Nagroda Kalinga

Nagroda Kalinga (ang. Kalinga Prize) – międzynarodowe wyróżnienie za popularyzację nauki, przyznawane od roku 1952; zostało ustanowione w roku 1951 przez UNESCO – organizację ONZ wyspecjalizowaną do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury^[1].

Cele nagrody

Nagroda jest przyznawana np. pisarzom, dziennikarzom, wykładowcom, naukowcom, zainteresowanym popularyzacją własnych dziedzin nauki, którzy tworzą publikacje, filmy lub programy radiowo-telewizyjne, ułatwiające zrozumienie problemów naukowych i technicznych. Rozpatrywane są kandydatury osób, które mają świadomość znaczenia badań naukowych i technologii dla rozwiązania problemów ludzkości, ochrony i wzbogacania dóbr publicznych i kulturowego dziedzictwa narodów^[1].

Bijoyanand Patnaik

Inicjatorem utworzenia nagrody i jej fundatorem był Bijayanand Patnaik (1916–1997), hinduski bojownik o wolność, światowej sławy lotnik z okresu II wojny światowej, przemysłowiec, polityk i filantrop; premier Orisy w latach 1961–1963 i 1990–1995^[2]^[3], którego imieniem nazwano m.in. Biju Patnaik Airport w Bhubaneswar^[4] i Biju Patnaik University of Technology (BPUT)^[5]. Prof. Janusz Lech Jakubowski, który – jako jeden z jurorów Nagrody Kalinga – zwiedzał na zaproszenie Patnaika jego fabrykę rur spawanych bez szwu, wspominał jej właściciela jako doskonałego organizatora produkcji przemysłowej^[6].

Statut Nagrody Kalinga

Nagroda jest finansowana przez Kalinga Foundation Trust (koordynator), władze Orisa (Indie) i Departament Nauki i Technologii rządu Indii^[7].

Po otrzymaniu środków dyrektor generalny UNESCO oficjalnie zaprasza rządy państw członkowskich do przedstawienia nominacji. Kandydatami mogą być wyłącznie żyjące osoby fizyczne. Wnioski są kierowane do sekretariatu (do dnia 15 maja) w porozumieniu z odpowiednimi komisjami krajowymi i organizacjami pozarządowymi, utrzymującymi formalne stosunki z UNESCO. Każde państwo może wyznaczyć jednego kandydata. Nominację uzasadnia się przedstawiając m.in. opis osiągnięć kandydata i zestawienie jego prac. Istotne jest wskazanie, jak przekazywane prace przyczyniły się do popularyzacji nauki^[7].

Wnioski rozpatruje pięcioosobowe jury wyznaczane przez dyrektora generalnego na okres sześciu lat. Jury składa się z pięciu niezależnych przedstawicieli różnych narodowości i płci (jednego z członków jury rekomenduje Kalinga Foundation Trust), wyznaczane na podstawie sprawiedliwego podziału geograficznego. Jurorzy nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę (otrzymają wyłącznie zwrot kosztów związanych z procesem oceny). Niezbędne jest uzyskanie opinii co najmniej trzech jurorów. Decyzje są podejmowane w drodze konsensusu, a gdy nie jest to możliwe – w tajnym głosowaniu (zwykłą większością głosów). W głosowaniu nie bierze udziału członek jury z kraju, z którego pochodzi kandydat. Opinia jury przesyła swoją opinię do dyrektora generalnego UNESCO nie później niż do 31 sierpnia danego roku^[7].

Nagroda jest wręczana przez dyrektora generalnego na oficjalnej uroczystości organizowanej w tym celu w miejscu, w którym jest obchodzony Światowy Dzień Nauki (10 listopada). Osoba nagrodzona otrzymuje również Srebrny Medal Einsteina, przyznawany przez UNESCO. Laureat – jeżeli jest to możliwe – wygłasza wykład dotyczący nagrodzonej działalności^[7]. Rząd Indii (Departament Nauki i Technologii) zaprasza laureata do odwiedzenia tego kraju, gdzie może zapoznać się z hinduską kulturą, instytucjami naukowymi i oświatowymi, przemysłem i gospodarką. Jest zapraszany na posiedzenia towarzystw naukowych, zwłaszcza należących do indyjskiego Science Congress Association. Jest proszony o wygłoszenie wykładów (w języku angielskim)^[7].

Laureaci

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Kalinga.

Do roku 2009 przyznano 63 Nagrody Kalinga przedstawicielom 22 krajów. Największą liczbę nagród otrzymali przedstawiciele Wielkiej Brytanii (10-krotnie), Stanów Zjednoczonych (7-krotnie), Francji (6-krotnie), Brazylii (5-krotnie), ZSSR i Rosji (łącznie 5-krotnie)^[8]^[9].

Wśród laureatów Kalinga Prize znaleźli się m.in. Louis de Broglie (1952), Julian Huxley (1953), George Gamow (1956), Bertrand Russell (1957), Karl von Frisch (1958), Arthur C. Clarke (1961), Fred Hoyle (1967) i Siergiej Kapica(1979)^[7]. Przedstawiciele Indii byli nagrodzeni czterokrotnie^[8]^[9].

