Nocek orzęsiony

Nocek orzęsiony
	Myotis emarginatus
	(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	nocki
Rodzaj	nocek
Podrodzaj	Chrysopteron
Gatunek	nocek orzęsiony
Synonimy
	Vespertilio emarginatus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806; Vespertilio rufescens Crespon, 1844; Vespertilio ciliatus Blasius, 1853; Vespertilio schrankii Kolenati, 1856; Vespertilio desertorum Dobson, 1875; Myotis ciliata var. budapestiensis Margo, 1880; Vespertilio neglectus Fatio, 1890; Myotis lanceus O. Thomas, 1920; Myotis lanaceus Wroughton, 1920; Myotis emarginatus turcomanicus Bobrinskii, 1925; Myotis lanaceus saturatus Kuzyakin, 1934; Myotis emarginatus kuzyakini Pavilnov, 1979;
Podgatunki
	M. e. emarginatus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806); M. e. desertorum (Dobson, 1875);
	M. e. emarginatus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806); M. e. desertorum (Dobson, 1875);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies

Nocek orzęsiony^[15] (Myotis emarginatus) – gatunek ssaka z podrodziny nocków (Myotinae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1806 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Vespertilio emarginatus^[2]. Holotyp pochodził z podziemi fortu de Charlemont, w Givet, w Ardenach, w północnej Francji^[16]. Podgatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1875 roku irlandzki zoolog George Edward Dobson nadając mu nazwę Vespertilio desertorum^[6]. Okaz typowy pochodził z Jalk, w Beludżystanie, w Pakistanie^[17].

Myotis emarginatus należy do podrodzaju Chrysopteron^[18]. Ostatnie badania genetyczne umiejscawiają ten gatunek jako takson siostrzany M. tricolor, oba tworzą grupę siostrzaną z M. goudotii i M. scotti, a ten podklad jest spokrewniony z innym składającym się z M. bocagii, M. formosus i M. welwitschii^[18]. Populacje ze środkowej Azji są czasami wyróżniane jako podgatunek turcomanicus^[16]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[18].

Etymologia

Myotis: gr. μυς mus, μυός muos „mysz”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[19].
emarginatus: łac. emarginatus „rozszerzony”, od emarginare „zapewnić margines”, od margo, marginis „granica, krawędź”^[20].
desertorum: łac. desertorum „z pustyni”, od desertum „pustynia”, od deserere „porzucić”^[21].

Zasięg występowania

Nocek orzęsiony występuje w Eurazji i Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[18]:

M. emarginatus emarginatus – Europa i północna Afryka, w tym większość większych wysp Morza Śródziemnego, na wschód do Kaukazu i Bliskiego Wschodu.
M. emarginatus desertorum – Azja na wschód od Kaukazu.

W Europie Środkowej występuje m.in. w Czechach i na Słowacji. Północna granica jego występowania przebiega przez południowy skraj Polski. W Polsce jest gatunkiem bardzo rzadkim i stwierdzanym tylko sporadycznie. W 2010 r. został stwierdzony na Żywiecczyźnie w Lipowej u wschodnich podnóży Beskidu Śląskiego^[22].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 41–54 mm, długość ogona 38–46 mm, długość ucha 15–17 mm, długość tylnej stopy 9–11,5 mm, długość przedramienia 36,1–44,7 mm; masa ciała 5,5–15,5 g^[23]. Futro na grzbiecie brązowe,włosy są trójbarwne, a na brzuchu jasne z szarobrązowymi lub brązowymi końcówkami. Skrzydła szerokie. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest wyraźne wycięcie na zewnętrznym brzegu ucha, sięgające połowy jego długości. Wymiar koziołka nożowatego osiąga ponad połowę długości ucha tego nietoperza. Błona skrzydłowa dochodząca do nasady palców stopy. Ostroga sięga do połowy lub dwóch trzecich odległości między piętą a ogonem. Brzeg błony ogonowej między ostrogą a ogonem jest porośnięty nielicznymi miękkimi, długimi włosami. Płatka brak. Koniec ogona wystaje z błony ogonowej na około 1 mm. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {3}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 38^[23]. Kariotyp wynosi 2n = 44, FNa = 50 (Hiszpania) i FNa = 52 (Czechy, Słowacja i Grecja)^[23].

