Ocelot nadrzewny

Ocelot nadrzewny
	Leopardus wiedii
	(Schinz, 1821)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	ocelot
Gatunek	ocelot nadrzewny
Synonimy
	Felis wiedii Schinz, 1821; Felis macroura Wied-Neuwied, 1826; Felis elegans Lesson, 1830; Leopardus tigrinoides J.E. Gray, 1842; Felis mexicana Saussure, 1860; Felis glaucula O. Thomas, 1903; Felis wiedii vigens Thomas, 1904; Felis pirrensis E.A. Goldman, 1914; Margay wiedii andina J.A. Allen, 1916; Felis guttula amazonica Cabrera, 1917; Felis wiedii catenata Cabrera, 1917; Margay glaucula nicaraguae J.A. Allen, 1919; Felis (Margay) glaucula ludovici Lönnberg, 1925; Felis glaucula oaxacensis Nelson & E.A. Goldman, 1931; Felis glaucula yucatanica Nelson & E.A. Goldman, 1931; Leopardus wiedii pardictis Pocock, 1941; Leopardus wiedii boliviae Pocock, 1941; Leopardus wiedii salvinia Pocock, 1941; Felis wiedii cooperi E.A. Goldman, 1943;
Podgatunki
	L. w. wiedii (Schinz, 1821); L. w. glauculus (O. Thomas, 1903); L. w. vigens (O. Thomas, 1904);
	L. w. wiedii (Schinz, 1821); L. w. glauculus (O. Thomas, 1903); L. w. vigens (O. Thomas, 1904);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ocelot nadrzewny^[23], margaj^[24]^[25] (Leopardus wiedii) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1821 roku szwajcarski przyrodnik Heinrich Rudolf Schinz, nadając mu nazwę Felis wiedii^[2]. Holotyp pochodził z Morro de Arará, nad rzeką Mucuri, w stanie Bahia, w Brazylii^[26].

Czasami uważany za jeden gatunek z L. tigrinus, ale nie jest to poparte analizami molekularnymi i morfologicznymi^[27]. Tradycyjnie rozpoznaje się do dwunastu podgatunków^[26]^[21], ale niedawna analiza morfometryczna sugeruje, że istnieje tylko ograniczona zmienność między populacjami L. wiedii^[28]^[27]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[27].

Etymologia

Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos „lampart, pantera”^[29].
wiedii: Maximilian zu Wied-Neuwied (1782–1867), niemiecki odkrywca, przyrodnik^[30].
glauculus: gr. γλαυκος glaukos „niebiesko-szary”^[31].
vigens: łac. vigens, vigentis „pełen życia, kwitnący”^[31].

Zasięg występowania

Ocelot nadrzewny występuje w Ameryce, zamieszkując w zależności od podgatunku^[27]:

L. wiedii wiedii – Brazylia na południe od Amazonki do północnej Argentyny, w tym Peru, Boliwia, Urugwaj i Paragwaj.
L. wiedii glauculus – Meksyk przez Amerykę Środkową; dawniej na północ do południowego Teksasu (Stany Zjednoczone), ale teraz tam wymarły.
L. wiedii vigens – północna Ameryka Południowa od Kolumbii po Gujanę i Brazylię na północ od Amazonki.

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 42,5–72,9 cm, długość ogona 30–51,8 cm; masa ciała 2,3–4,9 kg; dorosłe samice są mniejsze i lżejsze od dorosłych samców^[21]. Sierść najczęściej żółtopomarańczowa, podłużne plamy (tworzące pręgi) wzdłuż grzbietu. Kształtna głowa, białe zabarwienia wokół oczu. Giętkie, szerokie stopy z ostrymi i długimi pazurami.

Tryb życia

Zasiedla głównie tereny leśne. Aktywne w dzień i w nocy, poza okresem godowym prowadzą samotniczy tryb życia. Żywią się małymi kręgowcami, stawonogami i owocami.