Lista laureatów Nagrody Kalinga w latach 1952–2009
Rok	Imię i nazwisko	Nagroda Nobla	Państwo
1952	Louis de Broglie	Nobel 1929	Francja
1953	Julian Huxley		Wielka Brytania
1954	Waldemar Kaempffert		Stany Zjednoczone
1955	Augusto Pi Suner		Wenezuela
1956	George Gamow		Stany Zjednoczone
1957	Bertrand Russell	Nobel 1950	Wielka Brytania
1958	Karl von Frisch	Nobel 1973	Niemcy
1959	Jean Rostand		Francja
1960	Ritchie Calder		Wielka Brytania
1961	Arthur C. Clarke		Wielka Brytania
1962	Gerald Piel		Stany Zjednoczone
1963	Jagjit Singh		Indie
1964	Warren Weaver		Stany Zjednoczone
1965	Eugene Rabinowitch		Stany Zjednoczone
1966	Paul Couderc		Francja
1967	Fred Hoyle		Wielka Brytania
1968	Gavin de Beer		Wielka Brytania
1969	Konrad Lorenz	Nobel 1973	Austria
1970	Margaret Mead		Stany Zjednoczone
1971	Pierre Augier		Francja
1972	Philip Abelson		Stany Zjednoczone
1972	Nigel Calder		Wielka Brytania
1973	Nie przyznano
1974	José Reis		Brazylia
1974	Louis Estrada		Meksyk
1975	Nie przyznano
1976	George Porter	Nobel 1967	Wielka Brytania
1976	Aleksandr Oparin		ZSRR
1977	Fernand Seguin		Kanada
1978	Hoimar von Ditfurth		Niemcy
1979	Siergiej Kapica		ZSRR
1980	Aristide Bastidas		Wenezuela
1981	David Attenborough		Wielka Brytania
1981	Dennis Flanagan		Stany Zjednoczone
1982	Oswaldo Frota-Pessoa		Brazylia
1983	Abdullah Al Muti Sharafuddin		Bangladesz
1984	Yves Coppens		Francja
1984	Igor Petryanov		ZSRR
1985	Sir Peter Medawar	Nobel 1960	Wielka Brytania
1986	Nikołaj Basow	Nobel 1964	ZSRR
1986	David Suzuki		Kanada
1987	Marcel Roche		Wenezuela
1988	Björn Kurtén		Finlandia
1989	Saad Ahmed Shabaan		Egipt
1990	Misbah-Ud-Din Shami		Pakistan
1991	Radu Iftimovici		Rumunia
1991	Narender K. Sehgal		Indie
1992	Jorge Flores Valdés		Meksyk
1992	Peter Okebukola		Nigeria
1993	Piero Angela		Włochy
1994	Nikolai N. Drozdov		Rosja
1995	Julieta Fierro Gossman		Meksyk
1996	Jirí Grygar		Czechy
1996	Jayant V. Narlikar		Indie
1997	Dorairajan Balasubramanian		Indie
1998	Regina Paz Lopez		Filipiny
1998	Ennio Candotti		Brazylia
1999	Marian Addy		Ghana
1999	Emil Gabrielian		Niemcy
2000	Ernst W. Hamburger		Brazylia
2001	Stefano Fantoni		Włochy
2002	Marisela Salvatierra		Wenezuela
2003	Pervez Amirali Hoodbhoy		Pakistan
2004	Jean Audouze		Francja
2005	Jeter Jorge Bertoletti		Brazylia
2009	Yash Pal		Indie
2009	Trịnh Xuân Thuận		Wietnam
2010	Gokulananda Mohapatra		Indie
2011	René Raúl Drucker Colín		Meksyk
2012	Basanta Kumar Behura		Indie
2013	Li Xiangyi		Chiny
2014	Trilochan Pradhan		Indie
2015	Diego Golombek		Argentyna
2017	Erik Jacquemyn		Belgia

Zobacz też

Kalinga

Przypisy

↑ ^a ^b UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. portal.unesco.org, 2009 -05-08. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
↑ Pabak Kanungo; źródło: Orissa Review: Biju Patnaik Profile. www.kalingafoundationtrust.com, February–March 2005. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
↑ D.C.Dass: Biju Patnaic. [w:] Orissa Review [on-line]. www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview, luty-marzec 2005. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
↑ Biju Patnaik Airport w Bhubaneshwar, India. www.ixigo.com. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
↑ Biju Patnaik University of Technology (BPUT). www.bput.ac.in. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
↑ Janusz Lech Jakubowski: Fragmenty autobiografii. Od połowów motyli do badania sztucznych piorunów. [w:] Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, tom 33:1988 nr 3 s. 589–661 [on-line]. www.wiw.pl/wielcy. [dostęp 2012-09-25]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Statutes of the UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. www.kalingafoundationtrust.com. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
↑ ^a ^b List of Kalinga Prize Laureates. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Kalinga Prize Statistics. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[UNESCO-1] UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. portal.unesco.org, 2009 -05-08. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[fundator1-2] Pabak Kanungo; źródło: Orissa Review: Biju Patnaik Profile. www.kalingafoundationtrust.com, February–March 2005. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[Orissareview-3] D.C.Dass: Biju Patnaic. [w:] Orissa Review [on-line]. www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview, luty-marzec 2005. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).

[Airport-4] Biju Patnaik Airport w Bhubaneshwar, India. www.ixigo.com. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).

[BPUT-5] Biju Patnaik University of Technology (BPUT). www.bput.ac.in. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).

[fundator2-6] Janusz Lech Jakubowski: Fragmenty autobiografii. Od połowów motyli do badania sztucznych piorunów. [w:] Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, tom 33:1988 nr 3 s. 589–661 [on-line]. www.wiw.pl/wielcy. [dostęp 2012-09-25]. (pol.).

[statut-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Statutes of the UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. www.kalingafoundationtrust.com. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[lista-8] List of Kalinga Prize Laureates. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[statystyka-9] Kalinga Prize Statistics. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]