Niżnicowate
Niżnicowate[1] (Opomyzidae) – rodzina owadów z rzędu muchówek i podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje ponad 60 opisanych gatunków. Są to smukłe muchówki o dość wąskich skrzydłach. Larwy i imagines żerują na trawach, przy czym te pierwsze wewnątrz ich łodyg.
| Opomyzidae | |
| Fallén, 1820 | |
 Niżnica łąkowa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Schizophora |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
niżnicowate |
Opis
edytujOwad dorosły
edytuj
Należą tu małe muchówki o smukłej budowie i stosunkowo wąskich skrzydłach[2]. Mają barwę od żółtej po ciemnobrązową lub czarnobrunatną. U większości gatunków przynajmniej wierzchołki skrzydeł są przydymione, a często występują na nich jasnej lub ciemnej barwy plamki[2][3][4].
Szerokie czoło tych muchówek wyposażone jest tylko w jedną, górną parę szczecinek orbitalnych, skierowanych ku tyłowi[2][4]. Ponadto na chetotaksję głowy składają się długie szczecinki przyoczkowe, zewnętrzne i wewnętrzne szczecinki ciemieniowe, szczecinki perystomalne, a rzadko też szczecinki brwiowe i szczecinki zaciemieniowe. Brak właściwych wibrysów, ale u części gatunków może z nimi zostać pomylona wysunięta ku przodowi pierwsza szczecinka perystomalna. Czułki charakteryzuje trzeci człon położony pod kątem względem drugiego[4].
Tułów ma 3–4 pary szczecinek śródplecowych, 1 barkowych, 1 przedszwowych, 2 przedskrzydłowych, 2 nadskrzydłowych, 1 międzyskrzydłowych, 1 sternopleuralnych, 1 mezopleuralnych i 4 tarczkowe brzeżne[4]. Użyłkowanie skrzydła cechuje słabo rozwinięta i niedochodząca do żyłki kostalnej żyłka subkostalna oraz obecność na żyłce kostalnej przerwy lub przewężenia przed punktem, w którym dochodzi do niej krótka pierwsza żyłka radialna[2][4].
Odwłok jest nieco grzbietobrzusznie spłaszczony, u samic wyposażony w krótkie, wciągalne pokładełko, a u samców w skomplikowany aparat kopulacyjny i chwytne przysadki odwłokowe o formie charakterystycznej dla gatunku[4].
Larwa
edytujLarwy mają wydłużone, cylindryczne ciało o długości do 8 mm, gładkim oskórku i białej barwie. Głowa zaopatrzona jest w czułki, głaszczki szczękowe i sztylety gębowe, a siateczkowaty rejon otworu gębowego tworzy maskę twarzową. Od podobnych i zamieszkujących te same siedliska larw niezmiarkowatych wyróżniają się przednimi przetchlinkami zbudowanymi z pnia głównego i jego odgałęzień[4].
Ekologia i występowanie
edytujTakson głównie holarktyczny. W Palearktyce występuje 37 gatunków[3]. W Polsce do 2001 stwierdzono 13 gatunków[5] (zobacz: niżnicowate Polski).
Larwy i imagines są fitofagami, żerującymi na trawach. Zamieszkują głównie wilgotne łąki. Rozwój larwalny odbywa się wewnątrz łodyg[4]. Na terenie Europy i Syberii niektóre gatunki bywają notowane jako szkodniki zbóż takich jak pszenica i żyto[3][4].
Systematyka
edytujDo rodziny tej należy 61 gatunków, zgrupowanych w 4 rodzajach[6][7]:
- Anomalochaeta Frey, 1921
- Balioptera Loew, 1864
- Geomyza Fallén, 1810
- Opomyza Fallén, 1820
Przypisy
edytuj- ↑ Alojzy Przemyski, Amelia Sitarz, Iwona Woźniak, Piotr Przemyski, Krzysztof Dudzik, Tomasz Błaszczyk, Grzegorz Kaczorowski, Łukasz Mielczarek, Tomasz Święciak, Piotr Wilniewczyc, Małgorzata Strzyż: Waloryzacja przyrodnicza doliny rzeki Pilicy na odcinku od Szczekocin do granic województwa śląskiego, z wyłączeniem uregulowanego fragmentu w obrębie miejscowości Koniecpol. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, 2010. [dostęp 2017-10-16].
- ↑ a b c d A.A. Shtakel'berg: Family Opomyzidae. W: G. Ya. Bei-Bienko, George C. Steyskal: Keys to the Insects of the European Part of the USSR Vol. V (Diptera an Siphonaptera) Part 2. 1988, s. 546.
- ↑ a b c C.M. Drake. A review of the British Opomyzidae. „British Journal of Entomology and Natural History”. 6, s. 159-176, 1993.
- ↑ a b c d e f g h i Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 54–58. Odiniidae, Clusiidae, Anthomyzidae, Opomyzidae, Tethinidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1962, s. 43-47.
- ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
- ↑ Thomas Pape, Vladimir Blagoderov, Mikhail B. Mostovski, Order Diptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhang Zhiqiang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 222-229 [dostęp 2017-10-01].
- ↑ Opomyzidae. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2017-10-16].