Osz
Osz (kirg. Oш) – miasto obwodowe w Kirgistanie, w południowej części Kotliny Fergańskiej, w dolinie rzeki Akbura (dorzecze Syr-darii). Drugie pod względem liczby ludności miasto kraju, po stolicy kraju Biszkeku. Ośrodek administracyjny obwodu oszyńskiego oraz jednocześnie oddzielna jednostka administracyjna – miasto wydzielone. Znajduje się tu także ambasada rosyjska. Osz, zwane jest także „stolicą południa”, jest najstarszym miastem w kraju i szacuje się na 3000 lat (dokładna data jest nieznana). Żyją tam głównie Kirgizi, Uzbecy, Rosjanie i kilka mniejszych grup etnicznych[2]. 11 wsi podmiejskich podlega administracji miejskiej miasta Osz.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Mer | |||||
| Powierzchnia |
182,5 km² | ||||
| Populacja (1 stycznia 2021) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
723500 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
O | ||||
Położenie na mapie Kirgistanu  | |||||
 40°31′48″N 72°48′00″E/40,530000 72,800000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Charakter miasta
edytuj
Miasto można wydzielić na dwie skrajnie różne części: Historyczny, środkowo azjatycki rdzeń gdzie znajdują się arabskie dzielnice, wąskie uliczki bazary oraz rdzeń sowiecki z bulwarami, sklepami, budynkami urzędowymi, instytucjami, parkami i pomnikami Lenina[3].
Klimat i warunki pogodowe
edytujW Osz, lata są gorące, suche i niemal bezchmurne, a zimy są bardzo zimne, śnieżne i częściowo zachmurzone. W ciągu roku, temperatura waha się od –5 °C do 32 °C i rzadko spada poniżej –11 °C lub przekracza 35 °C.
Pora upałów trwa 3,7 miesiąca, od 25 maja do 16 września, a średnia dobowa temperatura maksymalna przekracza wtedy 26 °C. Najgorętszy miesiąc roku w: Osz to lipiec, kiedy średnia temperatura maksymalna wynosi 31 °C a minimalna 19 °C. Zimna pora roku trwa 3,3 miesiąca, od 25 listopada do 4 marca, a średnia dobowa temperatura maksymalna kształtuje się poniżej 8 °C. Najzimniejszy miesiąc roku w: Osz to styczeń, kiedy średnia temperatura minimalna wynosi –5 °C a maksymalna 2 °C, częstą formą opadów jest śnieg. Najbardziej pogodnym miesiącem roku w Osz jest sierpień, kiedy niebo jest bezchmurne, niemal bezchmurne lub częściowo zachmurzone średnio 94% czasu[4].
Demografia
edytujPopulacja w latach 1880–1996[3]:
| Rok | Populacja |
|---|---|
| 1882 | 3 307 |
| 1882 | 7 766 |
| 1883 | 12 976 |
| 1884 | 13 583 |
| 1926 | 29 538 |
| 1939 | 33 315 |
| 1959 | 68 309 |
| 1979 | 168 136 |
| 1989 | 211 045 |
| 1996 | 243 310 |
Historia
edytujMiasto położone jest w podgórskiej oazie, która od dawna była zamieszkana przez ludność na długo przed przybyciem Kirgizów z Jeniseju (około 800 lat temu). W latach pięćdziesiątych archeolog Jurij Aleksandrowicz Zadnieprowski na południowym zboczu góry Góry Salomona (Sulaiman-Too) odkrył pozostałości starożytnej osady rolników z epoki brązu, udowadniając, że historia Osz ma trzy tysiące lat, ale w nauce historycznej zwyczajowo liczy się wiek miast od najwcześniejszych wzmianek w aktach historycznych; Najwcześniejsze wzmianki o mieście w kronikach pochodzą z IX wieku. n. e., co nadal pozwala nam uważać je za najstarsze miasto w kraju. W średniowieczu Osz był jednym z największych miast żyznej doliny Fergany na skrzyżowaniu ważnych szlaków[5]. W 1876 roku, po podboju Chanatu Kokand, Osz stał się częścią Imperium Rosyjskiego. W okresie radzieckim, Osz stało się częścią Kirgiskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Konflikty na tle etnicznym
edytujNa południu Kirgistanu, w tym w mieście Osz duży procent mieszkańców stanowią Uzbecy. W 2010 roku na skutek rewolucji władzę stracił Kurmanbek Bakijew. Nowa władza nie czuła jednak się pewnie. Na południu poparli ją liderzy uzbeckiej mniejszości, którzy liczyli, że przy okazji wywalczą więcej uzbeckich szkół i dwujęzyczne urzędy. Wzburzyło to zwolenników prezydenta i kirgiskich nacjonalistów, którzy wmówili rodakom, że Uzbecy chcą oderwać część kraju i trzeba dać im opór. Dwa miesiące później, 9 czerwca, 2010 roku na w Osz między Kirgizami i Uzbekami doszło do starć i pogromów, które przyniosły kilkaset ofiar śmiertelnych (oficjalnie 208) i ok. 400 tys. uchodźców (głównie Uzbeków). W starciach doszło do użycia broni palnej[6][7].
