Wikipedia

Peter Handke

austriacki pisarz i tłumacz, noblista

Peter Handke (ur. 6 grudnia 1942 w Griffen w Austrii[1]) – austriacki pisarz i tłumacz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2019 rok. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych austriackich pisarzy[2][3].

Peter Handke
Ilustracja
Peter Handke w 2006
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1942
Griffen

Narodowość

austriacka

Dziedzina sztuki

literatura piękna

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

W latach 1944–1948 Peter Handke mieszkał wraz z matką (Słowenką z Karyntii) w Berlinie, potem przeprowadzili się z powrotem do Griffen. Pogłębiający się alkoholizm ojczyma Adolfa Brunona Handkego, berlińskiego tramwajarza, i zaściankowość prowincjonalnego Griffen były źródłem późniejszego buntu przeciwko panującym ograniczeniom i zwyczajom.

Mając dwanaście lat, w 1954 trafił do internatu dla chłopców katolicko-humanistycznego gimnazjum Tanzenberg. W tym okresie opublikował swoje pierwsze teksty, w czasopiśmie „Pochodnia” redagowanym przez mieszkańców bursy. Od 1959 uczył się w Klagenfurcie, zdał tam w 1961 maturę. W tymże roku rozpoczął studia prawnicze w Graz[1]. Pierwsze sukcesy literackie sprawiły, że przyłączył się do „Forum Stadtpark”, grupy z Grazu; w 1965[4] porzucił studia, by całkowicie poświęcić się pisarstwu[1][4].

Zdobył sławę, gdy w 1966 roku w Princeton podczas spotkania Grupy 47, wpływowego w latach 50. forum dyskusyjnego niemieckich pisarzy i krytyków, zaatakował zebranych za opisywactwo i zbiorowo wyzwał znanych kolegów po piórze od „impotentów”[5][6].

Debiutował w 1966 krótką powieścią Szerszenie[1]. Sztuka Publiczność zwymyślana, wydana w tym samym roku[1], przyniosła mu szeroki rozgłos[7]. Był członkiem założycielem frankfurckiego wydawnictwa Verlag der Autoren w 1969 roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w Graz. W latach 80. podróżował m.in. po Alasce, Japonii i Jugosławii. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), w której również Serbowie przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. W 2005 roku postawiony przed trybunałem ONZ w Hadze były serbski prezydent, Slobodan Milošević, powołał Handkego jako świadka obrony. Pisarz odmówił, niemniej napisał esej Die Tablas von Daimiel, którego podtytuł brzmi Zakamuflowana wypowiedź świadka w procesie przeciwko Slobodanowi Miloševićowi.

Handke po pobycie w Graz mieszkał w Düsseldorfie i Berlinie, potem w Kronbergu, w USA (1978–1979), Salzburgu (1979–1988), a od 1991 w Chaville pod Paryżem (Francja), a okresowo także w Salzburgu.

Ma dorosłą córkę (Amina Handke, ukończyła studia malarskie i w zakresie sztuki medialnej), w l. 2001–2006 był związany z niemiecką aktorką Katją Flint.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 42. MFF w Cannes (1989).

W 2012 Peterowi Handkemu poświęcona została sesja krytyczno-literacka, zorganizowana we Wrocławiu z okazji 70. urodzin pisarza przez Instytut Filologii Germańskiej UWr oraz Bibliotekę Austriacką we Wrocławiu, na której zaprezentowano referaty badaczy literatury z sześciu polskich uczelni wyższych m.in. Norbert Honsza, Edward Białek, Eugeniusz Tomiczek, Irena Światłowska-Prędota. Prof. Jacek Rzeszotnik wystąpił wówczas z referatem Gdyby trzymał gębę na kłódkę, miałby szansę na Nobla. Peter Handke vs media[8].

10 października 2019 roku Akademia Szwedzka przyznała mu Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury[9][10][11].