Tryb życia

W okresie letnim nocek orzęsiony jest związany z terenami wyżynnymi i leśnymi. Latem spotykany jest głównie na strychach budynków, zimą w jaskiniach. Poluje latając w pobliżu koron drzew lub krzewów, podobnie jak nocek Natterera. Ofiary chwyta w locie lub zbiera z powierzchni roślin. Najdłuższy obserwowany wiek w warunkach naturalnych to 22 lata i 8 miesięcy^{[potrzebny przypis]}.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie^[24].

Zobacz też

Uwagi

↑ Nie Vespertilio rufescens C.L. Brehm, 1829.
↑ Nomen nudum; nie Vespertilio schrankii Wagner, 1843.
↑ Nieuzasadniona poprawka Myotis lanceus O. Thomas, 1920.
↑ Myotis yumanensis saturatus G.S. Miller, 1897.
↑ Nazwa zastępcza dla Myotis lanaceus saturatus Kuzyakin, 1934.

Przypisy

↑ Myotis emarginatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Memoire sur le genre et les espèces de Vespertilion, l’un des genres de famille de Chauve-souris. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 8, s. 198, 1806. (fr.).
↑ J. Crespon: Faune méridionale, ou, Description de tous les animaux vertébrés vivans et fossiles, sauvages ou domestiques qui se recontrent toute l’année ou qui ne sont que de passage dans la plus grande partie du midi de la France; suivie d’une méthode de taxidermie ou l’art d’empailler les oiseaux. Cz. 1. Nimes: Chez l’auteur,, 1844, s. 20. (fr.).
↑ J.H. Blasius. Beschreibung einer neuen deutschen Fledermaus. „Archiv für Naturgeschichte”. 19 (1), s. 287, 1853. (niem.).
↑ F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. Neue Folge. 2, s. 178, 1856. (niem.).
↑ ^a ^b W.T. Blanford. Descriptions of new Mammalia from Persia and Balúchistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 16 (95), s. 309, 1875. (ang.).
↑ T. Margó: Magyar orv. és termeszétvisg. xx, nagygyül. munk. Budapest: 1880, s. 255. (węg.).
↑ V. Fatio. Un nouveau Cheiroptère suisse. „Archives des sciences physiques et naturelles”. Troisièmie pèriode. 24, s. 512, 1890. (fr.).
↑ O. Thomas. Scientific Results of the Mammal Survey. No. XXI.A. Some new mammals from Baluchistan and North-West India. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 26 (4), s. 933, 1920. (ang.).
↑ R.Ch. Wroughton. Bombay Natural History Society’s Mammal Survey of India: Report No. 32, Baluchistan. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 27 (2), s. 314–322, 1920. (ang.).
↑ Н.А. Бобринский. Материалы по фауне летучих мышей Туркестанского края (Западный Туркестан с Семиреченской и Закаспийской областями, Хива и Бухара). „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел биологический. 34, s. 358, 1925. (ros.).
↑ А.П. Кузякин. Летучие мыши г. Ташкента и систематические заметки о некоторых формах Chiroptera с Кавказа, Бухары и Туркмении. „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел биологический. 43 (2), s. 320, 1934. (ros.).
↑ О.Л. Россопимо & И.Я. Павлинов. Каталог типовых экземпляров млекопитающих, хранящихся в Зоологическом музее МГУ. „Сборник трудов Зоологического музея МГУ”. 18, s. 13, 1979. (ros.).
↑ R.R. Piraccini R.R., Myotis emarginatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-07] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 127. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis emarginatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-07].
↑ H. Khajuria, Y. Chaturvedi & D.K. Ghoshal. Catalogue Mammaliana. An annotated catalogue of the type specimens of mammals in the collections of the Zoological Survey of India. „Records of the Zoological Survey of India, Occasional Paper”. 7, s. 14, 1977. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 270. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, emarginata [dostęp 2022-08-07] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, desertorum [dostęp 2022-08-07] .
↑ MAC. Ekolodzy znaleźli rzadki gatunek nietoperza. „Gazeta Wyborcza, dodatek "Zielone strony"”, 17.08.2010. (pol.).
↑ ^a ^b ^c R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 950. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)

Bibliografia

Konrad Sachanowicz, Mateusz Ciechanowski: Nietoperze Polski. Tomasz Cofta (rysunki). Warszawa: Multico, 2005. ISBN 83-7073-401-4.
A. Węgiel, R. Szkudlarek, T. Gottfried: Skład gatunkowy, aktywność i struktura populacji nietoperzy odławianych latem przy otworach jaskiń w Beskidach. Nietoperze 5 (1-2). 2004, s. 94-105.
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[3] Nie Vespertilio rufescens C.L. Brehm, 1829.

