Okres prenatalny

Okres prenatalny (od łac. prae 'przed' i natalis 'urodzeniowy') - okres od powstania zygoty do narodzin. Dzieli się na trzy okresy^[1]^[2]^[3]:

okres zygoty (jaja płodowego) - od poczęcia do czasu zagnieżdżenia (implantacji) zygoty w ścianie macicy, 3-4 dzień ciąży,
okres zarodkowy (embrionalny) - do czasu wytworzenia łożyska, 5-10 tydzień ciąży,
okres płodowy (fetalny) - do porodu, 11-40 tydzień ciąży.

Podział ciąży na trymestry, miesiące i tygodnie:

Plemnik zapładniający komórkę jajową
I trymestr
- 1 miesiąc – od 0 do 4 tygodnia ciąży (rozpoczyna się w pierwszym dniu ostatniej miesiączki)
- 2 miesiąc – od 5 do 9 tygodnia ciąży
- 3 miesiąc – od 10 do 13 tygodnia ciąży
II trymestr
- 4 miesiąc – od 14 do 18 tygodnia ciąży
- 5 miesiąc – od 19 do 22 tygodnia ciąży
- 6 miesiąc – od 23 do 26 tygodnia ciąży
III trymestr
- 7 miesiąc – od 27 do 31 tygodnia ciąży
- 8 miesiąc – od 32 do 36 tygodnia ciąży
- 9 miesiąc – od 37 do 40 tygodnia ciąży (przyjmuje się za normę urodzenie 2 tygodnie przed jak i 2 tygodnie po terminie, czyli poród może odbyć się między 38 a 42 tygodniem).

Pierwszy trymestr

Ludzki zarodek w 7 tygodniu ciąży jajowodowej, wielkości 10 mm.

Ludzki zarodek w 8 tygodniu ciąży.

Ludzki zarodek w 9 tygodniu ciąży.

Ludzki zarodek w 10 tygodniu ciąży.

Pierwszy trymestr to okres najbardziej intensywnego rozwoju płodu.

Pierwszy miesiąc

okres szybkich podziałów zapłodnionej komórki,
kończy się faza jaja płodowego, a rozpoczyna faza zarodkowa (embrionalna),
zarysowuje się okolica głowy,
tworzą się oczy,
od około 20 dnia tworzy się prymitywna rurka sercowa,
tworzy się zamknięty system naczyń krwionośnych,
od około 22 dnia zaczyna pracować serce.
powstają zaczątki 33 kręgów,
pojawia się jama ustna, zawiązki narządów wewnętrznych, kończyn, uszu i nosa oraz 40 par mięśni,
kończąc pierwszy miesiąc zarodek ludzki jest zwinięty w łuk, ma około 0,5 cm długości i waży poniżej 1 g.

Drugi miesiąc

okres tworzenia się podstawowych narządów (organogeneza),
pojawiają się zawiązki dłoni i stóp, gruczołów rozrodczych, rozrodczych narządów płciowych,
twarz nabiera bardziej ludzkiego wyglądu,
głowa staje się największą częścią ciała,
pojawiają się zawiązki zębów,
w zawiązku oka powstaje barwnik widoczny przez przezroczystą skórę płodu,
serce, szczęka i żuchwa są całkowicie uformowane,
wytwarza się podniebienie i przewód nosowo-łzowy,
wątroba podejmuje wytwarzanie komórek krwionośnych,
tworzą się wargi i zawiązek języka,
małżowina uszna przybiera kształt odziedziczony po rodzicach,
drogi moczowo-płciowe i przewód pokarmowy oddzielają się od siebie,
kostnieją żebra i kręgi,
gałki oczne nabierają pigmentu, tworzą się powieki,
na dłoniach pojawiają się główne linie papilarne,
następuje rozwój gruczołów dokrewnych oraz kubków smakowych,
u dziewczynek rozpoczyna się formowanie łechtaczki, u chłopców – moszny,
kończąc drugi miesiąc zarodek mierzy 3 cm,
kończy się zarodkowy okres rozwoju.

Trzeci miesiąc

rozpoczyna się płodowy okres życia,
płód jest coraz bardziej aktywny, przejawia już indywidualne cechy w wyglądzie i zachowaniu,
grubieje skóra i mięśnie,
na skórze wyrasta meszek płodowy,
powieki przykrywają oczy,
na kończynach pojawiają się zawiązki paznokci,
twarz ma już proporcje dziecięce,
powstaje otwór odbytowy i gruczoły wytwarzające ślinę,
nerki produkują mocz, kora nadnercza wydziela hormony,
rozwijają się struny głosowe,
płód ma 7,5 cm długości i waży 14 g.

Drugi trymestr

Drugi trymestr – charakteryzuje go intensywny wzrost płodu oraz duże tempo rozwoju układu nerwowego.

Rozwój fizyczny:

mózg osiąga pełną liczbę neuronów, które intensywnie się rozwijają;
następuje mielinizacja – tworzenie się otoczki tłuszczowej wzdłuż włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym; dzięki czemu szybszy i bardziej efektywny jest przebieg impulsów nerwowych.