Wyróżnienia i nagrody

edytuj

Twórczość

edytuj
  • Szerszenie (Die Hornissen) – powieść, 1966
  • Publiczność zwymyślana (Publikumsbeschimpfung und andere Sprechstücke) – dramat, prawykonanie reż. Claus Peymann, 1966
  • Powitanie rady nadzorczej (Begrüßung des Aufsichtsrates), 1967
  • Der Hausierer, 1967
  • Kaspar (Kaspar), 1967
  • Deutsche Gedichte, 1969
  • Świat wewnętrzny świata zewnętrznego świata wewnętrznego (Die Innenwelt der Außenwelt der Innenwelt), 1969.
  • Prosa, Gedichte, Theaterstücke, Hörspiele, Aufsätze, 1969
  • Terminator. Sztuka bez słów (Das Mündel will Vormund sein) – dramat, reż. Claus Peymann, Theater am Turm, 1969
  • Strach bramkarza przed jedenastką (Die Angst des Tormanns beim Elfmeter) – scenariusz, 1970, zekranizowany przez Wima Wendersa, ORF, WDR, 1972
  • Geschichten aus dem Wienerwald von Ödön von Horváth – streszczenie, 1970
  • Wind und Meer. Vier Hörspiele, 1970
  • Chronik der laufenden Ereignisse, 1971
  • Konno przez Jezioro Bodeńskie (Der Ritt über den Bodensee), 1971
  • Krótki list na długie pożegnanie (Der kurze Brief zum langen Abschied), 1972
  • Ich bin ein Bewohner des Elfenbeinturms, 1972
  • Stücke 1, 1972
  • Pełnia nieszczęścia (Wunschloses Unglück), 1972
  • Die Unvernünftigen sterben aus – dramat, 1973, reż. Horst Zankl, Zurych: Theater am Neumarkt, 1974
  • Stücke 2, 1973
  • Als das Wünschen noch geholfen hat. Gedichte, Aufsätze, Texte, Fotos, 1974
  • Der Rand der Wörter. Erzählungen, Gedichte, Stücke, 1975
  • Godzina prawdziwych odczuć (Die Stunde der wahren Empfindung), 1975
  • Fałszywy ruch (Falsche Bewegung), 1975
  • Leworęczna kobieta (Die linkshändige Frau), 1976, ekranizacja 1977
  • Das Ende des Flanierens. Gedichte, 1977
  • Das Gewicht der Welt. Ein Journal, 1977
  • Langsame Heimkehr, 1979
  • Die Lehre der Sainte-Victoire, 1980
  • Über die Dörfer, 1981
  • Kindergeschichte, 1981
  • Die Geschichte des Bleistifts, 1982
  • Der Chinese des Schmerzes, 1983
  • Phantasien der Wiederholung, 1983
  • Die Wiederholung, 1986
  • Niebo nad Berlinem (Der Himmel über Berlin), wraz z Wimem Wendersem, 1987
  • Die Abwesenheit. Ein Märchen, 1987, ekranizacja w reżyserii autora 1992
  • Gedichte, 1987
  • Popołudnie pisarza (Nachmittag eines Schriftstellers), 1987
  • Das Spiel vom Fragen oder Die Reise zum sonoren Land, 1989
  • Esej o zmęczeniu (Versuch über die Müdigkeit), 1989
  • Noch einmal für Thukydides, 1990
  • Versuch über die Jukebox, 1990
  • Pożegnanie marzyciela z Dziewiątym Krajem. Rzeczywistość, która przeminęła: wspomnienie o Słowenii (Abschied des Träumers vom Neunten Land), 1991
  • „Esej o dobrze spędzonym dniu (Versuch über den geglückten Tag. Ein Wintertagtraum), 1991
  • Godzina, w której nie wiedzieliśmy nic o sobie nawzajem (Die Stunde, da wir nichts voneinander wußten. Ein Schauspiel), 1992, prapremiera w reż. Clausa Peymanna, Wiedeń, Burgtheater, 1992
  • Die Theaterstücke, 1992
  • Drei Versuche. Versuch über die Müdigkeit. Versuch über die Jukebox. Versuch über den geglückten Tag, 1992
  • Langsam im Schatten. Gesammelte Verzettelungen 1980-1992, 1992
  • Die Kunst des Fragens, 1994
  • Mój rok w zatoce niczyjej (Mein Jahr in der Niemandsbucht. Ein Märchen aus den neuen Zeiten), 1994
  • Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), 1996
  • Sommerlicher Nachtrag zu einer winterlichen Reise, 1996
  • Zurüstungen für die Unsterblichkeit. Königsdrama – dramat, reż. Claus Peymann, Wiedeń, Burgtheater, 1997
  • Pewnej ciemnej nocy wyszedłem z mojego cichego domu (In einer dunklen Nacht ging ich aus meinem stillen Haus), 1997
  • Am Felsfenster morgens. Und andere Ortszeiten 1982-1987, 1998
  • Ein Wortland. Eine Reise durch Kärnten, Slowenien, Friaul, Istrien und Dalmatien wraz z Liesl Ponger, 1998
  • Podróż w czółnie albo scenariusz do filmu o wojnie (Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg) – dramat, 1999, prapramiera w Wiedniu
  • Lucie im Wald mit den Dingsda. Mit 11 Skizzen des Autors, 1999
  • Unter Tränen fragend. Nachträgliche Aufzeichnungen von zwei Jugoslawien-Durchquerungen im Krieg, März und April 1999, 2000
  • Der Bildverlust oder Durch die Sierra de Gredos, 2002
  • Mündliches und Schriftliches. Zu Büchern, Bildern und Filmen 1992–2000, 2002
  • Untertagblues. Ein Stationendrama, 2003
  • Sophokles: Ödipus auf Kolonos, 2003, przekład
  • Don Juan: Sam o sobie opowiada (Don Juan (erzählt von ihm selbst)), 2004
  • Die Tablas von Daimel, 2005
  • Gestern unterwegs, 2005
  • Die morawische Nacht, 2008

