North Stradbroke Island
North Stradbroke Island (w językach aborygeńskich: Minjerribah[1]), potocznie Straddie lub North Straddie[2] – wyspa w stanie Queensland, w Australii. Wraz z South Stradbroke Island, Moreton oraz Bribie oddziela Zatokę Moreton od Morza Koralowego. Położona jest w gminie Redland City, w Brisbane.
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Stan | |
| Akwen | |
| Powierzchnia |
275,2 km² |
| Najwyższy punkt |
239 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Queenslandu  | |
Położenie na mapie Australii  | |
 27°35′S 153°28′E/-27,583333 153,466667
| |
Przed 1896, North Stradbroke Island i South Stradbroke Island stanowiły jedną wyspę Stradbroke Island, lecz w lecie 1896 potężny sztorm sprawił, że morze oddzieliło dwie wyspy od siebie, a w miejscu dawnego połączenia powstał Jumpinpin Channel.
Przy powierzchni równej 275,2 kilometra kwadratowego wyspa jest drugą pod względem wielkości piaskową wyspą na świecie[3]. Na wyspie znajdują się trzy małe osiedla, wiele jezior, ale istotnym elementem jej krajobrazu są plaże nad Morzem Koralowym. Na wyspie przez wiele lat dominował przemysł wydobywania piasku, aczkolwiek w ostatnich latach za coraz większą część miejscowej ekonomii odpowiedzialny jest turyzm[4]. Istotne jest także rybołówstwo. Rdzennymi mieszkańcami wyspy są członkowie plemienia Quandamooka[5].
Geografia i środowisko
edytujWyspa jest długa na 38 kilometrów, a jej szerokość to około 11 km. Najwyższym punktem wyspy jest wzgórze osiągające wysokość 239 metrów. Wspólnie z wyspą Moreton, Bribie oraz South Stradbroke Island oddziela ona Zatokę Moreton od Morza Koralowego.
Wyspa leży w strefie klimatu subtropikalnego, opady to niewiele ponad 1500 mm deszczu na metr kwadratowy w ciągu roku, a średnia roczna temperatura to 25 °C[3].
Populacja wyspy to 2026 osób, z czego 883 mieszka w tutejszej stolicy – Dunwich. W pozostałych miastach mieszka 678 osób w Point Lookout i 348 w Amity. Podstawowym sposobem dotarcia na wyspę to prom ze stałego lądu, z miasta Cleveland.
Plaże
edytuj
Pięć głównych plaż zapewnia wyspie atrakcyjność turystyczną. Main Beach rozciąga się na 32 kilometry i jest uważana za najlepszą do surfowania, Cylinder Beach jest najbardziej chroniona od fal, co czyni ją najlepszą do kąpieli. Frenchmans Beach/Deadmans Beach nie posiada ochrony ratowników, ale jest popularna wśród turystów ze względu na unikalne widoki[6][7]. Na wyspie znajdują się również Home Beach oraz Flinders Beach.
Jeziora, źródła i mokradła
edytujNa wyspie znajduje się ponad 100 słodkowodnych jezior, mokradeł oraz źródeł wody gruntowej. Woda gruntowa jest głównym źródłem słodkiej wody, z której korzystają mieszkańcy oraz miejscowy przemysł[8].
Blue Lake
edytujBlue Lake jest jednym z największych jezior na wyspie. Cała jego powierzchnia znajduje się na terenie Naree Budjong Djara National Park. Posiada ono olbrzymie kulturowe i historyczne znaczenie dla miejscowych Aborygenów z ludu Quandamooka, rdzennych mieszkańców wyspy. Stała hydrologia jeziora sprawiła, że znajduje się ono w niezmienionym stanie przez ostatnie 7500 lat. Jezioro jest ważnym azylem dla wielu gatunków fauny i flory. Australijscy aktywiści starają się, żeby wody jeziora nie zostały wykorzystane do stale rozwijającego się na wyspie przemysłu[6][7].
Eighteen Mile Swamp
edytujOd 26 października 1999 Eighteen Mile Swamp jest zarejestrowane w Australian Heritage Database[9]. Bagno posiada powierzchnię ponad 30 kilometrów kwadratowych, jest również najdłuższym bagnem w południowym Queenslandzie[9]. 27 marca 2011 cały jego teren został objęty ochroną w ramach Parku Narodowego Naree Budjong Djara[10]. Terenem Parku zarządza lud Quandamooka wspólnie z gubernatorem Queenslandu[11][7].
Fauna i flora
edytuj
Wyspa jest siedliskiem wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt i roślin. Występuje na niej 780 gatunków zwierząt i roślin, z których 599 jest endemicznych dla wyspy. 14 z nich jest określane jako zagrożone, a 2 jako bliskie wyginięcia[12][7].
Historia
edytujNa North Stradbroke Island stwierdzono najwcześniejsze ślady ludzkiego zamieszkania w całym stanie Queensland[13]. Aborygeńskia (w języku jandai) nazwa wyspy to Minjerribah[14], ale w 1827 Henry John Rous, kapitan statku HMS Rainbow, pierwszego brytyjskiego statku w Zatoce Moreton, nazwał wyspę po swoim ojcu – hrabim Stradbroke[15].
Z wyspy pochodzi poetka Oodgeroo Noonuccal, publikującej pod zangielszczonym nazwiskiem – Kath Walker[16]. Aborygenka jest aktywistką na rzecz praw rdzennej ludności[17].
