Wikipedia

Obierka

pozostałości łupin (skórek) po obranych warzywach i owocach

Obierka (także: obierzyna, strużyna[1], obierek[2]) – skórki pozostałe po obranych warzywach i owocach[2]; pozostałości po obranych ziemniakach[1].

Właściwości

edytuj

W przypadku większości owoców i warzyw ich zewnętrzne części są jadalne i zdrowe, dostarczają organizmowi błonnika, witamin i minerałów, w wielu przypadkach w ilości większej niż ich części wewnętrzne. Są również źródłem przeciwutleniaczy. Z drugiej strony obierki mogą zawierać pozostałości pestycydów, metali ciężkich, drobnoustrojów, czy zanieczyszczeń różnego pochodzenia. Większość z nich jest usuwalna po dokładnym umyciu, a w przypadku pestycydów po wymoczeniu w wodnym roztworze sody oczyszczonej[3].

Wykorzystanie w kuchni

edytuj

W gastronomii z obierek ziemniaczanych można przyrządzać chipsy lub bulion[4], a także poddawać je pieczeniu (np. z rozmarynem)[5]. Na polskiej Liście produktów tradycyjnych znajduje się „babka wojenna z Gromca” – babka z obierków ziemniaczanych wytwarzana we wsi Gromiec w woj. małopolskim[6]. Skórki pomidorów nadają się do suszenia i zmielenia, skórki jabłek do mrożenia, a obierki warzyw korzeniowych do pieczenia (np. marchwi z kminem rzymskim)[5].

Z obierek, ogryzków, poobijanych owoców wszelkiego rodzaju wytwarza się octy[7][8].W dawnych książkach kucharskich można znaleźć przepisy na powidła[9], marmolady[10][11] i galaretki[12] z obierzyn z jabłek, gruszek lub pigw. Z obierzyn z jabłek lub gruszek z przygotowywano też zupy owocowe[10]. Obierzyny z ananasów kandyzowano lub przygotowywano z nich syropy, których używano do deserów (lodów, sorbetów), ponczów itp.[13][14]. Skórki pomarańczy i cytryn, a także melonów i arbuzów kandyzuje się i wykorzystuje np. jako dodatek smakowy lub dekoracyjny do ciast (zob. cykata)[15][16]. Ze skórek cytrusów wytwarza się też nalewki, np. cytrynówkę[17] i pomarańczową gorzką[18].

Skórki bananów to bogate źródło minerałów, związków bioaktywnych i błonnika pokarmowego[19]. Można z nich np. upiec ciasto, przygotować ocet lub wykorzystać je do zmiękczania mięsa[20]. Od niedawna produkuje się mąkę ze skórek bananowych[19].

Łupiny cebuli zwyczajnej wykorzystywane są do barwienia jaj wielkanocnych.

Wykorzystanie w przemyśle

edytuj

W budownictwie możliwe jest produkowanie biodegradowalnych, ekologicznych płyt MDF w wyniku zmieszania środka wiążącego z włóknami pochodzącymi z obierek ziemniaczanych (wynalazek, którego autorami byli Brytyjczycy: Rowan Minkley i Robert Nicoll we współpracy z biochemikiem Gregiem Cooperem, nazwano Chip[s] Board[21]). Po zużyciu można je kompostować. Podobne zastosowania pozwalają zapobiegać marnotrawstwu żywności[22].

Obierki w kulturze i medycynie tradycyjnej

edytuj
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Suszone na słońcu skórki mandarynek (chénpí(inne języki)) znajdują zastosowanie w kuchni chińskiej oraz w tamtejszej medycynie tradycyjnej.

Poślizgnięcie się na skórce banana jest klasycznym slapstickowym gagiem, wykorzystywanym od czasów kina niemego[23] i częstym tematem dowcipów.

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Synonim.net, Synonim obierki
  2. ↑ a b Słownik Języka Polskiego PWN, Obierka
  3. ↑ Kukbuk, Obierki warzyw i owoców – jeść czy nie?
  4. ↑ Kuchnia.wp.pl, Obierki z ziemniaków
  5. ↑ a b Marta Dymek: Pieczone ziemniaczane obierki. [w:] Jadłonomia [on-line]. 2012-09-12. [dostęp 2024-05-12].
  6. ↑ Babka wojenna z Gromca. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. małopolskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2021-11-19. [dostęp 2024-05-12].
  7. ↑ Tom Hunt: How to turn fruit scraps into vinegar – recipe. [w:] The Guardian (theguardian.com) [on-line]. Guardian News & Media Limited, 2021-04-24. [dostęp 2024-09-10]. (ang.).
  8. ↑ „Tani ocet”. W: Rebekka Wolf: Kuchnia koszerna. Warszawa: Księgarnia Jakóba Klepfisza, druk: Drukarnia W. Thiella, 1904, s. 227–228.
  9. ↑ „Rozdział XII. Konserwy i marynaty”, przepis „387. Powidła z obierzyn”. W: Maria Śleżańska: Kucharz wielkopolski. Wyd. siódme, poprawione i powiększone. Poznań: Księgarnia J. Leitgebera i S-ki, 1932, s. 449.
  10. ↑ a b „Marmelada z obierzyn”. W: Marta Norkowska: Śpiżarnia i zapasy zimowe. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1925, s. 52.
  11. ↑ „Pigwy”. W: Marta Norkowska: Śpiżarnia i zapasy zimowe. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1925, s. 46.
  12. ↑ „Pigwy”. W: Florentyna Niewiarowska, Wanda Malecka: Doświadczone sekreta smażenia konfitur i soków. Lwów: nakładem autorek, druk: Drukarnia Narodowa (Manieckich), 1880, s. 77–78.
  13. ↑ „Syrop ananasowy”. W: Marta Norkowska: Śpiżarnia i zapasy zimowe. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1925, s. 77.
  14. ↑ „Obierzyny z ananasów”. W: Marta Norkowska: Śpiżarnia i zapasy zimowe. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1925, s. 20.
  15. ↑   cykata [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2024-09-11].
  16. ↑ s:Encyklopedia staropolska/Cykata
  17. ↑ „Cytrynówka”. W: Pani Elżbieta: Nalewki i likiery. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Bluszcz”, 1928, s. 8.
  18. ↑ „Pomarańczowa gorzka”. W: Pani Elżbieta: Nalewki i likiery. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Bluszcz”, 1928, s. 6.
  19. ↑ a b Khoozani, Birch, Bekhit. Production, application and health effects of banana pulp and peel flour in the food industry. „Journal of Food Science and Technology”. 56(2), s. 548–559, luty 2019. [dostęp 2020-09-05]. (ang.). 
  20. ↑ Gretchen McKay: Why throw away peels when you can turn them into cakes, candies. [w:] Pittsburgh Post-Gazette [on-line]. Block Communications, 1 maja 2019. [dostęp 2020-09-05]. (ang.).
  21. ↑ Noizz.pl, Meble przyszłości będą tworzone z obierek ziemniaków - wszystko dzięki nauce i ruchom eko
  22. ↑ F5, Obierki z ziemniaków materiałem przyszłości?
  23. ↑ a b How Did Slipping on a Banana Peel Become a Comedy Staple? [online], 9 lipca 2012 [dostęp 2017-04-27] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obierka&oldid=75376734”
  NODES