Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie
Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie – nieistniejące muzeum historii techniki w Warszawie.
 Muzeum Przemysłu i Rolnictwa ok. 1908 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Data założenia |
5 czerwca 1875 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′45,218″N 21°00′50,630″E/52,245894 21,014064
| |
Zostało utworzone w 1875 z prywatnych funduszy arystokracji i ziemian, którzy je współtworzyli. Posiadało największe zbiory muzealne w mieście. Gromadziło eksponaty związane z przemysłem i rolnictwem oraz popularyzowało wiedzę poprzez wystawy czasowe, a także działalność biblioteki i pracowni naukowych[1][2]. Odgrywało rolę placówki naukowej i uczelni rolniczo-technicznej[1].
Budynek muzeum i większość jego zbiorów zostały zniszczone podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939[3].
Opis
edytujOd 1881 muzeum mieściło się przy Krakowskim Przedmieściu w dawnym odwachu i klasztorze bernardyńskim.
Muzeum powstało z inicjatywy księcia Jana Tadeusza Lubomirskiego, a współzałożycielami byli oprócz niego Feliks Sobański, Józef Zamoyski, Jakub Natanson i Karol Dittrich. 5 czerwca 1875 nastąpiło zatwierdzenie Ustawy, wydanej na imię tegoż ks. Lubomirskiego oraz Józefa hr. Zamoyskiego, Feliksa Sobańskiego, Jakuba Natansona i domu handlowego Hille i Dietrich, jako pierwszych założycieli i muzeum rozpoczęło działalność. Zaraz po wydaniu tej ustawy muzeum zostało umieszczone w wynajętym lokalu przy placu Krasińskich, gdzie swoje miejsce znalazło ponad 2000 eksponatów, głównie z darów. Pod egidą muzeum w latach 1890–1902 opublikowana została 11-tomowa Encyklopedia rolnicza[4][5].
Muzeum prowadziło też działalność charytatywną i w 1888 w sprawozdaniu pisano:
- "Oprócz osób zwiedzających wystawę za biletami płatnemi (chodzi tym razem o "wystawę wyrobów z drzewa, metali, wyrobów ceramicznych i hutniczych oraz zabawek dziecinnych") zwiedzały ją zakłady dobroczynne, dziewczynki i chłopcy, jak również wychowawcy i wychowanice Instytutu Głuchoniemych". (...) "Nadto z decyzji Komitetu Muzeum dochód z 5 dni za bilety wejścia od 4go Stycznia r.b. zaczynając, oddany był na cele dobroczynne, a mianowicie na Towarzystwo biednych matek, Instytucję Jałmużniczą dla wstydzących się żebrać oraz na Przytulisko".
Po kasacie zakonu bernardynów przy Krakowskim Przedmieściu i po przebudowie w latach 1870−1884 budynek mieścił wystawy i magazyny Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (do chwili przeniesienia do pawilonu Gracjana Ungra na dziedzińcu pałacu Potockich)[6]. W 1884–1888 nastąpiła przebudowa wnętrz na pomieszczenia Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, które ma tu swoją siedzibę już od 1881 aż do II wojny światowej.
W latach 1890–1891 w zorganizowanej w muzeum pracowni fizycznej prowadziła swoje doświadczenia Maria Skłodowska-Curie[7], co upamiętnia tablica z brązu odsłonięta w czerwcu 1935 na frontowej ścianie budynku[8].
W czasie wojny w 1914 muzeum przekształcono w Wyższą Szkołę Rolniczą i Wyższą szkołę Ogrodniczą, a w 1919 w Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Dzisiejsze Muzeum Techniki również wywodzi się z gmachu przy kościele św. Anny, gdzie do dziś ma siedzibę Centralna Biblioteka Rolnicza[9].
Dyrektorem muzeum od 1924 do 1951 był Stanisław Leśniowski[10].
W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 budynek został spalony wraz ze znajdującymi się w nim zbiorami Muzeum Etnograficznego[11].
Tradycje muzeum kontynuuje Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie oraz Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie, swoje początki ma w nim także Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Muzeum w polskiej kulturze i pamięci [online].
- ↑ Chwalewik E., Zbiory polskie w ojczyźnie i na obczyźnie..., t. 2, Warszawa 1927, s. 353–356.
- ↑ Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-06].
- ↑ Karol Estreicher 1906 ↓.
- ↑ Aleksandrowicz 1895 ↓.
- ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 15, 23. ISBN 978-83-928349-8-4.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 522. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 112. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Anna Mieszczanek, Przedwojenni. Historia ziemian. s. 110-113, Warszawa, 2020.
- ↑ Wielki poprzednik – Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. muzeum-szreniawa.pl. [dostęp 2015-09-30].
- ↑ Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 58–59, 1971.
Bibliografia
edytuj- Karol Estreicher: Bibliografia polska 1881–1900, t.I A-F. Kraków: Nakładem Spółki Księgarzy Polskich, 1906.
- Jerzy Aleksandrowicz: Encyklopedya rolnicza wydawana staraniem i nakładem Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, t.I (A – Chirurgja). Warszawa: Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, wyd. Gebethner i Wolff, Druk K. Kowalewskiego, 1890.
Linki zewnętrzne
edytuj- Statut Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie wersja cyfrowa dostępna w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej