Oroonoko
Oroonoko, czyli królewski niewolnik (ang. Oroonoko: or, the Royal Slave) – powieść Aphry Behn (1640–1689), opublikowana w 1688 roku, opowiadająca o afrykańskim księciu Oroonoko, który został zniewolony i sprzedany jako niewolnik do służby w Surinamie. Jedna z pierwszych powiastek filozoficznych w języku angielskim.
 Strona tytułowa wydania z 1688 roku | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
powieść |
| Data powstania |
1688 |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1688 |
Treść
edytujMłody afrykański książę Oroonoko zakochuje się w dziewczynie o imieniu Imoinda, którą kocha również dziadek młodzieńca – król[1]. Król czyni Imoindę swoją kochanką[2]. Młodzi zostają przyłapani i Imoinda sprzedana w niewolę[2]. Oroonoko zostaje oszukany przez handlarza niewolnikami, pojmany i również sprzedany[2]. Młodzi spotykają się ponownie na plantacji w Surinamie[1]. Oczekując dziecka, probują negocjować powrót do Afryki[2]. Wobec niepowodzenia negocjacji Oroonoko organizuje ucieczkę niewolników, jednak zostaje zdradzony i brutalnie pobity[1]. W obawie przed torturami Imoinda godzi się na śmierć z rąk Oroonoko – ten zabija kochankę, zostaje poddany torturom i stracony[2].
Publikacja
edytujPowieść została opublikowana w 1688 roku przez Williama Canninga wraz z dwoma innymi utworami Behn w zbiorze Three Histories: Oroonoko, The Fair Jilt, Agnes de Castro[2].
Znaczenie
edytujUtwór był jedną z pierwszych powiastek filozoficznych napisanych w języku angielskim[3].
Narracja w pierwszej osobie prowadzona jest z pozycji europejskiej pisarki, która docenia szlachetność księcia i ma dla niego wiele współczucia[2]. Z początku powieść odbierana była jako romans, lecz z czasem zaczęła być uznawana za głos abolicjonizmu[3][2].
Adaptacji scenicznej powieści dokonał w 1696 roku irlandzki dramaturg Thomas Southerne (1660–1746), co przyczyniło się do jej popularyzacji na deskach teatralnych[1]. Sztuka cieszyła się zainteresowaniem w XVIII w. na fali sympatii abolicjonistycznych, po czym została zapomniana[1]. Na początku XX w. stała się obiektem zainteresowania badaczy literatury jako źródło informacji biograficznych o jej autorce[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Paul Salzman: Introduction. W: Aphra Behn: Oroonoko and Other Writings. OUP Oxford, 2009, s. ix–xxiv. ISBN 978-0-19-150921-6. [dostęp 2019-01-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Gale, Cengage Learning: A Study Guide for Aphra Behn's "Oroonoko". Gale, Cengage Learning, 2016. ISBN 978-1-4103-5480-8. [dostęp 2019-01-30]. (ang.).
- ↑ a b Oroonoko, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-01-30] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Thomas Southerne: Oroonoko: A Tragedy, as it was Acted at the Theatre-Royal, by His Majesty's Servants, in the Year 1699. C. Hitch; J. Brindley; J. King; T. Waller; J. Hodges; and C. Bathurst, 1749. [dostęp 2019-01-30]. (ang.).