Pingwin równikowy
Pingwin równikowy[3] (Spheniscus mendiculus) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny pingwinów (Spheniscidae), zamieszkujący wyłącznie wyspy Galapagos. Jest to jedyny gatunek pingwina gnieżdżący się na półkuli północnej[4]. Nie wyróżnia się podgatunków[5].
| Spheniscus mendiculus[1] | |
| Sundevall, 1871 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pingwin równikowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Ewolucja
edytujUważa się, że wiele lat temu Prąd Humboldta wyniósł pingwiny z kontynentalnej części Ameryki Południowej na Galapagos, gdzie ewoluowały one w izolacji w odrębny gatunek. Wyspy takie jak Isabela miały zimne i bogate w składniki odżywcze wody, które zapewniały obfite pożywienie, gwarantując przetrwanie i możliwości reprodukcji pingwinów. W ciągu milionów lat pingwiny przeszły adaptacje, rozwijając unikalne cechy, które umożliwiły im egzystencję i pozwoliły im prosperować w tej niszy ekologicznej[6]. Obecnie pingwiny z Galapagos należą do najmniejszych gatunków pingwinów[7].
Morfologia
edytuj
Dorosłe osobniki mają wierzch ciała czarny, spód biały. Przy brzegu białej plamy na spodzie biegnie szeroki czarny pas. Cienki biały pas otacza boki głowy.
Wymiary średnie: wysokość ok. 40–45 cm[8]
masa ciała ok. 1,6–2,5 kg[8]
Zasięg występowania
edytujPingwin równikowy jest endemitem Galapagos. Około 95% populacji zamieszkuje wyspy Isabela i Fernandina w zachodniej części archipelagu[2], ale małe populacje występują również na Santiago, Bartolomé, północnej części Santa Cruz i Floreanie[9].
Ekologia i zachowanie
edytuj- Biotop
- Wody wokół Galapagos, gnieździ się na skalistych wybrzeżach.
- Gniazdo
- Rolę gniazda pełni zagłębienie w skałach.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza dwa lub trzy lęgi[10]. Samica składa z czterodniowym odstępem dwa jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 38–40 dni przez obydwoje rodziców. Zwykle przeżywa tylko jedno pisklę, które pierzy się w wieku 30 dni, a opuszcza gniazdo po 60–65 dniach.
- Pożywienie
- Różnorodne zwierzęta wodne, głównie drobne ryby. Poluje stadami, często wraz z kormoranami nielotnymi.
Status i ochrona
edytuj- Status
- IUCN od 2000 roku uznaje pingwina równikowego za gatunek zagrożony (EN, Endangered); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowany był jako gatunek narażony (VU, Vulnerable), a od 1988 jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji szacuje się na około 1200 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Do największych zagrożeń dla gatunku należą: negatywny wpływ El Niño na populacje ryb ławicowych, zaplątywanie się w rybackie sieci, zanieczyszczenie wód wyciekami olejowymi, drapieżnictwo introdukowanych ssaków, takich jak szczury, koty czy psy, roznoszenie chorób (np. ptasiej malarii) przez zawleczone na wyspy komary[2].: W latach 1982–83 i 1997-98 dwa silne zjawiska El Niño spowodowały spadek populacji pingwinów odpowiednio o 77% i 65%[11]. Ponadto w latach 1965-66, 1968-69, 1972-73, 1976, 1986-87, 1991-92 i 1993 wystąpiły stosunkowo słabe zjawiska El Niño, które wiązały się z powolnym odbudowywaniem populacji. Z kolei podczas zjawisk La Niña, kiedy temperatury powierzchni morza są niższe niż normalnie, a wzorce klimatyczne ulegają zmianie, populacje pingwinów z Galapagos zaczynają się odbudowywać[12]. Wykazano, że antropogeniczne zmiany klimatu zwiększają częstotliwość i intensywność zjawisk El Niño ponad poziom naturalnej zmienności, co negatywnie wpływa na gatunek[13]. Cieplejsze temperatury spowodowane przez El Niño są związane z gorszą kondycją samic i niższą masą ciała dorosłych. Cieplejsze temperatury spowodowane zjawiskiem El Niño powodują spadek upwellingu zimnych, bogatych w składniki odżywcze wód, co obniża produktywność fitoplanktonu i skutkuje zaburzeniami troficznymi, które zmniejszają dostępność pożywienia. Ten brak żywności prowadzi do słabego wskaźnika sukcesu reprodukcyjnego i nieproporcjonalnie wysokiej śmiertelności samic, powodując spadek populacji i zakłócając przyszłą odbudowę poprzez tworzenie nierównych proporcji płci w populacjach[14]. Modele prognostyczne sugerują, że przyszłe zdarzenia El Niño będą coraz częstsze i bardziej dotkliwe w ciągu następnego stulecia, stanowiąc dalsze zagrożenie dla pingwinów. Jeśli wzorzec zdarzeń El Niño z lat 1965-2004 utrzyma się, istnieje 30% szans na wyginięcie gatunku. Gdyby w tym samym okresie czasu częstotliwość występowania silnych zdarzeń El Niño podwoiła się, szansa na wyginięcie wyniosłaby 80%[15].
- Ochrona
- Gatunek chroniony. Cała populacja pingwina równikowego żyje w obrębie Parku Narodowego Galapagos oraz Reserva Marina de Galápagos obejmującego wody wokół archipelagu[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Spheniscus mendiculus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Spheniscus mendiculus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Galápagos Penguin | Species | WWF [online], World Wildlife Fund [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Kagu, Sunbittern, tropicbirds, loons, penguins. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
- ↑ Kevin Loughlin, John C. Kricher: Galápagos. Princeton University Press, 2022. DOI: 10.1353/book.109379. ISBN 978-0-691-24253-8. (ang.).
- ↑ Hailin Pan, Theresa L Cole, Xupeng Bi, Miaoquan Fang i inni. High-coverage genomes to elucidate the evolution of penguins. „GigaScience”. 8 (9), 2019-09-01. DOI: 10.1093/gigascience/giz117. ISSN 2047-217X. PMID: 31531675. (ang.).
- ↑ a b Galapagos Penguins. MarineBio Conservation Society. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
- ↑ Galapagos Penguin Species [online], Galapagos Conservation Trust [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ Wahlstrom, J.: Spheniscus mendiculus. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2007. [dostęp 2021-03-27]. (ang.).
- ↑ F. Hernán Vargas i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ F. Hernán Vargas i inni, Biological effects of El Niño on the Galápagos penguin, „Biological Conservation”, 127 (1), 2006, s. 107–114, DOI: 10.1016/j.biocon.2005.08.001 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ Kevin E. Trenberth, Timothy J. Hoar, El Niño and climate change, „Geophysical Research Letters”, 24 (23), 1997, s. 3057–3060, DOI: 10.1029/97GL03092 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
- ↑ P. Dee Boersma, Population Trends of the Galápagos Penguin: Impacts of El Niño and La Niña, „The Condor”, 100 (2), 1998, s. 245–253, DOI: 10.2307/1370265, ISSN 1938-5129, JSTOR: 1370265 [dostęp 2023-03-16].
- ↑ F. Hernán Vargas i inni, Modelling the effect of El Niño on the persistence of small populations: The Galápagos penguin as a case study, „Biological Conservation”, 137 (1), 2007, s. 138–148, DOI: 10.1016/j.biocon.2007.02.005 [dostęp 2023-03-16] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).