Park Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Park Karola Marcinkowskiego (dawniej: Park Schillera, niem. Schillerpark) – zabytkowy park zlokalizowany w centrum Poznania (Dzielnica Cesarska) przy alei Niepodległości i ul. Towarowej. Obecna nazwa została nadana w 1919.
 nr rej. 274[1] z 3 stycznia 1985
| |
 Jesień w parku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Powierzchnia |
9,4 ha |
| Data założenia | |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′12,74″N 16°55′06,23″E/52,403539 16,918397
| |
Historia
edytujZaaranżowany w latach 1905–1906 (część północna – starsza) w miejscu zlikwidowanych fortyfikacji Twierdzy Poznań, jako południowe zwieńczenie Dzielnicy Cesarskiej (miał wówczas nieco ponad 3 hektary[2]). Początkowo nosił nazwę Parku Schillera. W okresie budowy park otrzymał nowy staw, który został zarybiony, a nad jego brzegami posadzono grupy wierzb płaczących i srebrnobarwnych. Posadowiono na nim też wodotrysk skonstruowany przez firmę Bracia Körting. W parku istniał też plac zabaw dla dzieci od strony ul. Towarowej[2]. Poszerzony dwukrotnie po II wojnie światowej:
- w latach 1946–1948 o tereny zlikwidowanego cmentarza ewangelickiego św. Krzyża,
- w latach 1957–1958 o tereny zlikwidowanego cmentarza katolickiego św. Marcina z kwaterą greckokatolicką z 1857 (na cmentarzu tym znajdował się w latach 1911–1923 grób Karola Marcinkowskiego – patrona terenu).
28 marca 2011 północna część parku (zawarta w trójkącie ulic Składowej i Towarowej oraz alei Niepodległości) została wydzielona jako Park Romana Maciejewskiego[3].
Fontanny
edytujNa terenie parku, w jego centrum, znajduje się staw z okresu budowy parku z fontanną. Również w północnej części (obecnie w Parku Romana Maciejewskiego[3]) założenia istnieje zabytkowy, murowany basen fontannowy z 1913, na środku którego stała ongiś figura wojownika brandenburskiego w XVII-wiecznej zbroi, ze sztandarem w dłoni[2] (autorem dzieła był Reinhold Felderhoff). Fontanna, zrewitalizowana w maju 2012, stanowi element Forum Academicum, tryskając na wysokość dwóch metrów[4].
Pomniki i pozostałości forteczne
edytujPrzed 1918 w parku znajdowało się popiersie Friedricha Schillera autorstwa Paula Strassbergera-Reinikkendorfa (kopia dzieła Johanna Heinricha Danneckera z biblioteki weimarskiej). Obecnie, w pobliżu stawu, stoi popiersie Juliusza Słowackiego, autorstwa Władysława Marcinkowskiego z 1923 (biały marmur). Przetrwało ono okupację hitlerowską, zakopane w ziemi przez robotników ogrodów miejskich. Postawione zostało dla uczczenia poety, który przebywał w Poznaniu w 1848 i mieszkał przy ul. Piekary. Przy alei Niepodległości stoi natomiast modernistyczna rzeźba Paw, autorstwa Anny Krzymańskiej. Park zdobiła też kiedyś rzeźba Pożegnanie Marii autorstwa Stanisława Jagmina inspirowana twórczością Antoniego Malczewskiego – autora powieści poetyckiej Maria.
Pozostałością dawnej twierdzy jest Bastion Colomb – dawny blokhauz przeciwskarpy bastionu IV. Do 1998 znajdował się on pod ziemią. Po odkopaniu i osuszeniu dolnej kondygnacji, która była całkowicie zalana, oddano go do użytku komercyjnego. W chwili obecnej mieści się w nim Pub Fort Colomb. Budowla jest jedyną pozostałością lewobrzeżnego ciągu umocnień. W pobliżu przystanku autobusowego od strony alei Niepodległości zachowane są natomiast mury oporowe prawego placu broni oraz przekopu w stoku bojowym dla bocznicy kolejowej. Łączyła ona od lat 60. XIX wieku dworzec Główny z magazynami artyleryjskimi w obrębie umocnień twierdzy.
W rejonie ulicy Towarowej planowane jest posadowienie Pomnika Wypędzonych Wielkopolan (obecnie niewielka stela).
Przyroda
edytujNa uwagę zasługuje grupa wierzb o prawie trzymetrowym obwodzie. W latach 50. XX wieku w parku zamieszkiwała para grubodziobów. Przed II wojną gniazdowały tutaj aż 24 gatunki ptaków. W latach 50. było ich już tylko 14. Zniszczenia wojenne w parku były bardzo znaczące, zarówno w obszarze flory, jak i fauny. Obecnie skład flory jest przede wszystkim oparty na: platanach klonolistnych, klonach, kasztanowcach białych, dębach (w tym szypułkowych), wiązach, topolach kanadyjskich, wierzbach, jesionach wyniosłych, wierzbach kruchych oraz rzadszych – bożodrzewach gruczołkowatych i orzechach tureckich. Po raz pierwszy w Poznaniu nasadzono tutaj świdośliwę Lamarcka (2015)[5].
Otoczenie
edytujPrzy granicach parku stoi wiele znaczących poznańskich budowli: Izba Rzemieślnicza, Collegium Novum UAM, Dyrekcja Kolei, Uniwersytet Ekonomiczny, biurowiec Delta i dworzec PKS. Kontynuacją ciągu parków na południe jest Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich, a na północ Park Romana Maciejewskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 155,158 [dostęp 2010-10-10].
- ↑ a b c Waldemar Karolczak, Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania (do 1914 r.), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.60-61, ISSN 0137-3552
- ↑ a b Park im. Romana Maciejewskiego. Radio Merkury, 2011-03-28. [dostęp 2011-06-17].
- ↑ Beata Marcińczyk, Fonatnna tryska na 2 metry – Forum Academicum gotowe!, w: Głos Wielkopolski, 16.5.2012.
- ↑ Krzysztof M. Kaźmierczak, Posadzą niezwykłe drzewa, w: Głos Wielkopolski, 12.10.2015, s.7
Bibliografia
edytuj- Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8.
- Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 102, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412.
- Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 240-241, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
- Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, s. 49, ISBN 83-89525-07-0.
- Helena Szafran, Miasto Poznań i okolica, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, 1959], s. 121-124.
- Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz Pazder (oprac.), Jerzy Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 226-227, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344.