Nagroda Turinga

nagroda informatyczna

Nagroda Turinga – nagroda przyznawana corocznie od 1966 za wybitne osiągnięcia w dziedzinie informatyki przez Association for Computing Machinery (ACM)[1].

Nagroda Turinga
Nagroda za

osiągnięcia w dziedzinie informatyki

Przyznający

Association for Computing Machinery

Państwo

 Stany Zjednoczone

Pierwsze rozdanie

1966

Strona internetowa

Nazwa nagrody została ustanowiona dla uczczenia brytyjskiego współtwórcy informatyki, matematyka Alana Turinga[1]. Na czele komisji przyznającej wyróżnienie zasiada Michael Jordan z ACM, a w jej skład wchodzą m.in. przedstawiciele uczelni technicznych i przedsiębiorstw informatycznych[2].

Początkowo wyróżnieniu towarzyszyła nagroda pieniężna w wysokości 25 000 USD fundowana przez ACM. 3 grudnia 2002, dzięki wsparciu przedsiębiorstwa Intel, nagroda ta wzrosła do 100 000 USD[3]. 26 lipca 2007 przedsiębiorstwo Google dołączyło do Intela zwiększając nagrodę do 250 000 USD[4]. 13 listopada 2014 poinformowano, że nagroda wzrasta do 1 000 000 USD[5] i jest fundowana wyłącznie przez Google[6].

Nagroda Turinga bywa określana mianem „informatycznej nagrody Nobla[1].