Rdzenni mieszkańcy
edytujRdzenni Aborygeni z plemienia Quandamooka obecni na wyspie składają się z klanów: Noonuccal, Goenpul oraz Ngugi[18]. Quandamooka jest aborygeńskim określeniem Zatoki Moreton[18]. Lud jest plemieniem nomadzkim i często zmienia miejsce zamieszkania na terenie wyspy. W lipcu 2011 członkowie plemienia wygrali wieloletnią batalię sądową przeciwko rządowi Australii o rozpoznanie ich jako oficjalnego plemienia, Sąd Federalny przyznał im również prawa do posiadania własnej ziemi, decydowania o niej oraz podejmowania działań na jej terenie[19][20].
12 grudnia 2019, 8 lat po wyroku sądu, premier Queenslandu wzięła udział w oficjalnym przekazaniu 6483 hektarów ziemi (ponad 24% powierzchni wyspy) plemieniu Quandamooka[21].
Fundusz wspólnotowy
edytujW 2011 Sibelco – główna firma działająca na wyspie, ogłosiła utworzenie funduszu wspólnotowego fundowanego z części zysków z operacji wykonywanych na wyspie[22]. Firma dokonała tego po wieloletniej krytyce faktu, że zarobiła na dzierżawie terenów przemysłowych wyspy ponad 1,5 miliarda dolarów nie dzieląc się przy tym z mieszkańcami wyspy. Fundusz jest zarządzany przez radę wybieraną przez mieszkańców wyspy oraz przedstawicieli Sibelco[23].
12 grudnia 2019 roku firma Sibelco podpisała porozumienie z rządem Queenslandu i przedstawicielami plemienia Quandamooka, w którym zobowiązała się do wspólnych działań na rzecz przyszłości wyspy[24]. 31 grudnia 2019 roku oficjalnie zakończona została górnicza eksploatacja wyspy[23][24].
Przypisy
edytuj- ↑ Name=Lifestyle and Community | Library Services and Cultural Development | Web Services, South Stradbroke Island history [online], www.goldcoast.qld.gov.au [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ North Stradbroke Island - Visit Brisbane [online], www.visitbrisbane.com.au [dostęp 2019-08-26].
- ↑ a b All About Straddie [online], Official North Stradbroke Island website and Straddie information, 31 października 2016 [dostęp 2020-01-01] (ang.).
- ↑ Redland City Council, Policies [online], www.redland.qld.gov.au [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Australian Associated Press, Native title dispute goes to court after Queensland mining lease extended, „The Guardian”, 6 czerwca 2014, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ a b CMS Marine Publications 2013 - School of Biological Sciences - Centre for Marine Science - The University of Queensland, Australia [online], marine.uq.edu.au [dostęp 2019-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-26] (ang.).
- ↑ a b c d Yingying Yu, Hong Zhang, Charles Lemckert, Numerical analysis on the Brisbane River plume in Moreton Bay due to Queensland floods 2010–2011, „Environmental Fluid Mechanics”, 14 (1), 2013, s. 1–24, DOI: 10.1007/s10652-013-9295-2, ISSN 1567-7419 [dostęp 2019-08-26].
- ↑ National Centre for Groundwater Research and Training [online], National Centre for Groundwater Research and Training [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ a b Australian Heritage Database [online], www.environment.gov.au [dostęp 2019-08-26].
- ↑ PREMIER DECLARES FIRST NEW NATIONAL PARK ON NORTH STRADDIE - The Queensland Cabinet and Ministerial Directory [online], statements.qld.gov.au [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Queensland Department of Environment and Science, Naree Budjong Djara National Park [online], Department of Environment and Science, 17 listopada 2011 [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Stratigraphic Architecture of a Regressive Strand Plain, Flinders Beach, North Stradbroke Island, Queensland, Australia, „Journal of Coastal Research”, 30 (3), 2013, s. 575, DOI: 10.2112/jcoastres-d-12-00234.1, ISSN 0749-0208 [dostęp 2019-08-26].
- ↑ Errol Stock, Robert Neal, Pleistocene occupation in the south-east Queensland coastal region, „Nature”, 323 (6089), 1986, s. 618–621, DOI: 10.1038/323618a0, ISSN 1476-4687 [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Australia’s fight over place names [online], 27 listopada 2018 [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Helen. Horton, Islands of Moreton Bay, Springhill, Brisbane, Qld.: Boolarong Publications, 1983, ISBN 0-908175-67-1, OCLC 11468457 [dostęp 2019-08-26].
- ↑ National Foundation for Australian Women and The University of Melbourne, Oodgeroo Noonuccal - Woman - The Australian Women’s Register [online], www.womenaustralia.info [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Karen Fox, Oodgeroo Noonuccal: media snapshots of a controversial life, ANU Press, grudzień 2008, DOI: 10.22459/iba.12.2008.05, ISBN 978-1-921536-34-2 [dostęp 2019-08-26].
- ↑ a b Local Indigenous Peoples - Wynnum Manly On-Line [online], web.archive.org, 28 lutego 2015 [dostęp 2019-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-28].
- ↑ Redland City Council, Native title in the Redlands [online], www.redland.qld.gov.au [dostęp 2019-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Redland City Council, Quandamooka Country | Redland City Council [online], www.redland.qld.gov.au [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ Quandamooka celebrate as deeds return part of Minjerribah to Traditional Owners - The Queensland Cabinet and Ministerial Directory [online], statements.qld.gov.au [dostęp 2020-06-29] (ang.).
- ↑ Sibelco - Straddie Fund History | North Stradbroke Island, QLD [online], Sibelco [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ a b Growing Queensland, Straddie Beachworms share their story and advice for business start-ups [online], Medium, 29 listopada 2018 [dostęp 2019-08-26] (ang.).
- ↑ a b Sibelco signs historic rehabilitation agreement for North Stradbroke Island [online], Sibelco [dostęp 2020-06-29] (ang.).