Czwarty miesiąc

intensywny przyrost długości ciała do 25 cm i ciężaru do 20 dag,
główka zajmuje 1/3 ciała, dzięki rozwojowi mięśni karku trzyma się prosto,
na palcach pojawiają się poduszeczki dotykowe, a na nich linie papilarne,
serce przepompowuje ok. 30 l krwi,
tarczyca asymiluje jod i wydziela tyroksynę,
organizm syntezuje białka,
magazynowana jest brunatna tkanka tłuszczowa, która zostaje przekształcona bezpośrednio w energię,
zwiększa się ilość płynu owodniowego, który zapewnia utrzymanie stałej temperatury, łagodzi wstrząsy i skutki urazów fizycznych matki,
mózg dynamicznie dojrzewa, na jego powierzchni pojawiają się bruzdy (bruzda Sylwiusza) i zwoje,
uformowany jest móżdżek,
powstają nowe połączenia nerwowe,
w przedniej części kory mózgowej tworzy się mapa ruchowa i czuciowa ciała.

Piąty miesiąc

płód osiąga do 30 cm długości i do 40 dag wagi;
porost włosów, brwi i rzęs, pojawienie się paznokci;
wysłuchiwane tony serca;
w mózgu uwidacznia się bruzda czołowa, ciemieniowo-potyliczna i ostrogowa oraz spoidła;
stopniowo aktywność płodu staje się regularna i cyklicznie zmienia się → faza czuwania, snu; w tym momencie bardzo dużo zależy od temperamentu a także stylu życia matki.

Szósty miesiąc

ciało płodu powoli staje się proporcjonalne,
długość ciała do 35 cm, waga od 50 do 70 dag,
wytwarzają się więzadła stawowe,
szkielet intensywnie kostnieje,
płód magazynuje substancje potrzebne po urodzeniu: wapń, żelazo, białko, przeciwciała,
dojrzewają narządy wewnętrzne,
kończy się wzrost liczby komórek i zwojów nerwowych,
gęstnieje sieć wiązań nerwowych.

Trzeci trymestr

Trzeci trymestr to okres, w którym wzrasta możliwość przeżycia płodu poza organizmem matki.

Siódmy miesiąc

płód osiąga ok. 40 cm długości i waży 90-135 dag,
w dalszym ciągu rosną włosy i paznokcie,
u chłopców jądra z jamy brzusznej zsuwają się do moszny,
zmniejsza się przestrzeń wokół płodu, co utrudnia swobodne poruszanie się,
powstają wzorce pamięciowe ruchów,
większość odruchów wrodzonych jest już widoczna (np. odruch ssania, poszukiwania pokarmu, kroczenia czy chwytania).

Siódmy/ósmy miesiąc

pojawia się intensywna aktywność kory mózgowej,
układ nerwowy sprawniej koordynuje ruchami ciała, zawiaduje czynnościami, myśleniem i uczuciami,
płód coraz częściej przybiera pozycję główkową w dół,
wytwarza się zdolność lewej półkuli mózgowej do przyjmowania dźwięków mowy, a prawej – muzyki.

Ósmy miesiąc

płód waży 1800-2200g,
skóra wygładza się i różowieje,
ciało przybiera kształt bardziej zaokrąglony,
nadal dojrzewają narządy wewnętrzne, zwłaszcza układ oddechowy.

Dziewiąty miesiąc

na 2 tygodnie przed urodzeniem płód przestaje rosnąć,
w jelicie grubym gromadzą się martwe komórki przewodu pokarmowego oraz połknięte włoski utraconego meszku płodowego.

Zobacz też

Przypisy

↑ AndrzejA. Malinowski AndrzejA., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, wyd. 2 rozsz., Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1999, ISBN 83-7171-233-2, OCLC 749359603 .
↑ MarekM. Napierała MarekM., RadosławR. Muszkieta RadosławR., WaleryW. Żukow WaleryW., Rozwój motoryczności w poszczególnych etapach ontogenezy, [w:] MarekM. Napierała, RadosławR. Muszkieta, WaleryW. Żukow (red.), Człowiek – rekreacja – zdrowie, Bydgoszcz: Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji w Poznaniu, 2009, s. 41–62, ISBN 978-83-929551-3-9 .
↑ DorotaD. Kornas-Biela DorotaD., Okres prenatalny, [w:] BarbaraB. Harwas-Napierała, JanuszJ. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, wyd. 3, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019, s. 147–171, ISBN 978-83-01-14151-6 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] AndrzejA. Malinowski AndrzejA., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, wyd. 2 rozsz., Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1999, ISBN 83-7171-233-2, OCLC 749359603 .

[2] MarekM. Napierała MarekM., RadosławR. Muszkieta RadosławR., WaleryW. Żukow WaleryW., Rozwój motoryczności w poszczególnych etapach ontogenezy, [w:] MarekM. Napierała, RadosławR. Muszkieta, WaleryW. Żukow (red.), Człowiek – rekreacja – zdrowie, Bydgoszcz: Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji w Poznaniu, 2009, s. 41–62, ISBN 978-83-929551-3-9 .

[3] DorotaD. Kornas-Biela DorotaD., Okres prenatalny, [w:] BarbaraB. Harwas-Napierała, JanuszJ. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, wyd. 3, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019, s. 147–171, ISBN 978-83-01-14151-6 .

[1]

[2]

[3]