Nikołaj Kuzniecow (admirał)

Nikołaj Kuzniecow
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1904 ; Miedwiedki
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1974 ; Moskwa
	Minister sił morskich ZSRR
Okres	od 20 lipca 1951; do 15 marca 1953
Przynależność polityczna	Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)
Poprzednik	Iwan Jumaszew
Następca	Nikołaj Bułganin
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nikołaj Kuzniecow
Николай Герасимович Кузнецов
	admirał floty Związku Radzieckiego
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1904 ; Miedwiedki, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1974 ; Moskwa, ZSRR
	Przebieg służby
Lata służby	1919–1956
Siły zbrojne	Marynarka Wojenna ZSRR
Stanowiska	dowódca Floty Oceanu Spokojnego, dowódca Marynarki Wojennej
Główne wojny i bitwy	wojna domowa w Rosji, ; wojna domowa w Hiszpanii, ; II wojna światowa
Późniejsza praca	pisarz
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nikołaj Gierasimowicz Kuzniecow, ros. Николай Герасимович Кузнецов (ur. 11 lipca^?/24 lipca 1904 we wsi Miedwiedki, zm. 6 grudnia 1974 w Moskwie) – radziecki oficer marynarki wojennej, dowódca radzieckiej Marynarki Wojennej podczas II wojny światowej, dowódca Floty Oceanu Spokojnego, głównodowodzący Marynarki Wojennej i I zastępca ministra obrony ZSRR, flagman floty 1 rangi, admirał floty Związku Radzieckiego, Bohater Związku Radzieckiego (1945), członek Komitetu Centralnego KPZR (1939–1955), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1., 2. i 4. kadencji.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się we wsi Miedwiedki (obecnie w rejonie kotłaskim, obwodu archangielskiego) w rodzinie chłopskiej. W 1919 wstąpił ochotniczo do radzieckiej marynarki wojennej, zawyżając swój wiek o 2 lata – do rzecznej Flotylli Północnodwińskiej (stąd czasami podawana jest data urodzenia 1902). Uczestniczył w wojnie domowej w Rosji. Od 1920 służył w Piotrogrodzie.

Okres międzywojenny

W latach 1922–1926 uczył się w Szkole Morskiej im. Michaiła Frunzego, którą ukończył z wyróżnieniem 5 października 1926. Służył następnie we Flocie Czarnomorskiej na lekkim krążowniku „Czerwona Ukraina”. Od 1925 był członkiem partii komunistycznej WKP(b).

W latach 1927–1932 studiował w Akademii Marynarki Wojennej, kończąc ją z wyróżnieniem. Ponownie we Flocie Czarnomorskiej, od 1932 pływał jako zastępca dowódcy na krążowniku „Krasnyj Kawkaz”, a następnie od 1934 dowodził krążownikiem „Czerwona Ukraina”, który pod jego dowództwem stał się przodującym okrętem we flocie. Awansował na kolejne stopnie, stając się jednym z najmłodszych oficerów w randze komandora (kapitana 1. ranga). W 1936 został wysłany do toczącej wojnę domową Hiszpanii jako attaché wojskowy – faktycznie doradca wojskowy rządu republikańskiego, gdzie przyjął pseudonim Nicolas Lepanto. W Hiszpanii pozostawał od 5 września 1936 do 15 sierpnia 1937. Po powrocie do ZSRR, od sierpnia został zastępcą dowódcy Floty Oceanu Spokojnego. 10 stycznia 1938 mianowany fłagmanem 2. rangi i powierzono dowództwo Floty Oceanu Spokojnego. Podczas czystek stalinowskich we flocie starał się chronić podwładnych.

28 kwietnia 1939 został mianowany narkomem (komisarzem ludowym) Marynarki Wojennej ZSRR (odpowiednikiem ministra) i głównodowodzącym floty, będąc najmłodszym radzieckim komisarzem ludowym i pierwszym marynarzem na tym stanowisku (dwóch poprzednich: pierwszy oficer polityczny – Piotr Smirnow, drugi oficer NKWD – Michaił Frinowski). Podjął działania w celu wzmocnienia floty, osłabionej czystkami wśród oficerów i podniesienia jej sprawności bojowej, przez organizowanie ćwiczeń i nowych szkół morskich. Podkreśla się, że starał się działać niezależnie od Józefa Stalina. Przy wprowadzeniu systemu nowych stopni wojskowych w czerwcu 1940 otrzymał stopień admirała.

II wojna światowa

Po ucieczce z Talina polskiego okrętu podwodnego ORP „Orzeł” osobiście zorganizował wymierzoną przeciw niemu prowokację, wydając rozkaz zatopienia radzieckiego statku „Metallist”, w celu oskarżenia o to dowódcy polskiego okrętu. Dzięki rozkazom Kuzniecowa przewidującego wojnę z Niemcami, wyprzedzającym atak Niemiec na ZSRR, flota wojenna znajdowała się w chwili ataku 22 czerwca 1941 w stanie alarmu, zarządzonym 21 czerwca i początkowo nie poniosła strat^{[potrzebny przypis]}. Kuzniecow był członkiem Stawki Najwyższego Naczelnego Dowództwa. 31 maja 1944 mianowany admirałem floty. Stopień ten odpowiadał generałowi armii, lecz 31 maja 1945 zrównano go z rangą marszałka Związku Radzieckiego. 14 września 1945 otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Uczestniczył w konferencjach jałtańskiej i poczdamskiej.