Przekłady

edytuj

Handke tłumaczył dzieła następujących autorów: Adonis, Ajschylos, Dimitri T. Analis, Bruno Bayen, Emmanuel Bove, René Char, Jean Genet, Georges-Arthur Goldschmidt(inne języki), Julien Green, Gustav Januš, Patrick Modiano, Florjan Lipuš, Walker Percy, Francis Ponge, William Szekspir, Sofokles

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Handke, Peter [online], Encyclopaedia Beliana [dostęp 2019-10-10] (słow.).
  2. ↑ Patrik Garaj, Nobelista Peter Handke – večný rebel a náruživý pozorovateľ [online], Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).
  3. ↑ Anita McChesney, Herwig Gottwald and Andreas Freinschlag, Peter Handke [online], 44 (1-2), Modern Austrian Literature, 2011 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
  4. ↑ a b Peter Handke, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2019-10-10].
  5. ↑ Christoph Bartmann: Przypadek Petera Handkego. Goethe-Institut. [dostęp 2019-12-22]. (pol.).
  6. ↑ Adam Krzemiński. Peter Handke – noblista nieoczywisty/Szczegół zmienia wszystko. „polityka.pl”. 2019 (42 (3232)), s. 80, 2019-10-15. Jerzy Baczyński. Polityka sp. z o.o. s.k.a.. ISSN 0032-3500. (pol.). 
  7. ↑ Peter Handke laureatem Literackiego Nobla za rok 2019 – Polsat News [online], polsatnews.pl, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-23] (pol.).
  8. ↑ Ten „nierozsądny” Peter Handke, Ogólnopolskie sympozjum w siedemdziesiątą rocznicę urodzin pisarza 17–18 kwietnia 2012 r., „Przegląd Uniwersytecki” nr 6–8/2012, s. 14, [dostęp 2019-12-11].
  9. ↑ The Nobel Prize in Literature 2019 [online], Nobel Media AB 2019, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
  10. ↑ Oliver Rehák, Nobelove ceny za literatúru získali Poľka Olga Tokarczuková a Rakúšan Peter Handke [online], Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).
  11. ↑ Nobelovu cenu za literaturu získali polská spisovatelka Olga Tokarczuková a Rakušan Peter Handke [online], iRozhlas [dostęp 2019-10-10] (cz.).
  12. ↑ Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).
  13. ↑ Nobelovy ceny za literaturu mají Peter Handke a Olga Tokarczuková – Novinky.cz [online], www.novinky.cz [dostęp 2019-10-10] (cz.).
  14. ↑ 2014: Peter Handke [online], The International Ibsen Award [dostęp 2019-10-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-10] (ang.).
  15. ↑ Höchste Auszeichnung Österreichs für Eric Kandel und Anton Zeilinger [online], www.oeaw.ac.at [dostęp 2024-10-23] (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Peter_Handke&oldid=75030108”
  NODES
chat 1
INTERN 3