Margaj zwinnie porusza się w swoim środowisku, skacząc z drzewa na drzewo szeroko rozkłada łapy. W przeciwieństwie do innych kotów schodzi z drzewa głową w dół – jak wiewiórka. Większą część życia spędza w koronach drzew. Poluje z zaskoczenia, skacząc na swoją ofiarę z góry.

W niewoli żyje do 15 lat.

Rozród

Biologia rozrodu tego gatunku jest znana głównie z obserwacji zwierząt trzymanych w niewoli. Margaje osiągają dojrzałość płciową w 2–3 roku życia (samice pod koniec pierwszego roku). Po ciąży trwającej ok. 80 dni samica rodzi od jednego do trzech młodych.

Zagrożenia i ochrona

Ocelot nadrzewny jest gatunkiem bliskim zagrożenia wyginięciem^[22]. Chroniony przepisami konwencji waszyngtońskiej CITES (załącznik I)^[32].

Przypisy

↑ Leopardus wiedii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart und Tübingen: in der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1821, s. 235. (niem.).
↑ M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 371. (niem.).
↑ R.-P. Lesson: Centurie zoologique, ou, Choix d’animaux rares, nouveaux ou imparfaitement connus: enrichi de planches inédites, dessinées d’après nature par M. Prêtre, gravées et coloriées avec le plus grand soin. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1830, s. ryc. 21. (fr.).
↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 40. (ang.).
↑ H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e série. 12, s. 3, 1860. (fr.).
↑ ^a ^b O. Thomas. Notes on neotropical mammals of the genera Felis, Hapale, Oryzomys, Akodon, and Ctenomys, with descriptions of new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 12, s. 235, 1903. (ang.).
↑ ^a ^b O. Thomas. New Callithrix, Midas, Felis, Rhipidomys, and Proechimys from Brazil and Ecuador. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 14, s. 192, 1904. (ang.).
↑ E.A. Goldman. Descriptions of five new mammals from Panama. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 63 (5), s. 4, 1914. (ang.).
↑ J.A. Allen. List of Mammals collected for the American Museum in Ecuador by William B. Richardson, 1912-1913. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35, s. 123, 1916. (ang.).
↑ Cabrera 1917 ↓, s. 28.
↑ Cabrera 1917 ↓, s. 29.
↑ J.A. Allen. Notes on the synonymy and nomenclature of the smaller spotted cats of tropical America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 41, s. 357, 1919. (ang.).
↑ E. Lönnberg. Notes on some mammals from Ecuador. „Journal of Mammalogy”. 6 (4), s. 272, 1925. DOI: 10.2307/1373416. (ang.).
↑ Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 303.
↑ Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 304.
↑ Pocock 1941 ↓, s. 236.
↑ Pocock 1941 ↓, s. 237.
↑ R.I. Pocock. The races of the ocelot and the margay. „Publication. Field Museum of Natural History. Zoological series”. 27, s. 366, 1941. (ang.).
↑ E.A. Goldman. The races of the ocelot and margay in Middle America. „Journal of Mammalogy”. 24 (3), s. 384, 1943. DOI: 10.2307/1374838. (ang.).
↑ ^a ^b ^c M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 145–146. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ ^a ^b T. deT. Oliveira T. deT. i inni, Leopardus wiedii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 [dostęp 2022-04-01] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 136. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 159. ISBN 83-01-14344-4.
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 191, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Leopardus wiedii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-01].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 49–50, 2017. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 369, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ ^a ^b J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-04-01]. (niderl.).
↑ Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. CITES. [dostęp 2009-08-29]. (ang.).