Wyróżnieni

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Turinga.
Rok Wyróżnieni Uzasadnienie Źródła
1966   Alan Perlis Za wpływ na rozwój zaawansowanych technik programowania i budowy kompilatorów. [7]
1967   Maurice V. Wilkes Profesor Wilkes jest znany jako projektant i wykonawca pierwszego komputera wykorzystującego program przechowywany w pamięci wewnętrznej. Zbudowany w 1949 roku EDSAC używał pamięci rtęciowej. Znany jest również jako współautor książki Preparation of Programs for Electronic Digital Computers z 1951 roku, w której razem z Davidem Johnem Wheelerem i Stanleyem Gillem wprowadzili koncepcję biblioteki programistycznej. [8]
1968   Richard Hamming Za pracę nad metodami numerycznymi, automatycznymi systemami kodowania oraz kodami wykrywającymi i korygującymi błędy. [9]
1969   Marvin Minsky Za pracę nad sztuczną inteligencją. [10]
1970   James H. Wilkinson Za badania w dziedzinie analizy numerycznej w celu ułatwienia stosowania komputerów cyfrowych wysokiej prędkości, otrzymał specjalny dowód uznania za pracę w obliczaniu algebry liniowej i wstecznej analizie błędów. [11]
1971   John McCarthy Wykład dr. McCarthy’ego „Obecny stan badań nad sztuczną inteligencją” jest tematem, który pokrywa obszar, w którym osiągnął poważne uznanie za swoją pracę. [12]
1972   Edsger Dijkstra Edsger Dijkstra był główną osobą wnoszącą wkład w późnych latach 50. XX w. w rozwój Algolu, wysoko poziomowego języka programowania, który stał się przykładem przejrzystości i matematycznej dokładności. Jest jednym z głównych przedstawicieli sztuki języków programowania i nauki z nimi związanej w ogóle, a także ogromnie przyczynił się do naszego rozumienia ich budowy, opisu i realizacji. Piętnaście lat jego publikacji rozciąga się od artykułów teoretycznych na temat teorii grafów, do podstawowych podręczników, wyjaśniających tekstów i filozoficznych rozważań w dziedzinie języków programowania. [13]
1973   Charles W. Bachman Za wybitny wkład w technologię baz danych. [14]
1974   Donald E. Knuth Za poważny wkład w analizę algorytmów i projektowanie języków programowania i szczególnie za wkład w Sztukę programowania poprzez znaną serię książek pod tym samym tytułem. [15]
1975   Allen Newell
  Herbert Simon
We wspólnych naukowych staraniach, rozciągających się przez 20 lat, początkowo we współpracy z J.C. Shawem i RAND Corporation, później wraz z licznymi kolegami z wydziału i studentami Carnegie Mellon University w Pittsburghu, wnieśli fundamentalny wkład w badania nad sztuczną inteligencją, psychologią ludzkiego poznania i procesem ewidencji. [16][17]
1976   Michael O. Rabin
  Dana S. Scott
Za wspólnie napisaną pracę Finite Automata and Their Decision Problem, która wprowadziła ideę niedeterministycznego automatu skończonego dowodzącą, iż jest ogromnie wartościowym pojęciem. Ich książka jest nieprzerwaną inspiracją dla późniejszych prac w tej dziedzinie. [18][19]
1977   John Backus Za dogłębny, wpływowy i trwały wkład w projekt praktycznych metod wysoko poziomowego programowania, w znacznej mierze poprzez pracę nad Fortranem i za płodne publikacje na temat formalistycznych procedur dla dokumentacji języków programowania. [20]
1978   Robert W. Floyd Za istotny wpływ na metodologię tworzenia wydajnych i niezawodnych oprogramowań. Za pomoc w ufundowaniu badań nad istotnymi dziedzinami informatyki: teorii parsowania, semantykę języków programowania, automatyczną weryfikację formalną, automatyczną syntezę programów, i analizę algorytmów. [21]
1979   Kenneth E. Iverson Za pionierski wysiłek w językach programowania i matematyczny zapis z którego wynikł język programowania obecnie znany jako APL, za jego wkład w realizację systemów interaktywnych, edukacyjne wykorzystanie APL i w teorię i praktykę języków programowania. [22]
1980   C. Antony R. Hoare Za istotny wkład w określenie i projekt języków programowania. [23]