[6] Nomen nudum; nie Vespertilio schrankii Wagner, 1843.

[12] Nieuzasadniona poprawka Myotis lanceus O. Thomas, 1920.

[15] Myotis yumanensis saturatus G.S. Miller, 1897.

[17] Nazwa zastępcza dla Myotis lanaceus saturatus Kuzyakin, 1934.

[itis-1] Myotis emarginatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[geo-2] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Memoire sur le genre et les espèces de Vespertilion, l’un des genres de famille de Chauve-souris. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 8, s. 198, 1806. (fr.).

[cre-4] J. Crespon: Faune méridionale, ou, Description de tous les animaux vertébrés vivans et fossiles, sauvages ou domestiques qui se recontrent toute l’année ou qui ne sont que de passage dans la plus grande partie du midi de la France; suivie d’une méthode de taxidermie ou l’art d’empailler les oiseaux. Cz. 1. Nimes: Chez l’auteur,, 1844, s. 20. (fr.).

[bla-5] J.H. Blasius. Beschreibung einer neuen deutschen Fledermaus. „Archiv für Naturgeschichte”. 19 (1), s. 287, 1853. (niem.).

[kol-7] F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. Neue Folge. 2, s. 178, 1856. (niem.).

[dob-8] W.T. Blanford. Descriptions of new Mammalia from Persia and Balúchistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 16 (95), s. 309, 1875. (ang.).

[mar-9] T. Margó: Magyar orv. és termeszétvisg. xx, nagygyül. munk. Budapest: 1880, s. 255. (węg.).

[fat-10] V. Fatio. Un nouveau Cheiroptère suisse. „Archives des sciences physiques et naturelles”. Troisièmie pèriode. 24, s. 512, 1890. (fr.).

[tho-11] O. Thomas. Scientific Results of the Mammal Survey. No. XXI.A. Some new mammals from Baluchistan and North-West India. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 26 (4), s. 933, 1920. (ang.).

[wro-13] R.Ch. Wroughton. Bombay Natural History Society’s Mammal Survey of India: Report No. 32, Baluchistan. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 27 (2), s. 314–322, 1920. (ang.).

[bob-14] Н.А. Бобринский. Материалы по фауне летучих мышей Туркестанского края (Западный Туркестан с Семиреченской и Закаспийской областями, Хива и Бухара). „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел биологический. 34, s. 358, 1925. (ros.).

[kuz-16] А.П. Кузякин. Летучие мыши г. Ташкента и систематические заметки о некоторых формах Chiroptera с Кавказа, Бухары и Туркмении. „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел биологический. 43 (2), s. 320, 1934. (ros.).

[pav-18] О.Л. Россопимо & И.Я. Павлинов. Каталог типовых экземпляров млекопитающих, хранящихся в Зоологическом музее МГУ. „Сборник трудов Зоологического музея МГУ”. 18, s. 13, 1979. (ros.).

[iucn-19] R.R. Piraccini R.R., Myotis emarginatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-07] (ang.).

[miiz-20] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 127. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-21] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis emarginatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-07].

[kha&inni-22] H. Khajuria, Y. Chaturvedi & D.K. Ghoshal. Catalogue Mammaliana. An annotated catalogue of the type specimens of mammals in the collections of the Zoological Survey of India. „Records of the Zoological Survey of India, Occasional Paper”. 7, s. 14, 1977. (ang.).

[icmw-23] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 270. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-24] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).

[25] The Key to Scientific Names ↓, emarginata [dostęp 2022-08-07] .

[26] The Key to Scientific Names ↓, desertorum [dostęp 2022-08-07] .

[Mac-27] MAC. Ekolodzy znaleźli rzadki gatunek nietoperza. „Gazeta Wyborcza, dodatek "Zielone strony"”, 17.08.2010. (pol.).

[hmw-28] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 950. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[29] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)

[15]

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[c]

[10]

[11]

[d]

[12]

[e]

[13]

[14]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]