Góra Salomona – (Sułajman Too)
edytujGóra Salomona (Сулайман-тоо) znajduje się w centrum Osz. Jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Szczyt dominuje nad Doliną Fergany i stanowi tło dla miasta Osz, na skrzyżowaniu ważnych szlaków na Środkowoazjatyckich. Przez ponad półtora tysiąclecia Góra Salomona było latarnią morską dla podróżników, czczonych jako święta góra. Na pięciu szczytach i zboczach znajdują się liczne starożytne miejsca kultu i jaskinie z petroglifami, a także dwa w dużej mierze zrekonstruowane XVI-wieczne meczety[8].
-
Widok z Góry Salomona
Głównym rodzajem transportu lokalnego jest samochód. Miasto posiada 56 linii autobusów miejskich, które zatrudniają około 1000 autobusów o różnej pojemności. System trolejbusowy funkcjonuje w mieście od 1977 roku. Do komunikacji podmiejskiej i międzymiastowej w mieście funkcjonują dwa dworce autobusowe – nr 1 („Stary” dworzec autobusowy w centrum miasta) i nr 2 („Nowy” dworzec autobusowy na przedmieściach).
Miasto posiada również dworce kolejowe Osz-1 i Osz-2, których główną funkcją jest transport towarowy, a także Lotnisko „Osz” obsługujące loty lokalne i międzynarodowe.
Nauka i kultura
edytujW Oszu znajduje się pięć uniwersytetów, w tym techniczny i językowy. Muzeum Archeologiczne w Oszu jest jednym z największych tego typu muzeów w Azji Środkowej. Wykute w jaskini w centralnej Górze, będącej symbolem miasta, stanowi dużą atrakcję turystyczną, odwiedzaną tłumnie przez turystów. W centrum miasta stoi w parku pomnik – samolot Jak-40.
Miasta partnerskie
edytuj
Ludzie związani z Oszem
edytuj- Samara Karimowa – solistka Dramatycznego Teatru Narodowego w Oszu
Przypisy
edytuj- ↑ Бакытбек Жетигенов назначен мэром города Ош [online], Азаттык үналгысы, 29 listopada 2022 [dostęp 2023-10-07] (ros.).
- ↑ Największe Miasta w Kirgistanie – 2022 [online], pl.history-hub.com [dostęp 2022-02-17] (pol.).
- ↑ a b Morgan Y.Liu, Under Solomon’s Throne, 2012, ISBN 978-0-8229-6177-2.
- ↑ Osz – klimat, pogoda według miesięcy, średnia temperatura (Kirgistan) – Weather Spark [online], pl.weatherspark.com [dostęp 2022-02-17] (pol.).
- ↑ Горы Азии, город Ош – южная столица Киргизии, второй по величине город в стране [online], Горы Азии [dostęp 2022-02-17].
- ↑ Niespokojnie w Kirgistanie [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 23 czerwca 2010 [dostęp 2022-02-17] (pol.).
- ↑ Kirgistan. Psychodrama nad Issyk-kulem, [w:] Wojciech Górecki, Buran. Kirgiz wraca na koń, 2018, ISBN 978-83-8049-749-8.
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Sulaiman-Too Sacred Mountain [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-02-17] (ang.).
- ↑ Город Ош — Инвестиционная карта [online] [dostęp 2022-02-17] (ros.).