1981   Edgar F. Codd Za zasadniczy i trwały wkład w teorię i praktykę systemu zarządzania bazą danych a zwłaszcza w model baz danych oparty na postulatach relacyjności. [24]
1982   Stephen A. Cook Za postęp w zrozumieniu teorii złożoności obliczeniowej w sposób znaczący i dogłębny. [25]
1983   Dennis Ritchie
  Ken Thompson
Za ogólny rozwój teorii systemów operacyjnych, a szczególnie za napisanie systemu operacyjnego Unix. [26][27]
1984   Niklaus Wirth Za rozwinięcie szeregu nowatorskich języków programowania Euler, Algol W, Pascal i Modula. Pascal stał się językiem ważnym z punktu widzenia edukacji, a także podstawą do dalszych badań nad językami, systemami i architekturami komputerowymi. [28]
1985   Richard M. Karp Za trwały wkład w teorię algorytmów, włącznie z rozwojem wydajnych algorytmów dla problemu przepływu w sieciach oraz innych problemów optymalizacji kombinatorycznej, identyfikację wielomianowego czasu wykonania z intuicyjnym pojęciem algorytmicznej wydajności i to, co najbardziej znaczące, wkład w teorię NP-zupełności. Karp wprowadził nową metodologię dowodzenia NP-zupełności problemów, co pozwoliło zidentyfikować wiele zagadnień teoretycznych jako trudne obliczeniowo. [29]
1986   John Hopcroft
  Robert Tarjan
Za fundamentalny wkład w projektowanie i analizę algorytmów i struktur danych. [30][31]
1987   John Cocke Za znaczący wkład w teorię i projektowanie kompilatorów, w architekturę dużych systemów i w rozwój architektury RISC; za wynalezienie i usystematyzowanie podstawowych przekształceń optymalizacyjnych używanych obecnie w kompilatorach: redukcję siły operatorów (ang. reduction of operator strength), eliminację wspólnych podwyrażeń (ang. elimination of common subexpressions), alokację rejestrów (ang. register allocation), propagację stałych (ang. constant propagation) i eliminację nieużytecznego kodu (ang. dead code elimination). [32]
1988   Ivan Sutherland Za pionierski i wizjonerski wkład w grafikę komputerową, którego początkiem był Sketchpad i jego dalszą kontynuację. [33]
1989   William Kahan Za istotny wkład w analizę numeryczną. Czołowy ekspert od obliczania liczb zmiennoprzecinkowych. Kahan oddał się sprawie „zrobienia bezpiecznego świata dla obliczeń liczbowych”. [34]
1990   Fernando J. Corbató Za pionierską pracę w uporządkowaniu pomysłów i kierowanie rozwojem systemów komputerowych na dużą skalę, ogólnego przeznaczenia z podziałem czasu i zasobów, CTSS i Multics. [35]
1991   Robin Milner Za trzy odmienne i skończone dokonania:
  • 1) LCT, mechanizacja „Logiki funkcji obliczeniowych” Scotta, prawdopodobnie pierwszym opartym na teorii, a zarazem praktycznym narzędziem dla automatycznego dowodzenia twierdzeń;
  • 2) ML pierwszy język uwzględniający wielokształtny typ wnioskowania, razem z mechanizmem typowania dynamicznego wyjątków;
  • 3) CCS, ogólna teoria współbieżności. Dodatkowo, sformułował i mocno zaawansował pełną abstrakcję, naukę o związkach zachodzących pomiędzy semantyką operacyjną a znaczeniową.
[36]
1992   Butler W. Lampson Za wkład w rozwój rozprowadzanych osobistych środowisk komputerowych i technologii ich wykonania: stacji roboczej, sieci komputerowej, systemu operacyjnego, oprogramowania, monitora, bezpieczeństwa teleinformatycznego i procesora tekstu. [37]
1993   Juris Hartmanis
  Richard E. Stearns
W dowód uznania za przełomową pracę, która ustaliła fundamenty pod dziedzinę teorii złożoności obliczeniowej. [38][39]
1994   Edward Feigenbaum
  Raj Reddy
Za pionierskie projekty i konstrukcje wielkoskalowych systemów sztucznej inteligencji, pokazujące praktyczne znaczenie i potencjalny komercyjny wpływ technologii sztucznej inteligencji. [40][41]
1995   Manuel Blum W dowód uznania za wkład w rozwój teorii złożoności obliczeniowej oraz jej zastosowań w kryptografii i weryfikacji formalnej. [42]
1996   Amir Pnueli Za wprowadzenie logiki temporalnej do informatyki oraz znaczący wkład w weryfikację systemów i programów. [43]
