Pływaczowate (rośliny)

Pływaczowate
	; Tłustosz alpejski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	pływaczowate
	Nazwa systematyczna
	Lentibulariaceae Rich. in Poit. & Turpin; Fl. Paris 1: ed. fol. 23, ed. qu. 26. 1808
Synonimy
	Pinguiculaceae Dumortier; Utriculariaceae Hoffmannsegg & Link;
	Pinguiculaceae Dumortier; Utriculariaceae Hoffmannsegg & Link;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pływaczowate (Lentibulariaceae) – rodzina roślin należąca do rzędu jasnotowców (Lamiales). Należą tu 3 rodzaje z 320 gatunkami spotykanymi na całym niemal świecie z wyjątkiem obszarów pustynnych i bliskich biegunom. Są to rośliny mięsożerne o zróżnicowanej morfologii, przy czym formą wyjściową, spotykaną u dwóch rodzajów są rośliny rozetkowe. Korzeń pierwotny zanika bardzo szybko, a korzenie boczne pozbawione są czapeczki korzeniowej. Liście skrętoległe, często zmodyfikowane^[2]. Do polskiej flory należy pięć gatunków z rodzaju pływacz (Utricularia) oraz dwa z rodzaju tłustosz (Pinguicula)^[3].

Morfologia

Kwiatostan Utricularia reticulata

Pinguicula esseriana

Pokrój: Mięsożerne rośliny zielne jednoroczne i byliny. Korzenie u dorosłych roślin, czasem nieco bulwiaste, obecne są tylko u rodzaju tłustosz. Łodyga wykształcona bywa w postaci korzeniopodobnego ryzoidu (pływacz), czasem jako rozłogi, bywa bardzo skrócona lub jej brak. Pęcherzykowe pułapki pływaczy i V-kształtne genlisei rozwijają się na ryzoidach, rozłogach lub liściach^[4].
Liście: Skrętoległe, często skupione w formie rozety przyziemnej, pojedyncze lub w różny sposób podzielone, czasem bez blaszki. Na liściach znajdować się mogą pułapki u pływaczy i genlisei. U tłustoszy powierzchnia liści pokryta jest gruczołami wydzielającymi lepki śluz działając w efekcie jak lep na muchy^[4].
Kwiaty: Czasem zebrane w groniaste i kłosokształtne kwiatostany, ale często też pojedyncze, na wzniesionej szypułce. Kwiaty są obupłciowe i grzbieciste. Kielich jest dwuwargowy, zrośnięte działki tworzą 2, 4 lub 5 ząbków. Pięć zrośniętych płatków tworzy koronę dwuwargową lub zakończoną pięcioma łatkami. Dolna warga może być całobrzega, dwu- trój-, rzadko sześciołatkowa. Górna warga może być całobrzega, dwu- lub trójłatkowa. Pręciki są dwa, o krótkich, prostych lub wygiętych nitkach przyrośniętych do rurki korony. Zalążnia górna, powstaje z dwóch owocolistków tworzących pojedynczą komorę. Pojedyncza szyjka słupka zakończona jest zwykle rozwidlonym znamieniem^[4].
Owoce: Najczęściej torebki wsparte trwałym kielichem, rzadko jednonasienny orzeszek^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

Jedna z rodzin jasnotowców (w grupie o niejasnych powiązaniach filogenetycznych przedstawianej w politomii, obejmującej m.in. połapkowate i pływaczowate) reprezentujących grupę astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych:

jasnotowce

Plocospermataceae

	Carlemanniaceae

	Oleaceae oliwkowate

Tetrachondraceae

Peltantheraceae

	Calceolariaceae

	Gesneriaceae ostrojowate

Plantaginaceae babkowate

Scrophulariaceae trędownikowate

Stilbaceae

	Byblidaceae byblisowate

	Linderniaceae linderniowate

	Pedaliaceae połapkowate, sezamowate

	Martyniaceae martyniowate

	Acanthaceae akantowate

Bignoniaceae bignoniowate

	Schlegeliaceae

	Lentibulariaceae pływaczowate

	Thomandersiaceae

	Verbenaceae werbenowate

Lamiaceae jasnotowate

Mazaceae

Phrymaceae

	Paulowniaceae paulowniowate

	Orobanchaceae zarazowate

Podział rodziny na rodzaje^[5]

Utricularia L. – pływacz
Pinguicula L. – tłustosz
Genlisea A.St.-Hil. – genlisea

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), rodzina pływaczowate (Lentibulariaceae Rich. in Poit. & Turpin)^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-01-25] (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 555-557. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ List of Genera in LENTIBULARIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-01-24] (ang.).
↑ Crescent Bloom: Lentibulariaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-25]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-01-25] (ang.).

[3] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[maarten-4] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 555-557. ISBN 978-1-84246-634-6.

[kew-5] List of Genera in LENTIBULARIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-01-24] (ang.).

[6] Crescent Bloom: Lentibulariaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-25]. (ang.).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]