Nagroda Kioto
Nagroda Kioto (jap. 京都賞 Kyōto-shō) – japońska nagroda ufundowana w 1985 przez Kazuo Inamoriego (1932–2022), założyciela firmy Kyocera i przyznawana co roku przez powołaną w tym celu Fundację Inamori[1]. Jej celem jest nagradzanie osób o znaczącym wkładzie w naukę, technologię, sztukę i filozofię.
| |
| Nagroda za |
osiągnięcia w technice, nauce, sztuce i filozofii |
|---|---|
| Przyznający |
Fundacja Inamori |
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Pierwsze rozdanie |
1985 |
| Strona internetowa | |
Przyczyny utworzenia nagrody
edytujW 1984 roku, w 25. rocznicę założenia firmy Kyocera, Kazuo Inamori postanowił nagrodzić osoby przyczyniające się do rozwoju nauki, postępu ludzkości i wzbogacania ludzkiego ducha, wychodząc z założenia, że przyszłość ludzkości zapewni tylko równowaga między rozwojem naukowych i duchowym. Przeznaczył na ten cel 20 miliardów jenów i akcje Kyocery (w 1984 roku Kyocera osiągnęła wyniki sprzedaży o wysokości 230 mld jenów i 53 mld zysku). Inamori chciał w ten sposób odwdzięczyć się społeczeństwu, ale też uhonorować naukowców, których działania dotychczas nie zostały dotąd należycie uznane[2].
Kategorie nagrody
edytujNagrody Kioto są przyznawane w trzech dziedzinach: nauk podstawowych, zaawansowanych technologii oraz sztuki i filozofii. W każdej z nich nagroda jest rotacyjnie przyznawana w kategoriach[3]:
- nauki podstawowe
- nauki biologiczne
- nauki matematyczne
- Ziemia i wiedza o planetach, astronomia i astrofizyka
- nauki przyrodnicze
- kognitywistyka (przyznana jednorazowo w 1988 roku)
- zaawansowane technologie
- elektronika
- biotechnologia i technologia medyczna
- nauki materiałowe i inżynieria
- nauki informacyjne
- sztuka i filozofia
Każdego roku Fundacja Inamori kontaktuje się z ekspertami z całego świata, z dziedzin objętych nagrodą, z prośbą o nominacje. Listę nominowanych osób najpierw weryfikują trzy komitety selekcyjne (po jednym na każdą z dziedzin), potem trzy kolejne wybierają ostateczną listę nominowanych na podstawie bardziej szczegółowych kryteriów. Ta trafia do komitetu wykonawczego, który patrząc z szerszej perspektywy i kierując się filozofią nagrody, wybiera laureatów, ostatecznie zatwierdzanych przez zarząd fundacji[3].
W momencie ustanowienia nagrody, jej wysokość wynosiła 50 milionów jenów, a od 2018 roku wysokość nagrody to 100 milionów jenów[4]. Laureaci otrzymują również medal i dyplom. Medal, ważący około 250 gramów, wykonany jest z 20 karatowego złota i ozdobiony ośmioma kamieniami szlachetnymi: czterema szmaragdami i czterema rubinami. Rewers medalu zawiera imię laureata oraz rok przyznania. Medal zaprojektował Yoshiyuki Chosa. Prawa strona dyplomu zawiera informacje o laureacie, kategorię nagrody i datę nadania. Lewa strona zawiera kaligrafię wykonaną przez opata świątyni Myōshin-ji, wybraną na podstawie życiorysu i osiągnięć laureata ze zbioru tradycyjnych chińskich sentencji[3].
Podczas pierwszej ceremonii wręczenia nagrody, specjalną nagrodę otrzymała Fundacja Nobla[5]. W 1985 roku Kazuo Inamori konsultował ideę Nagrody Kioto z ówczesnym prezesem Fundacji Nobla, Baronem Stigem Ramelem. Jednym z kluczowych rezultatów konsultacji jest rygorystyczny i bezstronny wybór kandydatów, kierując się międzynarodowym punktem widzenia[6].
Nagroda Kioto nazywana jest „japońskim Noblem”[7][8][9]. Swoim zasięgiem obejmuje jednak więcej dziedzin nauki. Nagradza też rozwój teorii, nie tylko osiągnięcia o wymiarze praktycznym[9]. Nagroda Kioto jest uznawana za szczególnie prestiżową w kategoriach, których Nagroda Nobla nie obejmuje[9][10][11].
W 2020 roku, z powodu pandemii COVID-19, Nagrody Kioto nie zostały przyznane[12].
Lista laureatów
edytujPolscy laureaci Nagrody Kioto
edytuj- Andrzej Wajda (1987)
- Witold Lutosławski (1993)
Laureaci Nagrody Kioto i Nagrody Nobla
edytujWśród laureatów Nagrody Kioto jest wielu noblistów, w wielu przypadkach Nagroda Kioto poprzedzała decyzję Komitetu Noblowskiego:
- Jack Kilby (Kioto 1993, Nobel 2000)
- Żores Ałfiorow (Nobel 2000, Kioto 2001)
- Kurt Wüthrich (Kioto 1998, Nobel 2002)
- Sydney Brenner (Kioto 1990, Nobel 2002)
- Paul Lauterbur (Kioto 1994, Nobel 2003)
- Mario Capecchi (Kioto 1996, Nobel 2007)
- Isamu Akasaki (Kioto 2009, Nobel 2009)
- Shin’ya Yamanaka (Kioto 2010, Nobel 2012)
- Yoshinori Ōsumi (Kioto 2012, Nobel 2016)
- Tasuku Honjo (Kioto 2016, Nobel 2018)
- Michel Mayor (Kioto 2015, Nobel 2019)
Przypisy
edytuj- ↑ History [online], Inamori Foundation [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Philosophy [online], Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ a b c About Kyoto Prize [online], Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Inamori Foundation Doubles Monetary Awards Bestowed with its Annual Kyoto Prizes [online], Business Wire [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ The Nobel Foundation [online], Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Kazuo Inamori and the Nobel Foundation [online], Inamori Foundation, 10 grudnia 2018 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Dan Vergano, Kyoto Prize honors achievement and character [online], USATODAY.com, 12 listopada 2006 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Nadine Brozan, Chronicle, „The New York Times”, 1 lipca 1996, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ a b c Prestiżowa Nagroda Kioto [online], Japoland [dostęp 2021-01-24] (pol.).
- ↑ Inamori Foundation Awards the 35th Kyoto Prize to Scientists and Artist in the Fields of „Advanced Technology”, „Basic Science”, and „Arts and Philosophy” [online], Kyocera Russia, 11 listopada 2019 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Academy Fellow awarded prestigious Kyoto Prize [online], Australian Academy of Science [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Postponement of the Kyoto Prize Due to the Coronavirus Pandemic [online], Kyoto Prize, 20 kwietnia 2020 [dostęp 2021-09-19] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nagroda Kioto (ang.)
- The Inamori Foundation (ang.)