1997   Douglas Engelbart Za inspirującą wizję przyszłości komputerów interaktywnych i wynalezienie kluczowych technologii pomocnych w realizacji tej wizji. [44]
1998   James Gray Za wkład w dziedzinie teorii baz danych, szczególnie w dziedzinie przetwarzania transakcyjnego. [45]
1999   Frederick P. Brooks Jr. Za wkład w dziedzinie architektury komputerów, systemów operacyjnych i inżynierii oprogramowania. [46]
2000   Andrew Chi-Chih Yao Za wkład w rozwój teorii obliczeń, a w szczególności teorii generatorów liczb pseudolosowych, kryptologii i złożoności komunikacyjnej. [47]
2001   Ole-Johan Dahl
  Kristen Nygaard
Za współtworzenie koncepcji obiektowych języków programowania i opracowania języka Simula. [48][49]
2002   Leonard M. Adleman
  Ronald L. Rivest
  Adi Szamir
Za pomysłowy wkład w uczynienie kryptografii asymetrycznej użytecznej w praktyce. [50][51][52]
2003   Alan Kay Za pionierską pracę nad obiektowymi językami programowania jako lider zespołu tworzącego język Smalltalk i fundamentalny wkład w rozwój komputerów osobistych. [53]
2004   Vinton G. Cerf
  Robert E. Kahn
Za pionierskie prace nad internetem, wliczając w to projekt i wykonanie podstawowych protokołów komunikacyjnych TCP/IP i za przewodnictwo w badaniach na Internetem. [54][55]
2005   Peter Naur Za wkład w definicję języka Algol 60, konstrukcję kompilatorów oraz sztukę i praktykę programowania. [56]
2006   Frances E. Allen Za wkład, który zasadniczo poprawił rozwiązywanie problemów w programach komputerowych, oraz przyspieszył użycie wysokowydajnych obliczeń. [57]
2007   Edmund M. Clarke
  E. Allen Emerson
  Joseph Sifakis
Za wkład w rozwój Model Checking jako wysoko efektywnej technologii, szeroko stosowanej w budowie sprzętu komputerowego i oprogramowania. [58][59][60]
2008   Barbara Liskov Za wkład do praktycznych i teoretycznych podstaw języków programowania i projektowania systemów, zwłaszcza odnoszący się do abstrakcji danych, odporności na błędy i obliczenia rozproszone. [61]
2009   Charles P. Thacker Za pionierski projekt i realizację pierwszego współczesnego komputera osobistego – Alto. [62]
2010   Leslie Valiant Za przełomowy wkład w teorię obliczeń, w tym obliczeniową teorię uczenia się (PAC), złożoność obliczeniową, obliczenia algebraiczne, teorię obliczeń równoległych oraz rozproszonych. [63]
2011   Judea Pearl Za wkład w sztuczną inteligencję poprzez rozwój rachunku różniczkowego dla rozumowania probabilistycznego i przyczynowego. [64]
2012   Shafi Goldwasser
  Silvio Micali
Za teoretyczne podwaliny kryptografii oraz za wprowadzenie nowych metod efektywnej weryfikacji dowodów matematycznych w teorii złożoności. [65][66]
2013   Leslie Lamport Za wkład w teorię i praktykę systemów rozproszonych i równoległych, w szczególności za wprowadzenie koncepcji przyczynowości i zegarów logicznych, bezpieczeństwa i żywotności oraz spójności sekwencyjnej. [67]
2014   Michael Stonebraker Za wkład w rozwój założeń i praktyk podstaw nowoczesnych baz danych. [68]
2015   Whitfield Diffie
  Martin Hellman
Za wkład we współczesną kryptografię. [69][70]
2016   Tim Berners-Lee Za stworzenie World Wide Web, pierwszej przeglądarki internetowej oraz podstawowych protokołów i algorytmów internetowych. [71]
2017   John L. Hennessy
  David Patterson
Za systematyczne, ilościowe podejście do projektowania i oceniania architektur komputerowych mające trwały wpływ na przemysł mikroprocesorowy. [72]
2018   Yoshua Bengio
  Geoffrey Hinton
  Yann LeCun
Za przełomy konceptualne oraz inżynieryjne, które uczyniły głębokie sieci neuronowe krytycznym komponentem Informatyki. [73]
2019   Edwin E. Catmull
  Patrick M. Hanrahan
Za zasadniczy wkład w grafikę komputerową 3D i za rewolucyjny wpływ na obrazy generowane komputerowo (ang. CGI computer-generated imagery) wykorzystywane w produkcji filmowej i innych zastosowaniach [74]
2020   Alfred V. Aho

