny światowej most został dwukrotnie zniszczony[2]. 7 września 1939 roku most został wysadzony przez Wojsko Polskie. Akcja wysadzania mostów toruńskich zaczęła się około godz. 2 w nocy. Most wysadzano dwukrotnie, gdyż pierwsza detonacja była zbyt słaba i nie zniszczyła obiektu w wystarczającym stopniu. Według niektórych źródeł druga eksplozja nastąpiła dopiero ok. godz. 10 przed południem[11]. Po zajęciu miasta Niemcy rozpoczęli odbudowę mostu. W pracach uczestniczyli polscy więźniowie. W 1940 roku oddano do użytku prowizoryczny most drogowy. Po raz drugi most wysadziły wycofujące się wojska niemieckie 30 stycznia 1945 roku[5].
Po 1945 roku
edytujMost odbudowano w latach 1946–1949[2]. Otwarcie mostu miało miejsce 1 października 1950 roku[10]. W latach 1974 i 1992 przeprowadzono generalne remonty przeprawy[2]. W sierpniu 1984 roku zlikwidowano linię tramwajową przechodzącą przez most, od tego momentu sieć tramwajowa znajduje się wyłącznie w prawobrzeżnej części miasta[10][12]. W 2004 roku wprowadzono nowe zabezpieczenia antykorozyjne[2].
W wyniku szybkiego rozwoju komunikacji samochodowej most im. Józefa Piłsudskiego stał się wąskim gardłem komunikacyjnym w Toruniu[2]. W wyniku problemów komunikacyjnych rozwój lewobrzeżnej części miasta przebiegał wolniej niż części prawobrzeżnej[13]. W 2005 roku Rada Miasta Torunia przyjęła rezolucję zobowiązującą prezydenta Torunia Michała Zaleskiego do rozpoczęcia prac nad budową nowego mostu drogowego przez Wisłę[2]. Problemy komunikacyjne rozwiązała budowa mostu drogowego gen. Elżbiety Zawackiej, który oddano do użytku 9 grudnia 2013 roku[13].
28 kwietnia 2020 roku rozpoczęto remont generalny mostu[14]. Prace zakończono 20 maja 2022 roku[15]. W ramach prac odnowiono konstrukcję mostu, wymieniono nawierzchnię, zamontowano dwie windy, schody i trzy punkty widokowe (jeden od strony Bydgoskiego Przedmieścia, dwa od strony Starego Miasta), ciągi pieszo-rowerowe poszerzono po obu stronach mostu z 2 na 4 metry oraz zamontowano nową iluminację i oświetlenie[1][15]. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 132 mln zł (planowo miał wynieść 122 mln[14]), 75 mln zł pochodziło z budżetu państwa[15]. Prace na moście przeprowadziło konsorcjum firm Intop Warszawa i Euro-Darmal[1].
Most w kulturze
edytujNa moście nakręcono sceny do serialu „Czterej pancerni i pies” (1966)[16].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Wojciech Kwinta, Toruń – koniec rozbudowy Mostu im. marszałka Józefa Piłsudskiego [online], inzynieria.pl, 24 maja 2022 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ a b c d e f g Orłowski i Tupalski 2013 ↓, s. 18.
- ↑ a b c d Orłowski i Tupalski 2013 ↓, s. 17.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 56, 58, 60.
- ↑ a b c Iwona Szczepańska, Toruńskie mosty stalowe [online], most.torun.pl, 17 kwietnia 2008 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 35.
- ↑ a b c d e f g Kluczwajd 2018 ↓, s. 40.
- ↑ a b c d e f g Rozbudowa mostu drogowego im. J. Piłsudskiego przez Wisłę w Toruniu [online], remontmostu.mzd.torun.pl [dostęp 2024-11-03].
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 38.
- ↑ a b c Historia [online], mzk-torun.pl, 24 sierpnia 2022 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ Nastrożny 2022 ↓, s. 56.
- ↑ Kiedyś tramwaje jeździły za most i ul. Szeroką w Toruniu. Dlaczego z nich zrezygnowano? [online], ddtorun.pl, 18 grudnia 2019 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ a b Piotr Bednarczyk, Most im. gen. Elżbiety Zawackiej kończy 10 lat. Jak doszło do jego powstania? [ZDJĘCIA] [online], nowosci.com.pl, 7 grudnia 2023 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ a b Remont mostu Piłsudskiego w Toruniu rozpoczęty! Zobaczcie na zdjęciach! [online], torun.naszemiasto.pl, 28 kwietnia 2020 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ a b c ACM, Oficjalnie zakończono rozbudowę mostu im. Piłsudskiego w Toruniu [online], bydgoszcz.tvp.pl, 20 maja 2022 [dostęp 2024-11-03].
- ↑ Szymon Spandowski, Czterej pancerni w regionie [online], expressbydgoski.pl, 29 kwietnia 2011 [dostęp 2024-11-03].
Bibliografia
edytuj- Katarzyna Kluczwajd, Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat, Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2018, ISBN 978-83-7729-452-9.
- Joanna Kucharzewska, Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871–1920, Warszawa: Neriton, 2004, s. 473, ISBN 83-88973-69-X [dostęp 2024-10-31].
- Paweł Nastrożny, Fortyfikacje Torunia, Warszawa 2022.
- Adam Orłowski, Tomasz Tupalski, Most drogowy przez Wisłę w Toruniu–inwestycja na miarę XXI wieku, „Transport Miejski i Regionalny”, 9, 2013.