Pacyficzka aksamitna
Pacyficzka aksamitna (Pomarea pomarea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny monarek (Monarchidae). Zamieszkiwał endemicznie wyspę Maupiti (Polinezja Francuska). Jedyny okaz pozyskano w 1823, prawdopodobnie wymarł wkrótce potem, gdyż nie był już więcej odnotowany[3].
| Pomarea pomarea[1] | |||
| (Lesson & Garnot, 1828) | |||
 Ilustracja z 1828 – samiec w dwóch odmianach barwnych oraz samica (na dole po lewej) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pacyficzka aksamitna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia
edytujPo raz pierwszy gatunek opisali René Lesson i Prosper Garnot w 1828 w raporcie z podróży korwety La Coquille z lat 1822–1825. Zawierał on tylko tablicę barwną oznaczoną numerem 17. Autorzy nowemu gatunkowi nadali nazwę Muscicapa pomarea[4]; obecnie (2017) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pacyficzkę aksamitną w rodzaju Pomarea; do 2004 uchodziła ona za podgatunek pacyficzki czarnej (P. nigra)[5]. Holotyp pozyskano na Maupiti (należy do Polinezji Francuskiej) w 1823, odłowił go Blosseville[3][6]. Opis Lessona ukazał się również w 1828 w jego Manuel d’ornithologie[7]. Kolejny opis zamieścił Garnot w innej części raportu z podróży korwety; tam nadał temu ptakowi nazwę Muscicapa Maupitiensis[6]. Nie zachował się żaden okaz muzealny[8].
Morfologia
edytujDługość ciała według Lessona miała wynosić 6 cali i kilka linii (cal francuski, pounce liczył 2,7 cm; linia to jedna dwunasta cala francuskiego, czyli około 2,25 mm). Zakładając, że kilka = 5, długość ciała wynosiła więc około 17,5 cm. Lesson podał także długość dzioba: 10 linii (ok. 22,5 mm) i ogona: 3 cale francuskie (około 8 cm)[7].
Samiec był jednolicie czarny, połyskliwy. Dziób, nogi i stopy czarne. Występowała również inna odmiana barwna, w której połyskliwe i czarne były głowa, szyja i górna część piersi, zaś pozostałe partie upierzenia były białe, z wyjątkiem brązowej plamy na pokrywach skrzydłowych. Samica z wierzchu była kasztanowobrązowa, od spodu ciała. Kuper i niższa część grzbietu czarne. Pokrywy skrzydłowe i lotki II rzędu czarne. Lotki I rzędu brązowe z czarniawymi końcówkami. Sterówki brązowe[8].
Zasięg, ekologia
edytujGatunek znany wyłącznie z wyspy Maupiti[3][8], liczącej zaledwie 12 km², z maksymalną wysokością nad poziomem morza 372 m[9]. Pokrywały ją wilgotne lasy zdominowane przez ketmie (Hibiscus) i figowce (Ficus)[10]. Choć autorzy Extinct Birds (2010) wspominają, że o zwyczajach tych ptaków nic nie wiadomo[8], to w 1828 Garnot odnotował, że ptaki te przebywają na chlebowcach właściwych (Artocarpus altilis), śliwcach słodkich (Spondias dulcis) oraz uganiają się za owadami[6].
Status
edytujIUCN uznaje pacyficzkę aksamitną za gatunek wymarły (EX, Extinct)[3]. Gatunek znany wyłącznie z holotypu pozyskanego w 1823, później nie był już odnotowywany[8]. Przyczyny wymarcia nie są jasne[9]. W XIX wieku wyspa była zalesiona[8], w 2001 pozostało już tylko około 1% powierzchni lasu[9] (według innego źródła z 2002 – 9%[10]).
Przypisy
edytuj- ↑ Pomarea pomarea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Pomarea pomarea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Maupiti Monarch Pomarea pomarea. BirdLife International. [dostęp 2017-06-04].
- ↑ wielu autorów: Voyage autour du monde. Exécuté par ordre du roi, sur la corvette de Sa Majesté, la Coquille, pendant les années 1822, 1823, 1824, et 1825. T. Zoologie atlas pt. 1. 1826, s. pl. 17.
- ↑ Frank Gill & David Donsker: Monarchs. IOC World Bird List (v7.2), 20 kwietnia 2017. [dostęp 2017-06-03].
- ↑ a b c wielu autorów: Voyage autour du monde. Exécuté par ordre du roi, sur la corvette de Sa Majesté, la Coquille, pendant les années 1822, 1823, 1824, et 1825. T. 1. 1828, s. 592–593.
- ↑ a b René Lesson: Manuel d’ornithologie. T. 1. Roret, 1828, s. 192.
- ↑ a b c d e f Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 241. ISBN 978-1-4081-5861-6.
- ↑ a b c Jean-Claude Thibault, Jean-Yves Meyer. Contemporary extinctions and population declines of the monarchs (Pomarea spp.) in French Polynesia, South Pacific. „Oryx”. 35 (1), s. 73–80, 2001. DOI: 10.1046/j.1365-3008.2001.00148.x.
- ↑ a b Jean-Claude Thibault, Jean-Louis Martin, Aura Penloup, Jean-Yves Meyer. Understanding the decline and extinction of monarchs (Aves) in Polynesian Islands. „Biological Conservation”. 108, s. 161–174, 2002.