  Jeffrey Ullman

Za algorytmy i teorię leżącą u podstaw implementacji języka programowania oraz za syntezę tych i innych wyników w swoich książkach, które kształciły pokolenia informatyków. [75]
2021   Jack Dongarra Za wkład w algorytmy numeryczne i biblioteki, które umożliwiły oprogramowaniu obliczeniowemu o wysokiej wydajności dotrzymywanie kroku z eksponentacyjnymi ulepszeniami sprzętu przez ponad cztery dekady [76]
2022   Robert Metcalfe Za wynalezienie, standaryzację i komercjalizację technologii Ethernet [77][78]
2023   Awi Wigderson Za fundamentalny wkład w teorię obliczeń, w szczególności za zmianę rozumienia roli losowości w obliczeniach, a także za dziesięciolecia intelektualnego przywództwa w informatyce teoretyczne [79]

Przypisy

edytuj
  1. a b c A.M. Turing Award. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  2. Committee of the ACM A.M. Turing Award. awards.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  3. ACM’s Turing Award Prize Raised to $100,000. acm.org. [dostęp 2015-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-20)]. (ang.).
  4. ACM’s Turing Award Prize Raised To $250,000. acm.org. [dostęp 2015-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-30)]. (ang.).
  5. Funding Level increased to $1M. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
  6. ACM Awards Sponsors. awards.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  7. A.J. Perlis. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  8. Maurice V. Wilkes. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  9. Richard W. Hamming. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  10. Marvin Minsky. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  11. James Hardy („Jim”) Wilkinson. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  12. John McCarthy. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  13. Edsger Wybe Dijkstra. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  14. Charles William Bachman. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  15. Donald („Don”) Ervin Knuth. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  16. Allen Newell. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  17. Herbert („Herb”) Alexander Simon. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  18. Michael O. Rabin. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  19. Dana Stewart Scott. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  20. John Backus. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  21. Robert („Bob”) W. Floyd. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  22. Kenneth E. („Ken”) Iverson. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  23. C. Antony („Tony”) R. Hoare. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  24. Edgar F. („Ted”) Codd. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  25. Stephen Arthur Cook. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  26. Dennis M. Ritchie. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  27. Kenneth Lane Thompson. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  28. Niklaus E. Wirth. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  29. Richard („Dick”) Manning Karp. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  30. John E. Hopcroft. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  31. Robert („Bob”) Endre Tarjan. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  32. John Cocke. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  33. Ivan Sutherland. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  34. William („Velvel”) Morton Kahan. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  35. Fernando J („Corby”) Corbato. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  36. Arthur John Robin Gorell („Robin”) Milner. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  37. Butler W. Lampson. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  38. Juris Hartmanis. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  39. Richard („Dick”) Edwin Stearns. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  40. Edward A. („Ed”) Feigenbaum. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  41. Dabbala Rajagopal („Raj”) Reddy. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  42. Manuel Blum. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  43. Amir Pnueli. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  44. Douglas Engelbart. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  45. James („Jim”) Nicholas Gray. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  46. Frederick („Fred”) Brooks. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  47. Andrew Chi-Chih Yao. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  48. Ole-Johan Dahl. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  49. Kristen Nygaard. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  50. Leonard („Len”) Max Adleman. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  51. Ronald („Ron”) Linn Rivest. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  52. Adi Shamir. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  53. Alan Kay. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  54. Vinton („Vint”) Gray Cerf. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  55. Robert („Bob”) Elliot Kahn. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  56. Peter Naur. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  57. Frances („Fran”) Elizabeth Allen. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  58. Edmund Melson Clarke. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  59. E. Allen Emerson. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  60. Joseph Sifakis. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  61. Barbara Liskov. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  62. Charles P. („Chuck”) Thacker. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  63. Leslie Gabriel Valiant. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  64. Judea Pearl. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  65. Shafi Goldwasser. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  66. Silvio Micali. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  67. Leslie Lamport. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  68. Michael Stonebraker. amturing.acm.org. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  69. Whitfield Diffie. amturing.acm.org. [dostęp 2016-04-13]. (ang.).
  70. Martin Hellman. amturing.acm.org. [dostęp 2016-04-13]. (ang.).
  71. Sir Tim Berners-Lee. amturing.acm.org. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
  72. Pioneers of Modern Computer Architecture Receive ACM A.M. Turing Award. acm.org, 2018-03-21. [dostęp 2019-03-27]. (ang.).
  73. Fathers of the Deep Learning Revolution Receive ACM A.M. Turing Award. acm.org, 2019-03-27. [dostęp 2019-03-27]. (ang.).
  74. Pioneers of Modern Computer Graphics Recognized with ACM A.M. Turing Award Hanrahan and Catmull’s Innovations Paved the Way for Today’s 3-D Animated Films. acm.org, 2019-03-18. [dostęp 2020-03-25]. (ang.).
  75. Columbia's Alfred Aho and Stanford's Jeffrey Ullman receive 2020 ACM A.M. Turing Award [online], awards.acm.org [dostęp 2021-12-22] (ang.).
  76. Open Graph Title: University of Tennessee’s Jack Dongarra receives 2021 ACM A.M. Turing Award [online], awards.acm.org [dostęp 2024-01-08] (ang.).
  77. Miliardy ludzi znają jego wynalazek. Na fortunę czekał 50 lat [online], telepolis.pl, 22 marca 2023 [dostęp 2024-01-08] (pol.).
  78. Robert Melancton Metcalfe - A.M. Turing Award Laureate [online], amturing.acm.org [dostęp 2024-01-08].
  79. Avi Wigderson of the Institute for Advanced Study is the recipient of the 2023 ACM A.M. Turing Award [online], awards.acm.org [dostęp 2024-06-04] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  NODES
Association 2
innovation 1
INTERN 6
todo 2