Pasożyt dwudomowy
Pasożyt dwudomowy – pasożyt, którego pełny cykl życiowy musi odbywać się na co najmniej dwóch gatunkach żywicieli. Cykl taki określany jest jako heteroecja lub różnodomność[1] (dwudomność)[2]. W zależności od kręgu żywicieli wyróżnia się dwa typy pasożytów dwudomowych[3]:
- stenokseniczne – wykorzystujące dwa lub kilka spokrewnionych gatunków żywicieli,
- oligokseniczne – wykorzystujące kilka niespokrewnionych gatunków żywicieli.
Gdy pasożytami są zwierzęta, ich żywicieli dzieli się na dwie grupy[3]:
- żywiciel pośredni – organizm, w którym lub na którym żerują postacie larwalne pasożyta,
- żywiciel ostateczny – organizm, w którym powstaje dorosła forma pasożyta.
Taki podział żywicieli przyjął się również w fitopatologii. Jednak gdy pasożytami są grzyby, bardziej właściwe jest używanie innych nazw[4]:
- żywiciel ecjalny – żywiciel, u którego rozwijają się ecja,
- żywiciel telialny – żywiciel, u którego rozwijają się telia.
U zwierząt przykładem pasożyta dwudomowego jest motylica wątrobowa. Jej żywicielem pośrednim są ślimaki błotniarka moczarowa i błotniarka wędrowna, zaś żywicielem ostatecznym bydło i ludzie[5]. Różnodomność występuje też u niektórych mszyc. Przykładowo bawełnica wiązowo-zbożowa żeruje na wiązach i trawach[2].
U grzybów przykładem pasożyta dwudomowego jest rdza zbożowa. Jej żywicielem ecjalnym jest berberys, żywicielem telialnym zboża[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Jacek Piechota, Mirosława Piechota. Właściwości biologiczne mszyc a możliwość bioindykacji zmian w środowisku. „Wiadomości Entomologiczne”. VII (1–2), s. 11–22, 1987. ISSN 0138-0737. (pol.).
- ↑ a b Łukasz Depa: Mszyce (Hemiptera, Aphidinea) wybranych zbiorowisk roślinnych centralnej części Garbu Tarnogórskiego i ich związki trofobiotyczne z mrówkami (rozprawa doktorska). Katowice: Uniwersytet Śląski, 2008, s. 30. OCLC 723225990.
- ↑ a b Zoologia. Bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, s. 279, ISBN 978-83-09-01063-0.
- ↑ Motylica wątrobowa – Fasciola hepatica w: K. Dobrowolski, M. Klimaszewski, H. Szelęgiewicz Zoologia, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa, 1968
- ↑ Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 414–415, ISBN 978-83-09-01077-7.