Onowodek okienkowaty
Onowodek okienkowaty[4], o. madagaskarski[5] (Aponogeton madagascariensis) – gatunek z monotypowej rodziny onowodkowatych (Aponogetonaceae) z rzędu żabieńcowców (Alismatales). Występuje naturalnie na wyspie Madagaskar, gdzie znany jest z co najmniej 38 subpopulacji[3]. Zasiedla wody płynące w rzekach i strumieniach[3]. Od lat 50. XX wieku roślina uprawiana jako ozdobna w akwariach[6].
| |||
| Systematyka[1] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Klad | |||
| Klad | |||
| Klasa | |||
| Klad | |||
| Rząd | |||
| Rodzina |
onowodkowate | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
onowodek okienkowaty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Aponogeton madagascariensis (Mirb.) H.Bruggen Blumea 16: 249 1968[2] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Hydrofity zakorzenione na dnie za pomocą mięsistego kłącza, które może być wydłużone, lub skrócone do postaci kulistej. Jego średnica sięgnąć może do 3,5 cm i z zewnątrz jest brązowe lub ciemnobrązowe[7].
- Liście
- Osiągać mogą nawet do 1 m długości (var. madagascariensis)[6], ale u innych odmian osiągają maksymalnie ok. 50–70 cm długości, z czego ok. 20 cm przypada na ogonek liściowy[7][5]. Blaszka liściowa ma zmienny kształt – od lancetowatego, poprzez owalny, jajowaty, do odwrotnie jajowatego, oraz zmienny kolor – od jasno- do ciemnozielonego[7]. Osiąga zwykle do 35 cm długości i 8 cm szerokości[5]. Charakterystyczną cechą gatunku jest zanik tkanki między żyłkami przewodzącymi w liściu[7][5], przez co blaszka ma regularną budowę siateczkowatą (var. major) lub tkanka miękiszowa zachowana jest w postaci pasm (var. henkelianus)[6]. Zanik tkanki między żyłkami, które biegną łukowato od nasady do szczytu liścia i połączone są licznymi żyłkami poprzecznymi, umożliwia swobodny przepływ wody, dzięki czemu liście nie są narażone na uszkodzenia[4].
- Kwiaty
- Niewielkie, obupłciowe[7] zebrane są w kłosowate kwiatostany rozwidlające się widlasto nad powierzchnią wody[4]. Osadzone są na pędzie kwiatonośnym osiągającym 1 m długości, cieńszym u nasady, grubszym w części szczytowej. Kłosy rozwijają się zazwyczaj w liczbie dwóch lub trzech, rzadko do 6. Osiągają do 12 cm długości, rzadko więcej – do 20 cm, przy średnicy ok. 1 cm[7] (u var. madagascariensis do 1,5 cm średnicy)[6]. Pojedynczy okółek okwiatu jest zwykle żółtawobiały[4], ale u var. madagascariensis bywa też różowy do fioletowego[6].
- Owoce
- Grubościenne mieszki[6].
Biologia
edytujBylina[4]. Podczas kwitnienia rozwijają się najpierw kwiaty męskie, a później żeńskie, co zapobiega samozapyleniu[7]. Po dojrzeniu owoców unoszą się one na powierzchni wody przez jeden lub dwa dni, po czym uwalniają nasiona opadające na dno[6]. Nasiona kiełkują natychmiast, już po kilku godzinach wypuszczając pierwsze listki, a po 2–3 dniach – korzenie[7]. Młode rośliny rozwijają się najlepiej w wodzie nie głębszej niż 15 cm[7].
Zastosowanie i uprawa
edytujRoślina akwariowa, raczej wymagająca i w uprawie nie utrzymuje się zwykle dłużej niż przez pół roku[7], choć w odpowiednich warunkach rozwijać się może przez wiele lat[6].
Roślina wymaga częstej wymiany wody[5] (w przypadku młodych roślin 1/3 objętości codziennie), jej mieszania za pomocą pompy[7] i twardości wody wynoszącej ok. 4 °n[5] (w przypadku młodych roślin nie większej)[7]. Wymaga oświetlenia umiarkowanego i rozproszonego[7], ale bezpośredniego (nie toleruje zacieniania przez inne rośliny)[6]. Najlepiej rośnie w temperaturze nie przekraczającej 24 °C[6]. Wymaga podłoża ubogiego[6], najlepiej z dodatkiem laterytu[5], ponieważ jest szczególnie wrażliwa na niedobory żelaza. Może stracić liście wchodząc w fazę spoczynkową, po czym się regeneruje[6].
Roślinę można rozmnażać z nasion (żeby kwiatostany się rozwinęły – muszą sięgnąć nad powierzchnię wody). W celu ich uzyskania należy kwiaty zapylać za pomocą pędzelka. Problematyczne jest rozmnażanie wegetatywne przez podział kłącza – miejsca oddzielenia części kłącza należy zabezpieczać przed gniciem za pomocą nasyconego roztworu torfu z dodatkiem węgla drzewnego[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-29] (ang.).
- ↑ a b Aponogeton madagascariensis (Mirb.) H.Bruggen. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-29].
- ↑ a b c N. Manjato, N. Rakotonirina, P. Phillipson, Aponogeton madagascariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-01-29] (ang.).
- ↑ a b c d e Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 599. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Lewczuk: Domowe akwarium słodkowodne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 135. ISBN 83-09-01309-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Aponogeton madagascariensis. [w:] Flowgrow [on-line]. [dostęp 2019-01-29].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Mirosław Gromek: Rośliny wodne i akwarystyczne. Warszawa: Mako Sp. z o.o., 1995, s. 42-44. ISBN 83-86203-14-5.