Pałac Jusupowów nad Mojką
Pałac Jusupowów nad Mojką[2] (ros. Дворец Юсуповых на Мойке) – rezydencja w Petersburgu, jedna z siedzib rodziny Jusupowów w dawnej stolicy Rosji, wzniesiona w latach 1830–1838 drogą przebudowy starszego pałacu Szuwałowów.
 nr rej. 781520271580006[1]
| |
 Widok pałacu od strony rzeki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto wydzielone | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
1830 |
| Ukończenie budowy |
1838 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Petersburga  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 59°55′46,20″N 30°17′55,32″E/59,929500 30,298700 | |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujW XVIII w. nad Mojką, w miejscu zajmowanym obecnie przez pałac, znajdowała się rezydencja Praskowji Iwanowny, bratanicy Piotra I. W 1726 r. przekazała ona majątek Siemionowskiemu pułkowi lejb-gwardii. Kolejnym właścicielem nieruchomości był hrabia Piotr Szuwałow, który przebudował obiekt w stylu barokowym. Syn Piotra Szuwałowa, Andriej, w latach 70. XVIII w. zbudował dla siebie nowy dom, zaprojektowany przez Jeana-Baptiste’a Vallina de la Mothe. Była to rezydencja na planie rozciągniętej cyrylicznej litery „П” (odpowiada łacińskiemu P), trójkondygnacyjna w części centralnej i dwukondygnacyjna w ryzalitach bocznych. Na teren pałacu prowadziły dwa paradne wjazdy, od strony Mojki[3] oraz od równoległej ulicy. Całość otoczono siedmiometrową klasycystyczną kolumnadą[4]. Jeszcze pod koniec XVIII w. właścicielką pałacu została siostrzenica faworyta Katarzyny II Grigorija Potiomkina – Aleksandra Branicka. W 1830 r. nieruchomość zakupił Nikołaj Jusupow[4].
W latach 1830–1838 na zamówienie Jusupowa, według projektu Andrieja Michajłowa przeprowadzono gruntowną przebudowę rezydencji. Wzniesiono dodatkowe skrzydło od strony wschodniej; znalazła się w nim wielka sala bankietowa z 24 kolumnami. Ryzality boczne nadbudowano o jedno piętro. We wnętrzach pałacu urządzono nowe sale balowe i gościnne. Wokół obiektu urządzono oranżerię, pawilon ogrodowy oraz park[4].
Na początku lat 90. XIX w. według projektu Aleksandra Stiepanowa do pałacu doprowadzono kanalizację, elektryczność oraz wodę bieżącą. Kolejne przekształcenia wnętrz pałacu miały miejsce w 1914 r., urządzono wtedy m.in. nowe sale gościnne i jadalne[4]. Po wybuchu I wojny światowej książę Feliks Jusupow urządził w jednym z pałacowych skrzydeł szpital wojskowy[5].
W nocy z 29 na 30 grudnia (16/17 według starego stylu) 1916 r. w pałacu został zamordowany Grigorij Rasputin. Zabójstwa dokonali Feliks Jusupow, wielki książę Dymitr Pawłowicz oraz deputowany do Dumy Władimir Puriszkiewicz[6][4].
Pałac został znacjonalizowany po rewolucji październikowej. W latach 1919–1925 mieściło się w nim muzeum. Następnie rozmieszczono w nim Dom Pracowników Oświaty (Dom Nauczyciela), w którym odbywały się kursy doszkalające dla nauczycieli. Wnętrza pałacu zachowano w niezmienionej postaci[4]. W latach II wojny światowej i blokady Leningradu w obiekcie działał szpital. Budynek silnie ucierpiał wskutek ostrzałów artyleryjskich i bombardowań. Do jego remontu przystąpiono natychmiast po zakończeniu działań wojennych. W 1958 r. pałac Jusupowów zniszczył pożar, po którym kolejna renowacja obiektu trwała od 1959 do 1978 r. W 1987 r. w rezydencji umieszczono Kameralny Teatr Muzyczny[4]. Część sal pałacowych jest również dostępna dla zwiedzających[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Дворец Юсуповых на Мойке. [dostęp 2024-08-10]. (ros.).
- ↑ Polska nazwa obiektu za: L. Bazylow, Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s.98.
- ↑ Юсуповский дворец [online], peterburg.center [dostęp 2019-05-01] (ros.).
- ↑ a b c d e f g h Юсуповский дворец [online], www.spb-guide.ru [dostęp 2021-04-30] (ros.).
- ↑ Ronald C. Moe: Prelude to the Revolution: The Murder of Rasputin. Aventine Press, 2011. ISBN 978-1593307110.
- ↑ L. Budrecki, Wstęp, [w:] Puryszkiewicz W.: Zabiłem Rasputina. Krąg, 1991, s. 5–6. ISBN 83-85199-19-5.