Okres powojenny

W 1946 komisariaty ludowe przeorganizowano w ministerstwa i Kuzniecow pozostał głównodowodzącym Marynarki Wojennej (WMS) i zastępcą ministra sił zbrojnych ZSRR. Wkrótce jednak popadł w niełaskę Stalina i w styczniu 1947 został usunięty ze stanowisk i mianowany naczelnikiem zarządu szkolnictwa wojenno-morskiego.

W grudniu 1947 razem z grupą admirałów został poddany represjom politycznym, na podstawie sfabrykowanego oskarżenia o przekazywanie tajnych dokumentów aliantom podczas wojny. W procesie zapadły wyroki więzienia, lecz Kuzniecowowi w lutym 1948 sąd wojenny jedynie obniżył stopień do kontradmirała. Od czerwca 1948 był zastępcą dowódcy wojsk Dalekiego Wschodu do spraw marynarki, a od lutego 1950 dowodził Flotą Oceanu Spokojnego. Kuzniecow powrócił później do łaski Stalina, który powierzył mu w lipcu 1951 stanowisko ministra marynarki wojennej i dowodzenie flotą. Stopień admirała floty przywrócono mu jednak dopiero po śmierci Stalina 11 maja 1953.

Po reorganizacji od marca 1953 Kuzniecow był głównodowodzącym Marynarki Wojennej i I zastępcą ministra obrony ZSRR. 3 marca 1955 jego stopień przemianowano na: Admirał Floty Związku Radzieckiego, a 27 kwietnia 1955 wręczono mu marszałkowską gwiazdę. Kuzniecow w tym okresie poświęcał uwagę technicznemu rozwojowi marynarki wojennej, szczególnie planom rozwoju lotnictwa morskiego. Jednak na skutek złych stosunków z ministrem obrony marsz. Gieorgijem Żukowem i rządzącym państwem Nikitą Chruszczowem, wkrótce ponownie został odsunięty od dowodzenia. 8 grudnia 1955 pod pretekstem winy w dopuszczeniu do zatonięcia pancernika „Noworossijsk”, za które nie ponosił odpowiedzialności, postanowieniem Rady Ministrów został pozbawiony swoich funkcji. 7 lutego 1956 obniżono mu stopień do wiceadmirała z uzasadnieniem „za poważne niedostatki w dowodzeniu flotami” i przeniesiono do rezerwy, bez prawa zatrudnienia we flocie.

Kuzniecow w tym okresie pisał wspomnienia o wojnie i represjach stalinowskich, wydane w latach 70., a częściowo pośmiertnie, w których krytykował ingerencje przywództwa partyjnego w sprawy wojska przed wojną. Napisał też „oficjalną” książkę „Kursem ku zwycięstwu”. W oficjalnej historiografii ZSRR w tym okresie rolę Kuzniecowa podczas wojny często pomijano. W latach 1939–1955 członek Komitetu Centralnego KPZR, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1., 2. i 4. kadencji.

Był dwukrotnie żonaty, miał dwóch synów: Wiktora i Nikołaja. Zmarł 6 grudnia 1974 w Moskwie i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.

Po odwilży politycznej w ZSRR i usunięciu Gieorgija Żukowa w 1957, grupa weteranów marynarki wojennej wielokrotnie apelowała o przywrócenie Kuzniecowowi stopnia i zaliczenie do generalnych inspektorów ministerstwa obrony, lecz inicjatywy te napotykały opór dowodzącego marynarką admirała Siergieja Gorszkowa. Dopiero po śmierci Kuzniecowa i Gorszkowa, 26 lipca 1988 Kuzniecowowi pośmiertnie przywrócono stopień Admirał Floty Związku Radzieckiego. Od tej pory też zaczęto upamiętniać jego osobę, a w 1990 nazwano jego imieniem nowo budowany pierwszy radziecki lotniskowiec. Nazwano też jego imieniem Akademię Marynarki Wojennej w Petersburgu.

Awanse admiralskie

admirał - Uchwała Rady Komisarzy Ludowych nr 946 z 4 czerwca 1940;
admirał floty - Uchwała Rady Komisarzy Ludowych nr 640 z 31 maja 1944;
wiceadmirał - Uchwała Rady Ministrów ZSRR nr 257 z 27 stycznia 1951;
admirał floty Związku Radzieckiego - Uchwała Rady Ministrów ZSRR z 3 marca 1955.

Odznaczenia

Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego (14 września 1945)
Order Lenina – czterokrotnie (1937, 1945, 1945, 1952)
Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1937, 1944, 1950)
Order Uszakowa I klasy – dwukrotnie (1944, 1945)
Order Czerwonej Gwiazdy (1935)
Medal „Za obronę Moskwy”
Medal „Za obronę Kaukazu”
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1945, Polska)
Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946, Polska)
Medal „Za waszą wolność i naszą” (1967, Polska)
Order Wyzwolenia Narodowego (1946, Jugosławia)
Złota Gwiazda Partyzancka (1946, Jugosławia)
Medal „Za wyzwolenie Korei” (KRLD)
I inne

Przypisy

↑ Jako minister obrony ZSRR

Bibliografia

BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940-1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. II, Wyd. MON, Warszawa 1971
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
(ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
(ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
(ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
(ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 13, s. 562, Moskwa 1969-1978
(ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
Николай Герасимович Кузнецов – Герои страны
Николай Герасимович Кузнецов – Проект ХРОНОС (ros.)

[1] Jako minister obrony ZSRR

[1]