Bibliografia

Á. Cabrera. Mamíferos del viaje al Pacífico verificado de 1862 a 1865 por una Comisión de Naturalistas enviada por el Gobierno Español. „Trabajos del Museo de Ciencias Naturales”. Serie zoológica. 31, s. 1–62, 1917. (hiszp.).
E.W. Nelson & E.A. Goldman. New carnivores and rodents from Mexico. „Journal of Mammalogy”. 12 (3), s. 302–306, 1931. DOI: 10.2307/1373882. (ang.).
R.I. Pocock. Some new geographical races of Leopardus, commonly known as ocelots and margays. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 8, s. 234–239, 1941. DOI: 10.1080/03745481.1941.9727966. (ang.).
A. Krakauer: Leopardus wiedii. (On-line), Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2024-12-20]. (ang.).
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Leopardus wiedii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 8 grudnia 2007]

[itis-1] Leopardus wiedii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Schinz-2] H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart und Tübingen: in der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1821, s. 235. (niem.).

[Wied-Neuwied-3] M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 371. (niem.).

[Lesson-4] R.-P. Lesson: Centurie zoologique, ou, Choix d’animaux rares, nouveaux ou imparfaitement connus: enrichi de planches inédites, dessinées d’après nature par M. Prêtre, gravées et coloriées avec le plus grand soin. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1830, s. ryc. 21. (fr.).

[Gray-5] J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 40. (ang.).

[Saussure-6] H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e série. 12, s. 3, 1860. (fr.).

[Thomas-7] O. Thomas. Notes on neotropical mammals of the genera Felis, Hapale, Oryzomys, Akodon, and Ctenomys, with descriptions of new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 12, s. 235, 1903. (ang.).

[Thomas1904-8] O. Thomas. New Callithrix, Midas, Felis, Rhipidomys, and Proechimys from Brazil and Ecuador. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 14, s. 192, 1904. (ang.).

[Goldman1914-9] E.A. Goldman. Descriptions of five new mammals from Panama. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 63 (5), s. 4, 1914. (ang.).

[Allen1916-10] J.A. Allen. List of Mammals collected for the American Museum in Ecuador by William B. Richardson, 1912-1913. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35, s. 123, 1916. (ang.).

[CITEREFCabrera1917[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13694481_28]-11] Cabrera 1917 ↓, s. 28.

[CITEREFCabrera1917[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13694482_29]-12] Cabrera 1917 ↓, s. 29.

[Allen1919-13] J.A. Allen. Notes on the synonymy and nomenclature of the smaller spotted cats of tropical America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 41, s. 357, 1919. (ang.).

[Lönnberg-14] E. Lönnberg. Notes on some mammals from Ecuador. „Journal of Mammalogy”. 6 (4), s. 272, 1925. DOI: 10.2307/1373416. (ang.).

[CITEREFNelsonGoldman1931303-15] Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 303.

[CITEREFNelsonGoldman1931304-16] Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 304.

[CITEREFPocock1941236-17] Pocock 1941 ↓, s. 236.

[CITEREFPocock1941237-18] Pocock 1941 ↓, s. 237.

[Pocock-19] R.I. Pocock. The races of the ocelot and the margay. „Publication. Field Museum of Natural History. Zoological series”. 27, s. 366, 1941. (ang.).

[Goldman-20] E.A. Goldman. The races of the ocelot and margay in Middle America. „Journal of Mammalogy”. 24 (3), s. 384, 1943. DOI: 10.2307/1374838. (ang.).

[Sunquist-21] M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 145–146. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[iucn-22] T. deT. Oliveira T. deT. i inni, Leopardus wiedii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 [dostęp 2022-04-01] (ang.).

[Cichocki&inni-23] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 136. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[pwn-24] Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 159. ISBN 83-01-14344-4.

[Kowalski&inni-25] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 191, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Wilson&Reeder-26] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Leopardus wiedii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-01].

[Burgin&inni-27] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Kitchener&inni-28] A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 49–50, 2017. (ang.).

[Palmer-29] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 369, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-30] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Nijhof-31] J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-04-01]. (niderl.).

[32] Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. CITES. [dostęp 2009-08-29]. (ang.).

[23]

[24]

[25]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]