Organizacja Todta
Organizacja Todta (niem. Organisation Todt, OT) – utworzona w 1938 roku w nazistowskich Niemczech organizacja, której zadaniem była budowa obiektów wojskowych. Nazwa pochodzi od nazwiska Fritza Todta, który początkowo kierował tą organizacją[1]. Po jego śmierci w 1942, szefem organizacji został Albert Speer.
 Proporzec Organizacji Todta | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data założenia |
1938 |
| Zakończenie działalności |
1945 |
| Rodzaj stowarzyszenia |
organizacja robotnicza |
| Zasięg |
III Rzesza i terytoria okupowane (od 1939) |
| Prezes |
Fritz Todt (1938–1942) |
Tworzyły ją zarówno prywatne firmy budowlane, jak i przedsiębiorstwa państwowe. Organizacja Todta zatrudniała początkowo Niemców niezdolnych do służby wojskowej oraz przedpoborowych, którzy podlegali obowiązkowi pracy w organizacji. W latach II wojny światowej zatrudniano przymusowo także robotników i inżynierów z krajów okupowanych.
Historia
edytujW latach 1938–1939 organizacja zajmowała się rozbudową linii Zygfryda – umocnionej linii obronnej wzdłuż zachodniej granicy Niemiec[2]. Później budowała kwatery Hitlera, doświadczalny ośrodek rakiet V1 i V2 w Peenemünde, a także stanowiska baterii przeciwlotniczych, stocznie okrętów podwodnych, Wał Atlantycki, linię Gustawa we Włoszech, lotniska wojskowe i strategiczne ciągi komunikacyjne (drogi i niektóre linie kolejowe) w całej okupowanej Europie, w tym w Generalnym Gubernatorstwie[3]. Odpowiadała także za budowę kompleksu Riese[4].
W okresie 1942–1943 funkcjonował Zarząd „Wołga” Organizacji Todta (niem. Sondereinsatz Wolga, ros. Управление „Волга” организации Тодта) z siedzibą w Borysowie[5]. Po 1943, podczas wycofywania się wojsk niemieckich z terytorium ZSRR, niszczyła obiekty przemysłowe i infrastrukturę, stosując taktykę spalonej ziemi.
Po śmierci Todta w lutym 1942 kierownictwo organizacją przejął Albert Speer, minister do spraw uzbrojenia III Rzeszy[6]. W 1944 liczba zatrudnionych w Organizacji Todta osiągnęła 340 tys. ludzi. Ponadto – w ramach programu pracy przymusowej wdrożonego przez Fritza Sauckela – w organizacji pracowało ok. 1,4 mln jeńców wojennych i więźniów obozów koncentracyjnych[7]. Pod koniec wojny z powodu braku siły roboczej w szeregi organizacji powołano także 10–20 tys. Mischlingów[8]. Z tych powodów organizacja od 1944 była nadzorowana przez oddziały SS.
Przypisy
edytuj- ↑ W historiografii wielokrotnie pojawia się błędna forma Organizacja Todt (nieodmienianie nazwiska, któremu można przypisać wzorzec odmiany) – np. Ryszard Kaczmarek. Organizacja Todt w Rzeszy Niemieckiej i na Śląsku w latach 1933-1945. „Szkice Archiwalno-Historyczne””. 5, s. 25-38, 2009. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach. [dostęp 2023-06-07].
- ↑ Kwieciński 2021 ↓, s. 505–508.
- ↑ Kwieciński 2021 ↓, s. 512–513.
- ↑ Historia kompleksu „RIESE”. Riese Sztolnie Walimskie. [dostęp 2023-06-07].
- ↑ Александров К.: Советские спецслужбы и охота на «Ворона» 1943 г.. Тайны истории, 04-06-2017. [dostęp 2023-06-07]. (ros.).
- ↑ Kwieciński 2021 ↓, s. 513.
- ↑ Organization Todt. histclo.com. [dostęp 2023-06-07]. (ang.).]
- ↑ Wolf Gruner: Jewish Forced Labor Under the Nazis. Economic Needs and Racial Aims, 1938–1944. New York: Cambridge University Press, 2006. ISBN 978-0-521-83875-7. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Wojciech Kwieciński. Organizacja Todta – powstanie, rozwój i zakres działalności w latach 1938–1940. „Pamięć i Sprawiedliwość”. 2, s. 501–517, 2021. Rzeszów: Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. DOI: 10.48261/pis213826. [dostęp 2023-06-07].